Anayasa 1

Yanıt Açıklaması: Temel hak ve hürriyetlerin tanınmasında kullanılan yöntemler; anayasa, bildiri, uluslararası sözleşme ve kanun şeklinde ifade edilebilir. Ancak parlamento kararı bu yöntemler arasında yer almaz. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Devlet başkanlığı makamının veraset yoluyla el değiştirdiği, bu nedenle monarşi olarak adlandırılan sistemler, mutlak monarşi ve meşruti monarşi olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Mutlak monarşilerde devlet başkanının sahip olduğu yetkileri, onunla paylaşacak parlamento ve hükumet gibi başka organlar mevcut değildir. Devletin tüm yetkileri, hükümdar olarak adlandırılan devlet başkanı tarafından kullanılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bir anayasa, yürürlüğe girmesini takiben belirli bir süre geçmedikçe değiştirilemiyorsa, buna, süre yasağı denir. Örneğin bir anayasa, yürürlüğe girmesini takip eden on yıl içinde değişiklik yapılmasını yasaklamışsa, bu, on yıl geçmedikçe anayasanın hiçbir hükmünde değişiklik yapılamayacağı anlamına gelmektedir. 1975 tarihli Yunanistan ve 1976 tarihli Portekiz Anayasası, yürürlüğe girmelerini izleyen beş yıl içinde değişiklik yapılmasını yasaklamışlardır.

Yanıt Açıklaması: Anayasanın üstünlüğü kuralının, sadece teorik bir anlam ifade etmemesi; bu kurala, uygulamada riayet edilmesi, her hukuk kuralı gibi yaptırım (müeyyide) unsurunun varlığını gerektirmektedir.

Yanıt Açıklaması: Esnek anayasa bazı yazarlar tarafından ‘yumuşak anayasa’ olarak da adlandırılmaktadır. Bir anayasanın içerdiği hükümler, a^di kanunların değiştirilmesinde izlenen yönteme bağlı olarak değiştirilebiliyorsa, o anayasa, esnek anayasa olarak tanımlanır. Bir başka deyişle, bir anayasa içerdiği hükümlerin değiştirilebilmesi için a^di kanunların değiştirilmesinden daha zor koşullar gerektirmiyorsa, o anayasa, esnek anayasa olarak tanımlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Tekçi devlet olarak da isimlendirilen üniter devlette, devleti oluşturan bütün unsurların teklik özelliği sergilediği görülmektedir. Bu devlet yapısı içinde, devletin üç unsuru olan ülke, insan topluluğu ve egemenlik yönünden teklik ilkesi hâkimdir. Üniter devlette, devletin ülke unsurunun tek olması, ülkenin iller ve ilçeler gibi alt idarî bölümlere ayrılamayacağı anlamına gelmez. Üniter devletlerde, alt idarî bölümler mevcuttur. Ancak, bu idarî yapılar, üniter devletin anayasasına ve kanunlarına tâbi olarak faaliyet gösterirler. Bu idarî bölümlerin kendilerine ait yasama, yürütme ve yargı organları mevcut değildir.Üniter devletin yasama, yürütme ve yargı organları yönünden de teklik ilkesi hâkimdir. Bu nedenle, üniter devlet düzeninde tek bir yasama organı vardır. Bu yasama organı, tüm ülke sınırları içinde geçerli olacak yasama işlemlerini yapma yetkisine sahiptir. Üniter devlette, yargı organı bakımından da teklik ilkesi hâkimdir. Şüphesiz bu, üniter devlette tek bir mahkeme olduğu anlamına gelmemektedir.  Üniter devletin merkezî idarî yapısı, başkent teşkilatı ve taşra teşkilatı olmak üzere ikiye ayrılır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Kamu hürriyetleri, anayasalar ve kanunlar gibi, pozitif hukuk kuralları tarafından tanınan ve korunan hakları ifade etmektedir. Doğru cevap C' dir.

Yanıt Açıklaması: Hükûmet sistemleri, kuvvetler birliği ve kuvvetler ayrılığı olmak üzere iki ana gruba ayrılmaktadır. Kuvvetler birliği, yasama ve yürütme yetkilerinin aynı organda birleştiği sistemlerdir. Kuvvetler ayrılığı ise, yasama ve yürütme yetkilerinin farklı organlara sunulduğu sistemlerdir. Kuvvetler birliği sistemleri de kendi içinde iki alt gruba ayrılmaktadır. Yasama ve yürütme yetkilerinin yürütme organında birleştiği sistemler, monarşiler veya diktatörlükler şeklinde ortaya çıkmaktadır. Yasama ve yürütme yetkilerinin yasama organında birleştiği sistemlere ise meclis hükûmeti adı verilmektedir. Kuvvetler ayrılığı sistemleri de kendi içinde iki alt gruba ayrılmaktadır. Yasama ve yürütme organlarının sert ve kesin olarak birbirinden ayrıldığı sistemlere, başkanlık hükûmeti veya başkanlık sistemi denir. Yasama ve yürütme organlarının nispeten daha yumuşak ve dengeli olarak ayrıldıkları sistemlere ise parlamenter hükûmet veya parlamenter sistem adı verilir. Kuvvetler ayrılığı sistemlerinin başkanlık sistemi ve parlamenter sistem olmak üzere iki alt tipi olduğu doğru olmakla beraber, zamanla bu iki hükûmet modelinin özelliklerini bir araya getiren, bu nedenle melez bir özellik taşıyan yeni bir hükûmet modeli doğmuştur. Bu modele, yarı-başkanlık sistemi adı verilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Hak ve özgürlükler, Eski ve Ortaçağlar’da, öğreti ve uygulamada cılız bir düzeyde varlık göstermişse de bunların, devlet otoritesi yönünden sınırlama yaratacak bir güce kavuşması, ancak 17. ve 18. Yüzyıllarda mümkün olmuştur.

Yanıt Açıklaması: İngiliz hukuk sisteminin kendine özgü değişimleri ve Kıta Avrupası’nın anayasal gelişmeleri, Fransa hariç olmak üzere , mutlak monarşiden parlamenter monarşiye geçişle sonuçlanmıştır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Normlar hiyerarşisine göre en üstte yer alan metin, anayasadır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Devlet borçlarının kapsamı anayasa hukukunun konuları arasında yer almaz.

Yanıt Açıklaması: İnsan hakkı; hangi ulusal, etnik, dini, zümrevi veya mesleki topluluktan olursa olsun, her kişinin sadece insan olmak itibariyle sahip bulunduğu değeri korumaya dönük eylem potansiyelinin başkalarınca tanınmasını ve her çeşit dış müdahaleye karşı korunmasını gerektiren en üstün ahlaki iddia veya taleptir.

Yanıt Açıklaması: İngiltere'de yasama organı olan parlamento, en üstün otorite olarak kabul edilir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Jean Jacques Rousseau, devlet otoritesinde tezahür eden topluluğun iradesi anlamına gelen iradeyi, genel irade olarak tanımlamaktadır. Rousseau’ya göre genel irade, tek tek bireylerin iradesinden oluştuğu için, daima toplumun menfaatini ve iyiliğini korumaya yönelik olarak hareket edecektir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa kavramı, çeşitli açılardan sınıflandırılabilir. Farklı kriterler esas alınarak yapılan sınıflandırmalarda maddî ve şeklî anayasa, yazılı ve yazısız anayasa, esnek ve katı anayasa gibi çeşitli alt tipler ortaya çıkmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Anayasa kavramının İngilizce karşılığı constitution’dır. Constitution kelimesi, constitute kökünden gelmektedir. İngilizcede to constitute, kurmak, inşâ etmek, meydana getirmek anlamına gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: İngiliz düşünür John Locke 17. yüzyıl tabiî hukuk okulunun önde gelen isimlerinden biridir Locke’a göre, tabiat hâlinin hüküm sürdüğü ortamda herkesin hayat, hürriyet, mülkiyet gibi bazı tabiî hakları vardır ve herkes, bu haklarını korumak, bu haklara yönelecek tecavüzleri bertaraf etmek konusunda da eşit haklara sahiptir. Ne var ki, tabiat hâlinin devamı, kaçınılmaz olarak bazı karışıklıkları ve güçlükleri de beraberinde getirmiştir. Bu güçlükleri aşmak üzere, bireyler bir araya gelerek devlet otoritesini yaratmış; tabiat hâlinde sahip oldukları hakların bir kısmını, bu otoriteye devretmişlerdir. Locke’a göre, devleti yaratan bu süreç, her bakımdan gerçek bir toplum sözleşmesidir. Bu sözleşmenin hükümleri çerçevesinde, bireylerin, kendi güvenlikleri açısından otoritenin icaplarına uyma yükümlülükleri vardır. Buna karşılık, devlet de bireylerin tabiat hâlinde sahip oldukları hakları korumak ve onlara dokunmamakla yükümlüdür. Devletin yükümlülüklerini yerine getirmemesi, bireylerin bu otoriteye boyun eğmeye mecbur olmaması anlamına gelir. Böylece, toplum sözleşmesi, ortadan kalkabilir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Bir anayasanın içerdiği hükümler, âdi kanunların değiştirilmesinde izlenen yönteme bağlı olarak değiştirilebiliyorsa, o anayasa, esnek anayasa olarak tanımlanır. Esnek anayasalar, âdi kanunlar gibi değiştirilebildiklerinden, aslında bu belgeler, normlar hiyerarşisi içinde kanunlarla aynı basamakta yer almaktadır. 1921 tarihli Teşkilat-ı Esasiye Kanunu hangi usûllerle değiştirilebileceği konusunda açık kurallara yer vermeyen; bu nedenle, âdi kanunlar gibi değiştirilmesi mümkün olan esnek anayasa örneğidir.

Yanıt Açıklaması: Fransız devriminin ardından yayınlanan 1789 tarihli Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi de 17. yüzyıl tabiî hukuk düşüncesini yansıtan ifadelere yer vermiştir. 17 maddeden oluşan bu bildirinin tüm hükümlerinde tabiî hukuk öğretisinin ve bu öğretinin önde gelen düşünürlerinden olan John Locke’un etkisini görmek mümkündür.