Anayasa 1

Yanıt Açıklaması: 1973 genel seçimlerinden sonra, 12 Eylül 1980’e kadar geçen süre içinde siyasi partilerden hiçbirinin tek başına hükûmeti kuracak çoğunluğu elde edememesi, Türkiye’yi partiler arası koalisyonlarla ve azınlık hükûmetleriyle karşı karşıya bırakmıştır. Hükûmet istikrarsızlığının azamî boyutlara ulaştığı bu dönemde, başta kamu düzenini sarsan terör ve şiddet eylemlerinin yaygınlaşması olmak üzere, uzun vadeli politikaların izlenmesini gerektiren iktisadî ve siyasî sorunların çözümü mümkün olamamıştır. Bu tablonun önemli nedenlerinden biri, siyasi partiler arasındaki görüş ayrılıklarının TBMM’yi karar alamaz hâle getirecek ölçüde derinleşmesidir. Bu kutuplaşma, sadece hükûmetlerin kurulmasını imkânsızlaştırmamış; aynı zamanda, yasama sürecinin kilitlenmesine de yol açmıştır. Nihayet Nisan 1980’de Fahri Korutürk’ün görev süresini tamamlamasıyla birlikte, TBMM’nin yeni Cumhurbaşkanı’nı seçecek uzlaşmayı dahi sağlayamaması, karar alma sürecinin ne ölçüde tıkandığını daha da somut hâle getirmiştir. Nisan 1980’den 12 Eylül 1980’e kadar geçen sürede yeni Cumhurbaşkanı’nı seçmek üzere yapılan oylamaların hiçbirinde TBMM’nin üye tam sayısının salt çoğunluğuna ulaşılamamıştır. Bütün bu nedenlerle TSK, 12 Eylül 1980’de yönetime bir kez daha el koyarak parlamento ve hükûmeti feshetmiştir.

Yanıt Açıklaması: Askeri Yüksek İdare Mahkemesi 1961 Anayasasının ilk halinde yer almaz. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Bir hukuk normunun şekil ve içeriğinin bir üst norma uygunluğunun değil; o normu yapan organın takdir yetkisinin denetlenmesi, yerindelik denetimidir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Tasarruf, aleniyet, dürüst davranma ve taleple bağlılık ilkesi medeni yargılama alanındaki ilkelerdir. Tabii hâkim ilkesi ise , bir suçun ancak o suç işlendiği tarihte hukuken mevcut olan mahkemeler önünde yargılanabileceği anlamına gelen ceza hukuku ilkelerindendir.

Yanıt Açıklaması: Kadınların oy verme hakkına sahip kılınmaları ise, Batı demokrasilerinde dahi ancak, 20. yüzyılda gerçekleşti. Kadınların oy verme hakkı, İngiltere’de 1928, Türkiye’de 1934, Fransa’da 1944, İtalya’da 1946, Belçika’da 1948, İsviçre’de 1971’de kabul edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Anayasanın değiştirilmesi için sıradan kanunlardan farklı bir yöntem belirlenmesi, değiştirilmesi mümkün olmayan hükümlere yer verilmesi katı anayasaların bir özelliğidir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: A, B, C ve D seçenekleri 12 Mart müdahalesinden sonra anayasada yapılan değişiklikler kapsamında askeri otoriteyi güçlendiren anayasal değişiklikler yapılmştır. 12 Mart yarı askerî döneminin askerî otoriteye kazandırdığı bir başka ayrıcalık ise Anayasa’nın Sayıştay’ı düzenleyen 127. maddesindeki değişiklikle sağlanmıştır. Böylece, Silahlı Kuvvetlere ait harcamalar, Sayıştay’ın hukuka uygunluk denetimine tâbi olmayacaktır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Laik bir anayasa düzenini kurulabilmesi için devlet faaliyetleri ve din faaliyetlerinin birbirinden ayrılması gerekmektedir. Dolayısıyla laik bir anayasa düzeni için bazı unsurların varlığı zorunludur ve bu unsurlar; -Resmi bir devlet dininin olmaması ve devletin tüm dinlere karşı tarafsız olması, -Devletin din ve mezhep temelinde ayrımcılık yapmaması, -Din ve devlet kurumlarının birbirlerinden ayrılması, -Hukuk kurallarının din kurallarına uygun olma şartının aranmaması -Devletin tüm din mensuplarına eşit davranması şeklinde sıralanabilir. Bu kapsamda devletin birtakım din adamlarına özel statü vermesi bu unsularla bağdaşmamaktadır. Doğru cevap C' dir.

Yanıt Açıklaması: 1921 Anayasası’na, 29 Ekim 1923 tarihli “Teşkilât-ı Esâsiye Kanununun Bazı Maddelerinin Tavzihan Değiştirilmesine Dair Kanun”la çeşitli hükümler eklenmiştir. Kanunun 1. maddesi, “Türkiye Devletinin şekli Hükümeti, Cumhuriyettir” hükmüne yer vermektedir.

Yanıt Açıklaması: Cevap: Ferman, malî güce göre vergi ilkesi, devlet harcamalarının kanunîliği ilkesi, askere almada adalet ilkesi, kanunun üstünlüğü ilkesi ve ceza yargılamasına ilişkin güvencelere yer vermektedir. Bundan başka Ferman, Osmanlı tebaasının can güvenliği, ırz ve namus dokunulmazlığı, mülkiyet hakkı gibi çeşitli haklara da yer vermiştir. Görüldüğü üzere kuvvetler ayrılığına ilişkin herhangi bir ilke yoktur. Bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 1961 Anayasası yoluyla fiilen ortaya çıkan vesayet kurumu Anayasa Mahkemesidir. Doğru cevap A' seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 157 sayılı Kanun’un 18. maddesinin ilk fıkrası, Kurucu Meclis’in asıl görevinin yeni anayasayı ve buna uygun seçim kanununu yapmak olduğunu düzenlemektedir. Maddenin 2. fıkrası ise Kurucu Meclis’e genel bir yasama yetkisi ile bütçe kanunlarını kabul etme, savaş ila^nına karar verme ve Bakanlar Kurulu’nca verilen sıkıyönetim kararlarını onaylama gibi, olağan bir parlamentonun kullanabileceği yetkileri de sunmaktadır. Bundan başka Kanun, 37. maddesiyle Kurucu Meclis’e Bakanlar Kurulu’nu denetleme yetkisi tanımaktadır.

Yanıt Açıklaması: 29.06.1981’de kabul edilen 2485 sayılı Kurucu Meclis Hakkında Kanunla, yeni anayasayı yapacak olan organın teşkilini sağlamıştır. 2485 sayılı Kanuna göre, anayasayı yapacak olan kurucu meclis, MGK ile üyeleri Konsey tarafından atanan Danışma Meclisi olmak üzere iki meclisten oluşmaktadır. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: TBMM, 600 milletvekilinden oluşmaktadır. Bu durumda, bir anayasa değişikliği teklifi hazırlanması için en az 200 milletvekilinin imzası gerekmektedir.

Yanıt Açıklaması: Islahat Fermanı da padişahın oto-limitasyonu niteliği taşıyan, tek taraflı bir belgedir. Islahat Fermanı, din, vicdan ve ibadet hürriyetini koruyan önemli düzenlemelere yer vermiştir. Öte yandan, içerdiği hükümlerle Mü slüman tebaa ile Müslüman olmayan tebaa arasında tam bir eşitliğin kurulmasını sağlamıştır. Bu bilgiden yola çıkarak Islahat Fermanı’nın yalnızca Müslüman tebaaya ilişkin değil Müslüman olmayan kesime ilişkin, bu iki kesim arasındaki uyuşmazlıkların çözülmesi doğrultusunda düzenlemeler içerdiği görülmektedir. Görüldüğü üzere I ve III numaralı maddelerde verilen bilgiler yanlıştır. Bu nedenle doğru cevap II numaralı maddeyi içeren B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Genel Oy: Bu ilke, medeni rüşd yaşına sahip her vatandaşın, hiçbir ayırım gözetilmeksizin, oy verme hakkına sahip olması gerektiğini ifade etmektedir. Genel oy ilkesi, demokratik bir seçim sisteminin temel koşullarından biridir. Ne var ki bu ilke, ancak demokratik uygarlığın belirli bir aşamasında, yakın sayılabilecek tarihlerde ortaya çıkmış ve yaygınlaşmıştır. Gerçekten seçim esasının benimsendiği ilk dönemlerde, oy verme hakkı ancak, belirli bir servete veya eğitime sahip olan erkek vatandaşlara tanınmaktaydı. Bu uygulama zamanla terk edildi. Kadınların oy verme hakkına sahip kılınmaları ise, Batı demokrasilerinde dahi ancak, 20. yüzyılda gerçekleşti. Kadınların oy verme hakkı, İngiltere’de 1928, Türkiye’de 1934, Fransa’da 1944, İtalya’da 1946, Belçika’da 1948, İsviçre’de 1971’de kabul edilmiştir. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Katı Anayasa Katı anayasa, aynı zamanda sert anayasa olarak da tanımlanmaktadır. Yazılı anayasaların hemen hepsi katı niteliktedir. Bir anayasanın içerdiği hükümler, âdi kanunların değiştirilmesinde izlenen yöntemden daha farklı bir yöntemle değiştiriliyorsa bu tür bir anayasaya katı anayasa denir. Anayasanın değiştirilmesinde izlenen bu özel yöntemler, anayasa hükümlerinin âdi kanunlar gibi kolayca değiştirilmesini önlemektedir. Anayasanın katılığı, onun bir tür toplum sözleşmesi olarak kabul edilmesinden kaynaklanmaktadır. Gerçekten anayasalar, bir toplumu oluşturan farklı grupların hangi koşullar çerçevesinde birlikte yaşayabileceklerini gösteren belgelerdir. Bu nedenle, anayasa metinlerinin, parlamentoların âdi çoğunlukları tarafından kolayca değiştirilmesi önlenmektedir. Böylece anayasa değişikliği, farklı siyasî ve sosyal grupların parlamentodaki temsilcilerinin oydaşmasıyla mümkün hâle gelmektedir. Şunu eklemek gerekir ki, anayasanın katılığı ile otoriter olması; esnekliği ile de liberal ve demokratik olması kastedilmemektedir. Katılık kavramını, otoritarizm; esneklik kavramını da özgürlükçülük ve demokrasi ile özdeş görmek ciddî bir yanılgıya yol açar. Nitekim katı bir anayasa, özgürlükçü ve demokratik; esnek bir anayasa da otoriter olabilir. Bir anayasaya katılık kazandıran çeşitli yöntemler

Yanıt Açıklaması: 1924 Anayasası döneminde bir anayasa yargısı mekanizması mevcut değildir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı İmparatorluğu’nun anayasal gelişmeleri, 1808’de kabul edilen Sened-i İttifak’la başlamıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 2485 sayılı Kurucu Meclis Hakkında Kanun ile anayasayı yapacak kurucu meclis, MGK ile üyeleri Konsey tarafından atanan Danışma Meclisi olmak üzere iki meclisten oluşturulmuştur. Aynı zamanda, bu Kanun Danışma Meclisi' nin 160 üyeden oluşacağına ve bu üyelerin de MGK tarafından atanacağına hükmetmiştir. Doğru cevap D' dir.