Hukukun Temel Kavramları 2

Yanıt Açıklaması: İdarenin kamu düzeninin sağlanması amacıyla üstlendiği faaliyete kolluk denir.

Yanıt Açıklaması: Borç ilişkisinde taraflar arasındaki hak ve yükümlülükler bizatihi ilişkinin kendisinden doğar ve bunların hepsi eşit önemde değildir. Bu ilişkide alacaklının fer’i hakları asli haklarına bağlı haklardır. Asli edimin ifasını kolaylaştırma amacını güden yükümlülüklere yan edim yükümlülüğü adı verilir. Def’i ve yönetim hakları ise alacaklının kullanabileceği yan haklardır.

Yanıt Açıklaması: İş sözleşmesinin işveren tarafından haklı nedenle derhal fesih edilmesine olanak sağlayan haklı nedenler İş Kanunu’nun 25. maddesinde sayılmıştır. Bu haklı nedenler; - Sağlık sebepleri, - Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri, - Zorlayıcı sebepler, - İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması halinde devamsızlığın İş Kanunu madde 17’deki bildirim sürelerini aşması.

Yanıt Açıklaması: Tam yargı davası

Yanıt Açıklaması: TCK’nın 22. maddesine göre taksirle işlenen fiiller, kanunun açıkça belirttiği hâllerde cezalandırılır. Bu maddeye göre taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla, bir davranışın suçun kanunî tanımında belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir. Taksirden söz edebilmek için, suçun taksirli biçiminin kanundan düzenlenmiş, failin dikkat ve özen görevini yerine getirmemiş ve fail tarafından ortaya konulan hareketin iradi olması fakat öngörülebilir sonucun istenmemiş olması gerekir.

Yanıt Açıklaması: İdarenin yargı dışı yollarla denetlenmesi, denetleyenler esas alındığında siyasal denetim, idari denetim ve kamuoyu denetimi başlıkları altında ele alınabilir. Buna ek olarak, siyasal denetim Türkiye Büyük Millet Meclis (TBMM) tarafından gerçekleştirilen denetimdir. Örgün hukuk ise, iş içerisinde insan eğitimine önem vermektedir. İşverenler ile bir iş sözleşmesine dayanarak çalıştırılan işçilerin çalışma şartları ve çalışma ortamına ilişkin hak ve sorumluluklarını, kişilerin, şirketlerin ve sendikaların her türlü iş davalarının takibi ve iş hukuku mevzuatına ilişkin konular örgün hukuk içerisindedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Belediye idaresinin organları, belediye başkanı, belediye meclisi ve belediye encümenidir (5393 sayılı Belediye Kanunu, madde 3/b). Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İşveren adına hareket eden ve işin, işyerinin ve işletmenin yönetiminde görev alan kişilere işveren vekili denir. Alt işveren, belli bir konuda uzmanlaşmış ve işyerinde yalnızca o işi alan kişilere denir.

Yanıt Açıklaması: Soru kökünde verilen ifade B seçeneğindeki olağan hâkim ilkesinin bir şartıdır. Tabi ki bu şart diğer seçeneklerdeki ilkelerin gerçekleştirilmesi için de önemlidir ama doğrudan ilişki B seçeneği iledir.

Yanıt Açıklaması: Vergilendirme gerçek veya tüzel kişilerle devlet arasında karşılıklı bir alacak-borç ilişkisi doğurur. Bu ilişkide alacaklı taraf devlettir; borçlu ise vergiyi ödemekle yükümlü olan kimsedir. Vergi Usûl Kanunu’na göre, vergi kanunları gereğince kendisine vergi borcu yüklenilen gerçek veya tüzel kişiye vergi yükümlüsü (mükellef) denir.

Yanıt Açıklaması: TCK’nın 8. maddesinin 1. fıkrasına göre “Türkiye’de işlenen suçlar hakkında Türk kanunları uygulanır. Fiilin kısmen veya tamamen Türkiye’de işlenmesi veya neticenin Türkiye’de gerçekleşmesi hâlinde suç, Türkiye’de işlenmiş sayılır”. Türk hukukunda, kanunların yer bakımından uygulanmasında kabul edilen temel ilke “ülkesellik (mülkilik) ilkesi”dir. Bu ilkeye göre, devlet kendi ülkesinde işlenen tüm suçları mağdurun veya failin uyruğu ile ilgilenmeksizin kendi ceza kanuna göre cezalandırır.

Yanıt Açıklaması: Eşit İşlem Yapma Borcu: 4857 sayılı İş Kanunu’nun 5. maddesinde eşit işlem borcu düzenlenmiştir. İş ilişkisinde dil, ırk, cinsiyet, siyasal düşünce, mezhep vb. konularda ayrım yapılamayacağı düzenlenmiştir. Aynı şekilde işveren esaslı nedenler olmadıkça tam süreli ile kısmi süreli çalışan işçi ile ayrıca belirli süreli sözleşmeyle çalışan işçi ile belirsiz süreli iş sözleşmesine göre çalışan işçiler arasında ayırım yapamaz. İş ilişkisinde ve iş sözleşmesinin sona ermesinde bu hükümlere aykırı davranılması halinde bu haksızlığa uğradığını iddia eden işçi 4 aya kadar ücreti tutarında tazminat talep edebilir. Böyle bir davada ispat yükü işçiye aittir.

Yanıt Açıklaması: Kısa vadeli ve uzun vadeli sigortalar ayrımı adından da anlaşılacağı üzere kısa vadede ya da uzun vadede oluşabilecek risklere göre ayrılmıştır. 5510 sayılı Kanuna göre iş kazaları, hastalıklar, meslek hastalıkları ve analıklar kısa vadede ortaya çıkan risklerdir ve fon biriktirme esasına dayanmazlar. Fakat malullük prim ödenerek oluşturulan fonların gelecekteki hayatlarını güvence altına almak için oluşturulan uzun vadeli bir sigorta koludur.

Yanıt Açıklaması: Hukuka uygunluk nedenleri bütün suçlar için geçerli olanlar ve belli bir suç veya suç grupları için geçerli olanlar olmak üzere ikiye ayrılır. TCK’nın 24, 25, 26. maddelerinde öngörülen genel nedenler, görevin yerine getirilmesi, meşru savunma, zorunluluk durumu, hakkın kullanılması ve ilgilinin rızasıdır. Savunma dokunulmazlığı ise özel bir hukuka uygunluk sebebidir.

Yanıt Açıklaması: Kıymetli evrak, hakkın senede bağlandığı ve senetten ayrı olarak devredilmesinin mümkün olmadığı senetlerdir. Kıymetli evrakın özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz: • Kıymetli evrak bir borç senedidir. • Kıymetli evrakın içerdiği hak ekonomik bir değer taşır ve devredilebilir. • Kıymetli evrakta hak ile senet arasında kuvvetli bir bağ vardır. • Kıymetli evrak ağırlaştırılmış şekil şartlarına bağlıdır.

Yanıt Açıklaması: Öncüllerde bulunan yapıların hepsi başkent teşkilatının unsurlarıdır.

Yanıt Açıklaması: İşçinin çalışma süresi 1 yılın üzerindeyse işçi kıdem tazminatına hak kazanacaktır. İşçi istifa ederse kıdem tazminatına hak kazanamayacaktır. Sözleşmenin ahlak ve iyi niyet kurallarına uyulmaması sebebiyle feshedilmesi durumunda kıdem tazminatı ödenmez. İşçinin ölümü halinde kıdem tazminatı mirasçılarına ödenir. Belirli süreli iş sözleşmelerinde sözleşmenin süresinin sona ermesi halinde kıdem tazminatı ödenmez.

Yanıt Açıklaması: Failin cezalandırılması için, fiili işlemiş olması yetmez, aynı zamanda failin fiili nedeniyle kınanabilmesi gerekir. İşlenen bir fiilden dolayı bir başkası cezalandırılamaz. Nitekim Anayasa’da ceza sorumluluğunun kişiselliği ilkesine yer verilmiştir. Bu ilkeye göre kişi ancak kendi işlediği fiilden dolayı cezalandırılacaktır. Ayrıca failin cezalandırılması için kusurlu olması da gerekir. Kusur yoksa suç da yoktur. O halde kişi ancak kendi iradi eyleminden dolayı sorumlu olacaktır.

Yanıt Açıklaması: İdari denetimin başlıca araçları hiyerarşi ve idari vesayettir. Yukarıda açıklandığı üzere hiyerarşi aynı tüzelkişilik içinde ast-üst ilişkisi içinde idarenin denetlenmesi yoludur. İdari vesayet ise merkezi idarenin yerinden yönetim idareleri üzerindeki ya da yerinden yönetim idarelerinin kendi aralarındaki denetim yetkisidir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Ceza kanunların uygulanmasında kural suçun, işlendiği zamanın kanununa yani işlendiği zaman yürürlükte olan kanuna tabi olacağıdır. Söz konusu kural, ceza hukuku için geçerli iken ceza muhakemesi hukuku bakımından geçerli değildir. TCK’nın 8. maddesinin 1. fıkrasına göre “Türkiye’de işlenen suçlar hakkında Türk kanunları uygulanır. Fiilin kısmen veya tamamen Türkiye’de işlenmesi veya neticenin Türkiye’de gerçekleşmesi hâlinde suç, Türkiye’de işlenmiş sayılır”. Türk hukukunda, kanunların yer bakımından uygulanmasında kabul edilen temel ilke “ülkesellik (mülkilik) ilkesi”dir. Bu ilkeye göre, devlet kendi ülkesinde işlenen tüm suçları mağdurun veya failin uyruğu ile ilgilenmeksizin kendi ceza kanuna göre cezalandırır. Ceza Kanununun ülkede bulunan herkes için uygulanmasının istisnalarından biri de milletvekilleridir.