Anayasa 1

Yanıt Açıklaması: İngiltere’de kralın sahip olduğu yetkileri sınırlamayı hedefleyen ilk belge, 1215 tarihli Magna Carta Libertatum’dur.

Yanıt Açıklaması: TC 1982 Anayasası’nın “Tabî servetlerin ve kaynakların aranması ve işletilmesi” başlıklı 168. ve “Ormanların korunması ve geliştirilmesi” başlıklı 169. maddelerinde yer alan hükümler, şeklî anayasa kavramının tipik örneklerini oluşturmaktadır. 168. madde şöyledir: “Tabiî servetler ve kaynaklar Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Bunların aranması ve işletilmesi hakkı Devlete aittir. Devlet bu hakkını belli bir süre için, gerçek ve tüzelkişilere devredebilir. Hangi tabiî servet ve kaynağın arama ve işletmesinin, Devletin gerçek ve tüzelkişilerle ortak olarak veya doğrudan gerçek ve tüzelkişiler eliyle yapılması, kanunun açık iznine bağlıdır. Bu durumda gerçek ve tüzelkişilerin uyması gereken şartlar ve Devletçe yapılacak gözetim, denetim usul ve esasları ve müeyyideler kanunda gösterilir. ”

Yanıt Açıklaması: TC 1982 Anayasası ise bu Anayasa’nın “Devletin şekli” başlıklı 1., “Cumhuriyetin nitelikleri” başlıklı 2. ve “Devletin bütünlüğü, resmi^ dili, bayrağı, milli marşı ve başkenti” başlıklı 3. maddesinde yer alan hükümlerin değiştirilmesini yasaklamaktadır. Dolayısıyla değişmezlik yasağına örnek olarak verilebilir.

Yanıt Açıklaması: Anayasanın bir ülkenin hukuk düzeninin en üst noktasında yer aldığını; kanunlar, tüzükler, yönetmelikler gibi diğer hukuk kurallarının anayasadan sonra geldiklerini göstermektedir. Buna, anayasanın üstünlüğü kuralı denmektedir.

Yanıt Açıklaması: Devlet otoritesinin hukuk kurallarıyla sınırlanması, bu otorite karşısında bireylerin çeşitli hak ve özgürlüklerinin tanınıp korunması yönündeki gelişmelere anayasacılık akımı denmektedir. Bu akım ilk sonuçlarını 18. yüzyılda yaratmış; böylece, tarihin ilk yazılı anayasası olan ABD Anayasası, 1787’de kabul edilmiştir. Birleşik Devletler’den kısa bir süre sonra, 1791’de Fransa’da, 1809’da İsveç’te, 1812’de İspanya’da, 1814’te Norveç’te, 1831’de Belçika’da, 1848’de İsviçre’de, 1848’de İtalya’da, 1848-1850’de Prusya’da, 1849’da Danimarka’da, 1849’da Lüksemburg’da, 1864’te Yunanistan’da, 1866’da Romanya’da, 1876’da Osmanlı’da, 1887’de Hollanda’da ve 1889’da Japonya’da yazılı anayasalar yürürlüğe girmiştir.

Yanıt Açıklaması: Kanunların anayasaya uygunluk denetimi, genel yetkili mahkemeler tarafından yapılıyorsa, buna, genel mahkeme sistemi denmektedir. Bu model, ABD dışında, Kanada, Hindistan, Japonya, Avustralya ve Arjantin gibi ülkelerde de uygulanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bildiri’nin tabiî hukuk öğretisini çarpıcı bir biçimde ifade eden ilk üç maddesi şöyledir: “Madde 1: İnsanlar, haklar yönünden özgür ve eşit doğarlar ve yaşarlar. Sosyal farklılıklar ancak ortak yarara dayanabilir.

Yanıt Açıklaması: Kanunların anayasaya uygunluk denetimi, genel yetkili mahkemeler tarafından yapılıyorsa, buna, genel mahkeme sistemi denmektedir. Bu sistemin diğer adı ABD modelidir.

Yanıt Açıklaması: Yazısız anayasa, yazılı anayasanın karşıtı olan bir kavramdır. Yazısız anayasaya, teamülî anayasa da denir. Yazısız anayasanın teamülî anayasa olarak adlandırılmasının nedeni, devlet hayatında uygulana gelen kuralların herhangi bir metinde yazılı olarak yer almasından değil; teamüllere dayanmasından kaynaklanmaktadır. Kısacası, yazısız anayasa sisteminde devlet hayatında uygulanan kurallar uzunca bir süreden beri tekrarlana gelen; bu nedenle, bunlara uyulması konusunda güçlü bir oydaşmanın (konsensüs) mevcut olduğu kurallardır.

Yanıt Açıklaması: Federal devlet, birleşme ve ayrılma olmak üzere iki ayrı yöntemle kurulabilir. Birleşme yolu, iki ayrı devletin bir araya gelerek federasyon oluşturmasını ifade eder. Bu yöntemde, birleşen devletler önce konfederasyon oluşturur, sonra federasyona dönüşürler. Nitekim ABD, 13 devletin 1776’da oluşturdukları konfederasyonu, 1787’de federasyona dönüştürmesiyle kurulmuştur. Benzer şekilde, 1815’te kurulan Helvetya konfederasyonu, 1848’de federasyona dönüşerek bugünkü İsviçre’yi oluşturmuştur. Federalizmi yaratan ikinci yöntem, ayrılma hâlidir. Bir üniter devletin coğrafî düzeyde illerinin veya bölgelerinin ayrılmasıyla federalizm kurulabilir. Böylece, evvelce üniter devletin il veya bölge düzeyindeki coğrafî unsurları, federalizme dönüşen devletin federe devletleri hâline gelebilir. Örneğin evvelce üniter devlete sahip olan Rusya, 1924’te federal devlete dönüşmüştür. Başlangıçta üniter devlet olan Belçika, 1993’te federal devlete dönüşmüştür.

Yanıt Açıklaması: Bir anayasa değişikliği teklifinin parlamentoda kabul edilmesi için en az üye tam sayısının yarıdan bir fazlasının kabul oyu gerekiyorsa buna, salt çoğunluk kuralı denir. Dolayısıyla salt çoğunluğu 301 vekil sağlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Devlet, belirli bir toprak parçası üzerinde egemen olan belirli bir insan topluluğunun oluşturduğu bir varlıktır.

Yanıt Açıklaması: Bir hukuk kuralı, normlar hiyerarşisi içinde en üst basamakta yer alıyorsa o kuralın konulması, değiştirilmesi ve kaldırılması, âdi kanunlarınkinden farklı yöntemleri gerektiriyorsa, bu tür bir kuralın içeriği ne olursa olsun, onu, şeklî anayasa olarak tanımlamak gerekir. Diğer bir deyişle, şeklî anayasa, normun içeriği değil, normlar hiyerarşisi içindeki yeri dikkate alınarak yapılan bir tanımlamadır.

Yanıt Açıklaması: Kuvvetler birliği sistemleri kendi içinde iki alt gruba ayrılmaktadır. Yasama ve yürütme yetkilerinin yürütme organında birleştiği sistemler, monarşiler veya diktatörlükler şeklinde ortaya çıkmaktadır. Yasama ve yürütme yetkilerinin yasama organında birleştiği sistemlere ise meclis hükûmeti adı verilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Neredeyse Montesquieu’nün adıyla özdeşleşen kuvvetler ayrılığı ilkesi, devlet iktidarının sınırlanmasının özgürlüklerin korunmasının en önemli araçlarından biri olarak 18. yüzyıl anayasalarında ifadesini bulmuştur. Bu ilke üzerine inşa edilen 1787 tarihli ABD Anayasası, yasama, yürütme ve yargı iktidarlarının birbirinden ayrıldığı, gerçek bir fren ve denge sistemi yaratmıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bir anayasanın içerdiği hükümler, âdi kanunların değiştirilmesinde izlenen yöntemden daha farklı bir yöntemle değiştiriliyorsa bu tür bir anayasaya katı anayasa denir.

Yanıt Açıklaması: Temel hak ve hürriyetler ilk dört seçenekte saydığımız şekilde tanınırken yargı kararıyla temel hak ve özgürlüklerin yaratılması değil tanınmış olan temel hak ve özgürlüklerin korunması söz konusu olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Anayasa hükümlerinden bir veya birkaçının değiştirilmesi kesin olarak yasaklanmışsa, buna değişmezlik yasağı denir. Değişmezlik yasağının varlığı, bir anayasayı katı hâle getiren özellikler arasındadır. Örneğin, T.C. 1924 Anayasası, bu Anayasa’nın 1. maddesinde yer alan “Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir” hükmünün değiştirilmesini yasaklamıştır. Benzer şekilde, T.C. 1961 Anayasası da bu Anayasa’nın 1. maddesinde yer alan “Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir” hükmünün değiştirilmesini yasaklamıştır. T.C. 1982 Anayasası ise bu Anayasa’nın “Devletin şekli” başlıklı 1., “Cumhuriyetin nitelikleri” başlıklı 2. ve “Devletin bütünlüğü, resmî dili, bayrağı, milli marşı ve başkenti” başlıklı 3. maddesinde yer alan hükümlerin değiştirilmesini yasaklamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bir hukuk kuralı, normlar hiyerarşisi içinde en üst basamakta yer alıyorsa o kuralın konulması, değiştirilmesi ve kaldırılması, a^di kanunlarınkinden farklı yöntemleri gerektiriyorsa, bu tür bir kuralın içeriği ne olursa olsun, onu, şekli^ anayasa olarak tanımlamak gerekir. Diğer bir deyişle, şekli^ anayasa, normun içeriği değil, normlar hiyerarşisi içindeki yeri dikkate alınarak yapılan bir tanımlamadır.

Yanıt Açıklaması: Esnek anayasalar, âdi kanunlar gibi değiştirilebildiklerinden, aslında bu belgeler, normlar hiyerarşisi içinde kanunlarla aynı basamakta yer almaktadır.