Hukukun Temel Kavramları 1

Yanıt Açıklaması: Mülkiyet Hakkı'ndan başka onun kadar kapsamlı olmayan başka ayni haklarda mevcuttur. Bunlara Sınırlı Ayni Haklar denir. Bir maddi maldan yararlanma, faydalanma hakkı veren sınırlı ayni haklara İrtifak Hakları adı verilir. Bu hakka sahip olan hakkın konusu olan nesneyi kullanma hakkına sahiptir. Bu kullanma hakkına ilaveten nesneden elde edilen faydalardan da yararlanma hakkı İrtifak Hakkı sahibine ait olacaktır.

Yanıt Açıklaması: Ceza yargılaması içinde asıl görevli olan mahkeme, asliye ceza mahkemesidir. 5235 sayılı Kanun’un 11. maddesine göre, kanunların görevli kıldığı haller saklı olmak üzere, sulh ceza hakimliği ve ağır ceza mahkemelerinin görevleri dışında kalan dava ve işlere bakmakla asliye ceza mahkemesi görevlidir.

Yanıt Açıklaması: Mülkiyetten başka, onun kadar kapsamlı olmayan başka ayni haklar da mevcuttur. Bunlara “sınırlı ayni haklar” adı verilmektedir. Bu haklar da maddi mallar üzerinde kişilere mutlak yetkiler sağlamaktadır ancak sağlanan bu yetkiler mülkiyet hakkı kadar kapsamlı değildir. Bir maddi maldan yararlanma, faydalanma hakkı veren sınırlı ayni haklara “İrtifak Hakları” adı verilir. “İntifa Hakkı”, “Sükna Hakkı”, “Geçit Hakkı” irtifak haklarına verilebilecek örneklerdendir.Velayet hakkı ise kişiler üzerindeki mutlak haklardandır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Hak sahibinin haklarını korumak adına sahip olduğu ilk olanak talep hakkı, ikinci olanak dava hakkı, üçüncü olanak ise cebri icra yoluna başvurmaktır.

Yanıt Açıklaması: Hukuki işlemin kurucu unsurları bakımından hukukun emredici hükümlerine aykırı davranıldığı; ancak bu hukuka aykırılığın, yokluk yaptırımını gerektirecek kadar ağır olmadığı hallerde mutlak butlan söz konusu olur.

Yanıt Açıklaması: Türk Hukukuna göre Fiil Ehliyetine sahip kişi kendi eylem ve işlemleriyle, kendisi için hak ve borçlar yaratabilmektedir. Fiil Ehliyeti için, ilgili gerçek kişilerin ergin ( rüşt ) ayır etme gücüne sahip olması gereklidir. Ayrıca bu kişilerin kısıtlı ( mahcur ) olmaması gerekir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bölge Adliye Mahkemelerinin görevlerinin başında adli yargı ilk derece mahkemeleri tarafından verilen ve kesin olmayan hüküm ve kararlara karşı yapılacak başvuruları inceleyip karara bağlamak gelir (5235 s. Kanun m. 33/I).

Yanıt Açıklaması: Sınırlı ehliyetsizlerin yasal temsilcilerinin rızası olsa dahi, hiçbir şekilde yapamayacağı bazı işlemler bulunmaktadır. Yasak işlem olarak da ifade edilen bu işlemler kefil olma, vakıf kurma ve önemli bağışlamadır. Sınırlı ehliyetsiz bu işlemleri herhangi bir şekilde yapmış ise, bu işlemin geçersiz olduğu kabul edilir. Buna göre doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kişilik hakkı, kişinin kişisel değerlerinin tümü üzerinde geçerli olan haktır. Kişilik hakları mutlak hak niteliği taşımaktadır. Manevi varlıklara ilişkindir. Vazgeçilemez ve devredilemez. Kişilik hakları icra takibinin konusu olamaz ve haczedilemez. Bu hakların mirasçıya geçmesi mümkün değildir. Zaman aşımına uğramaz ve hak düşürücü süre işlemez. Doğru cevap B' dir.

Yanıt Açıklaması: Medeni Kanun’daki bazı hükümler bazı haklara ehil olmayı belirli yaşlara ulaşmaya bağlı tutmuştur.Bu hükümlerden bazıları; • Evlenmeye ehliyet, Medeni Kanunumuza göre erkek veya kadın ayrımı yapılmaksızın 17 yaşın doldurmasıyla veya olağanüstü durumlarda 16 yaşın bitirilmesiyle kazanılmaktadır. • Vasiyetname yapma ehliyeti 15 yaşını tamamlamış kişilere tanınmıştır. (MK. m.502) • Miras sözleşmesi yapabilmek için ergin olmak gerekir. (MK. m.503) • Evlat edinme hakkına 30 yaşını tamamlamış kişiler sahiptir. (MK. m.307) • Vasi olmak için ergin olmak gerekir. (MK.m. 413) • Vakıf kurma, kefil olmak, bağışlamada bulunma işlemleri ergin olmaya bağlıdır. (MK. m. 449)

Yanıt Açıklaması: Kamu haklarını üçe ayırmak mümkündür. Buna göre ilk sırada “Negatif Statü Hakları” bulunmaktadır. İkinci grup ise “Pozitif Statü Hakları”dır. Üçüncü ve son kamu hakları grubu ise “Aktif Statü Hakları”dır. Bu haklar kısaca siyasal katılım hakları olarak tanımlanabilir

Yanıt Açıklaması: “Bozucu Yenilik Doğuran Haklar” ise, kullanıldıkları zaman, tek taraflı bir irade beyanı ile önceden mevcut olan bir hukuki durumun sona erdirilmesi veya bozulması sonucunu doğurur.

Yanıt Açıklaması: Kendi hakkını korumak için kuvvet kullanma kural olarak yasaktır. Çünkü bir hakkın korunabilmesi için devlet gücüne başvurulmalıdır. Ancak normal yollardan devlet gücünü harekete geçirerek bir hakkın korunması için yeterli zaman olmayabilir ve hakkın kaybedilmesi tehlikesi ortaya çıkabilir. Böyle durumlarda, kişiler haklarını doğrudan doğruya koruyabilirler. * Meşru müdafaa (Haklı savunma); Meşru müdafaa bir kimsenin, kendisinin veya üçüncü bir kişinin malvarlığına veya şahsına yönelmiş hukuka aykırı bir saldırıyı engellemek veya ortadan kaldırmak amacıyla yaptığı savunmadır. Kişiler, başlamış veya başlaması çok yakın olan saldırı fiili karşısında hakkını devletin ilgili organlarına başvurarak korunmasının talep etme fırsatlarının olmadığı zamanlarda haklarını kendileri koruyabilirler. Saldırıya uğrayan kişi, vücut bütünlüğüne, sağlığına, özgürlüğüne, ırzına, namusuna, şerefine, malına yönelik her hangi bir saldırı karşısında savunma yaptığı durumlarda, saldırgana verdiği zararı tanzim etmekle yükümlü olmadığı gibi herhangi bir ceza ile de cezalandırılamaz. Ancak böyle bir sonucun doğabilmesi için her şeyden önce saldırı hukuka aykırı olmalı, saldırı devam ediyor veya çok yakın olmalı, yapılan savunma saldırı ile orantılı olmalıdır. Bu nedenle saldırı sona erdikten sonra yapılan savunma veya saldırıyı durdurma amacı ve sınırı aşan savunma fiilleri hukuka aykırı olup verilen zararın haksız fiil sorumluluğu kapsamında tazmini gerektireceği gibi, cezai sorumluluğun koşulları varsa kişi ayrıca cezalandırılabilir. *Talep hakkı; hak sahibinin hakkını korumak adına sahip olduğu ilk olanak hakkına uyulmasını talep etme yetkisi yani talep hakkıdır. * Dava hakkı, ancak talep hakkını kullanarak hakkını elde edemeyen kişi ikinci olanak olarak dava hakkını kullanmak zorundadır.*  Izdırar hali; zorunluluk hali kişinin kendisinin veya üçüncü bir kişiyi mal varlığı veya şahsına yönelik zararlardan veya bir anda meydana gelebilecek tehlikelerden korumak için bu tehlike ile ilgili bulunmayan veya tehlikeli saldırıyı meydana getirmeyen üçüncü bir kişinin mal varlığına zarar vermesi durumudur. Zorunluluk halinde, tehlike ile ilgili bulunmayan veya tehlikeli saldırıyı meydana getirmeyen üçüncü bir kişinin malvarlığına zorunluluktan dolayı zarar verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Hak kavramı, hukuk kuramcılarının en çok ilgilendiği konulardan biri olmuştur. Hak kavramını açıklamaya çalışan teorilerden biri Menfaat Teorisi'dir. Jhering tarafından geliştirilmiş olan Menfaat Teorisi irade teorisini eleştirerek geliştirilmiştir. Bu teoriye göre Hak, hukuk düzeni tarafından korunan menfaat olarak anlaşılmaktadır. Bu kurama göre, parasal değeri olan varlıklar korumanın konusu olurken, buna ilave olarak hukuki özgürlüklerde korumanın kapsamı içindedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa mahkemesinin kuruluşu Anayasa’nın 146. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, Anayasa Mahkemesi on beş üyeden kurulur.

Yanıt Açıklaması: İyiniyet ilkesi, hukukun genel ilkelerinden biridir. Medeni Kanun'un 3'üncü maddesinde düzenlemiştir. Bu ilke toplumsal yaşam içinde kişilerin davranışlarını ilgilendiren bir ilkedir. İş hayatında ve günlük yaşamda iyiniyetin aranmasında ve korunmasında toplum çıkarı vardır. Kişilerin günlük yaşam içerisinde giriştikleri hukuki ilişkilerde kazandıkları haklar ancak iyiniyetle hareket ettikleri sürece korunabilir. Bu ilke, borçlar hukuku, eşya hukuku, aile hukuku ve miras hukuku başta olmak üzere özel hukukun tüm alanlarında uygulanmaktadır. Hakların kazanılması ve geçerli bir şekilde hükümlerini meydana getirebilmeleri bu ilkeye bağlıdır. Kişinin bir hakkın kazanılmasına engel olan bir eksikliği bilmesi veya bilebilecek durumda olmaması, söz konusu kişinin iyiniyetini gösterir. Bir kişinin iyiniyetli sayılabilmesi için gereken koşullara geçmeden önce cevaplanması gereken önemli bir soru vardır: Bir hakkın kazanılması için iyiniyetin arandığı durumlarda acaba kimin iyiniyetli olması gereklidir? Kural olarak iyiniyetli olması gereken kişi, giriştiği hukuki ilişki sonucunda hakkı kazanacak olan kişidir. Eğer girişilen hukuki ilişki sonucunda hakkı kazanacak birden çok gerçek kişi varsa bu kişilerin tümünün iyiniyetli olması gereklidir. Bir kişinin iyiniyetli sayılabilmesi için; * Bir hakkın kazanılması için gerekli bilgiden yoksun olmak; * Bir hakkın kazanılmasına ilişkin olarak bir yanlış bilgiye sahip olmak; * Bir hakkın kazanılması konusunda gerekli bir unsurun yokluğuna ilişkin bilgisizlik veya yanlış  bilgiye sahip olmak. Bu durumların aksi kanıtlanana kadar veya durumun gereğinden aksi anlaşılana kadar kişi iyiniyetli sayılır. Yani aslında iyiniyet bir karinedir. Bu nedenle ancak bir kişinin, hakkı kazanmasına engel olabilecek bir şeyi bildiği veya bilecek durumda olduğu ispatlandığında o kişinin hakkı kazanmasına engel olabilir.Bir kişinin iyi niyetli olmadığını iddia eden kişi, iddiasını ispatlamak zorundadır. Bir kişinin orta zekalı, mantıklı, normal insandan beklenen özeni ve dikkati göstermesi, o kişiyi iyi niyetli yapmaya yeter. Buna karşın bazen öyle durumlar vardır ki kişinin bilgisizliği mazeret sayılmaz. Bu durumlarda kişinin söz konusu durumu mutlaka bilmesi gerektiği ve bildiği de varsayılır. Kişinin bilgisizliği hukukça mazeret sayılmadığı durumlar; * Durumun gereklerine göre kendisinden beklenen özeni göstermeyen kişi iyiniyet iddiasında bulunmaz. * Devlet tarafından tutulan bazı resmi sicillerdeki bilgilerin bilinmediği ileri sürülemez. Kişilerin sicillerde yer alan her hususu yazılı olduğu biçim ve kapsamda bildiği varsayılır. Ayrıca aleniyet (açıklık) ilkesinin geçerli olduğu sicillere herkes başvurabilir ve siciller aksi kanıtlanana kadar doğru kabul edilir. * Kanun gereği ilan edilmesi şart olan durumların bilinmediği iddia edilerek iyiniyetle hak kazanamaz. Kişilerin hukuk düzeninin izin verdiği ve koruduğu ölçüde hakkın kullanabilir. Verilen izin ve korunan ölçüyü aşan kullanımlar hukuka aykırı sayılır. Hakların kullanılması bakımından, dürüstlük kuralı genel sınırlamalardan biridir. Kişiler haklarını kullanırken dürüstlük kurallarına uymak zorundadırlar. Dürüstlük kuralına aykırı davranış, kötüniyetli kabul edilir ve hukukça korunmaz. Dürüstlük kuralı, hakların amacına uygun kullanılmasını sağlarken, hakkın kazanılmasının sınırlarını da oluşturmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bölge adliye mahkemeleri, adli yargının ikinci derece mahkemeleridir. Bu mahkemeler, istinaf kanun yoluna başvuru merciileridir. Yargıtay temyiz mahkemesi niteliğindedir.

Yanıt Açıklaması: Türk Medeni Kanununun ilgili düzenlemesine göre kendisinden uzun zamandan beri haber alınamaması sebebiyle kişi hakkında gaiplik kararı verilebilmesi için kişiden en son haber alınma tarihinden sonra en az 5 yıldır hiçbir haber alınamamış olması gerekir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Günlük yaşam içinde en sık karşılaştığımız hukuka uygun fiiller hukuki işlemlerdir. Hukuki işlemler, kendilerine hukuki sonuç bağlanan, hukuk düzenince korunan kişi iradeleridir. Ancak kişi iradeleri hukuki işlemin oluşması bakımından tek başına yeterli değildir. Ayrıca bu iradelerin hem belirli bir sonuca yönelmiş olması hem de dış dünyaya açıklanması yani beyan edilmeleri gerekir. Hukuk dışa yansımayan yani açıklanmayan iradeye herhangi bir sonuç bağlamaz. Hukuki işlemin temel unsuru irade açıklamasıdır. İrade açıklamasına, bir hakkın veya bir hukuki ilişkinin kurulması, değiştirilmesi veya sona erdirilmesi istenir. İrade açıklamasıyla istenenlerin gerçekleşmesi ise hukuki sonuç olarak karşımıza çıkar. Örneğin alım satım sözleşmesinde hukuki sonuç, satıcı yönünden mülkiyetin alıcıya geçmesi ve bedelinin alınması, alıcı yönünden ise mülkiyetin kazanılması ve bedelinin satıcıya ödenmesidir. Bütün bu açıklamalardan sonra hukuki işlemi şöyle tanımlayabiliriz. ''Hukuki işlem, hukuki sonuç doğurmaya yönelmiş irade açıklaması veya açıklamalarıdır.''

Yanıt Açıklaması: Mutlak haklar herkese karşı etkisi olan haklardır. Bu haklar, hak sahibi tarafın- dan herkese karşı ileri sürülebilirken; herkes tarafından da ihlal edilebilir. Dolayısıyla doğru yanıt B'dir.