Hukukun Temel Kavramları 1

Yanıt Açıklaması: Olayımızda aynı olaya uygulanabilecek iki bağımsız hukuk kuralı bulunmaktadır. Soru kökünden anlaşılabileceği üzere bu kurallar arasında bir öncelik sonralık ya da astlık üstlük ilişkisi bulunmamakta; kurallardan biri olaya ilişkin genel hükümleri içerirken diğer kural uyuşmazlık konusu olan taşınmaz kirasını özel olarak düzenlemektedir. böyle bir durumda olaya uygulanacak olan norm, özel hüküm niteliğinde olan Taşınmaz Kiraları Hakkında Kanun'da içerilen normdur. Burada belirleyici ilke ise aralarında öncelik sonralık yahut astlık üstlük ilişkisi olmayan iki normdan özel hüküm niteliğinde olanın olaya uygulanmasını salık veren lex specialis ilkesidir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Yapılan araştırmalar yaptırımın işlevini yerine getirmesinde en etkili olan hususun çoğu kez takibatın etkinliği olduğunu göstermektedir. Eğer bir devlette, hukuk ihlalleri karşısında etkin bir takibat yapılarak ihlalleri gerçekleştirilenler başarıyla tespit ediliyor ve kendilerine hak ettikleri yaptırımlar uygulanıyorsa; bu husus muhtemel failleri ihlalde bulunmaktan caydırıcı etki göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: Yokluk, hukuksal bir işlemin hiç gerçekleştirilmemiş ve hukuk alanında doğmamış sayılmasıdır. Bu durum hükümsüzlüğün en ağır türüdür.

Yanıt Açıklaması: Disiplin suçları, belirli statüde bulunan kimselerin (öğrenci, kamu görevlisi, vs.) bulundukları konumun gerektirdiği davranışları yerine getirmelerini ve disiplinize olmalarını teminat altına almak için öngörülmüştür. Söz konusu suçları gerçekleştirenler hakkında disiplin cezaları uygulanır. Bunlardan biri de aylıktan kesmedir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı, dava konusu olan normu ortadan kaldırdığı için bu karar herkes için hüküm ve sonuç doğurur. 1982 Anayasası, 1961 Anayasası’nın aksine, Anayasa Mahkemesi’ne “olayla sınırlı ve yalnız tarafları bağlayıcı” karar verme yetkisini (1961 Anayasası, m.152/4) tanımamıştır.

Yanıt Açıklaması: Anayasamıza göre, usulüne göre yürürlüğe konmuş milletlerarası antlaşmalar hakkında anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesi’ne başvurulamaz. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Hukuki işlemler her hukuk dalı bakımından söz konusudur. Söz konusu işlemlerin iradi (fikri) ve şekli unsur olmak üzere iki temel unsuru vardır. İradi unsur, hukuki işlemin, işlemi gerçekleştiren kişi veya kişilerin özgür iradesine dayanmasını ifade eder. Şekli unsur ise işlemin kanunda öngörülen şekil şartlarına ve usule uygun olarak gerçekleştirilmesini ifade eder. Bu iki unsurdan birisinde ortaya çıkacak hukuka aykırılıklar hükümsüzlük yaptırımına bağlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Ahlak kuralları, topluma, zamana ve coğrafyaya göre değişebilir, farklılık gösterebilir. Ahlak kuralları, hukuk kurallarına göre daha kapsayıcıdır. Toplumsal ahlak kuralları, bireylerin doğruları yapmalarını teşvik ederken; yanlışları da manevi yaptırımlarla engellemeye çalışır. Ancak kimi ahlak kuralları, toplumdaki azınlık bireyler için, baskı aracı olarak kullanılabilirler. Bu nedenle her ahlak kuralı hukuk tarafından benimsenerek maddi yaptırımlarla desteklenemez. Ahlak kuralları yüzyıllar boyu bir arada yaşayan bireylerin bazı davranışları nitelemesiyle oluşmuş değer yargıları ve toplumca kabul görmüş kurallar bütünü olarak karşımıza çıkar. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Dini kuralların etkili olduğu toplumlarda hukuk kuralları teokratik yani dini temellere dayanmaktadır. Bu toplumlarda dini kurallara uymamak aynı zamanda hukuk kurallarına da uymamak anlamına gelmektedir. Bu tür toplumlarda dini kurallar ile hukuk kuralları aynı anlama sahiptir. Buna göre doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yedek hukuk kuralları, uygulanmasının ilgililerin iradelerine bırakıldığı veya ilgililerin aksini kararlaştırabildiği hukuk kurallarıdır. Yedek hukuk kuralları kendi içerisinde “yorumlayıcı hukuk kuralları” ve “tamamlayıcı hukuk kuralları” olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Yanıt Açıklaması: Anayasa Mahkemesi’nin kararları kesindir.  Kararların kesinliği, o karara karşı kanun yollarına (temyiz, karar düzeltmesi) başvurulamaması demektir. Anayasa Mahkemesi kararları Resmi Gazete’de hemen yayımlanır ve yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzel kişileri bağlar. 1961 (m.152/3) ve 1982 (m.153/5) Anayasası, iptal kararının geriye yürümezliği ilkesini kabul etmişlerdir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 3.10.2001 tarihinde yapılan anayasa değişikliği ile Anayasanın geçici 15/3 maddesi kaldırılmış ve Milli Güvenlik Konseyi döneminde çıkartılan kanunların anayasaya uygunluk denetiminin önü açılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Anayasa Mahkemesi’nin kararlarının kesin olduğu yolundaki hüküm, ilk bakışta yargılanmanın yenilenmesinin mümkün olmadığını akla getirebilir. Ancak, yargılamanın yenilenmesi, zaten kesin hükümler hakkında başvurulacak bir yoldur. Bununla birlikte, ne anayasada, ne Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında 2949 sayılı Kanun’da yargılamanın yenilenmesine dair bir hüküm vardır.

Yanıt Açıklaması: Adalet kavramıyla oldukça karıştırılan eşitlik kavramı “kanunlar yönünden insanlar arasında ayrım bulunmaması durumu; bedensel, ruhsal başkalıkları ne olursa olsun, insanlar arasında toplumsal ve siyasi haklar yönünden ayrım bulunmaması durumu”; toplumsal eşitlik de “yasalarla tanınmış hak ve yükümlülüklerde bütün yurttaşların eşit olması” şeklinde tanımlanabilir.

Yanıt Açıklaması: Hâkime tanınan hukuk yaratma yetkisi keyfi olarak kullanılamayacaktır. Bu yetkinin ne şekilde kullanılacağı Türk Medeni Kanununun birinci maddesinde belirlenmiştir. Hâkimin yarattığı hukuk kuralı kanun gücünde değildir. Çünkü hâkimin yarattığı hukuk kuralı, somut bir anlaşmazlığın çözümünü sağlamak amacıyla konulmuş olan bir kuraldır. Bu kural her ne kadar genel ve soyut da olsa diğer hâkimleri ve hatta kendini yaratmış olan hâkimi bile sonradan karşılaşacakları somut olaylar bakımından bağlamayacaktır.Dolayısıyla sadece ilk önerme doğru nitelik taşımaktadır.

Yanıt Açıklaması: Emredici hukuk kuralları, uyulması zorunlu olan zorlayıcı hukuk kurallarıdır. Bu kuralların konulmasında kamu düzeninin, genel ahlakın, toplum içinde zayıf bulunanların ve bireylerin kişiliklerinin korunması amaçlanmıştır. Emredici hukuk kurallarını bireylerin değiştirmesi mümkün olmadığı gibi aksini kararlaştırmaları söz konusu olamaz. Bu kurallar üzerinde bireylerin iradelerinin hiçbir rolü bulunmamaktadır. Verilen hükümde de bireyler kefalet sözleşmesini kanunda yazılı şekilden başka bir şekilde yapamaz, yaparsa geçersiz olur. Öyleyse verilen hüküm emredici niteliktedir. Cevap B dir.

Yanıt Açıklaması: Hukuki işlemin gerçekleştirilmesinde hukuka aykırılık olmakla birlikte, bu işlemin geçerli olup olmayacağının işlemden etkilenen kimsenin iradesine bırakılmasına imkan tanıyan yaptırım türüne nisbi butlan adı verilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Tazminat, bir hukuk kuralını ihlal ederek bir başkasının zarara uğramasına neden olan kimsenin bu zararı gidermesini ifade eden yaptırım türüdür. Tazminat yaptırımı bazen başkaca yaptırım türleriyle birlikte de uygulanabilir. Örneğin bir başkasını kasten yaralayarak işinden üç hafta ayrı kalmasına neden olan kimse, bu cezai fiili nedeniyle hem hapis cezasına mahkum olurken hem de yaraladığı kimseye işinden ayrı kaldığı sürede kaybettiği gelir nedeniyle maddi tazminat, çektiği acı nedeniyle de manevi tazminat ödemek durumundadır.

Yanıt Açıklaması: Özel hukuk kapsamındaki bir uyuşmazlıkta, ortada uygulanacak yazılı bir  hükmün bulunmaması halinde hâkimin izleyeceği yol,Türk Medeni Kanununun birinci maddesinde düzenlenmiştir. Hakim, kanunda olaya uygulanabilecek bir yazılı hukuk kuralının mevcut olmaması halinde öncelikle örf ve adet hukukuna başvuracak ve orada bir kural varsa onu uygulayacaktır. Örf ve adet hukukunda da bir kural bulunmuyorsa, kendisi hukuk yaratacak, yani olayı çözüme ulaştırmaya yönelik soyut bir kural koyacaktır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: I. Aslında içtüzük hukuki niteliği açısından bir kanun değil parlamento kararıdır. Ancak taşıdığı siyasal önem nedeniyle Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenir. II. Parlamento kararları kural olarak Anayasa Mahkemesi’nin denetimi dışındadır. Ancak bu konuda üç istisna vardır. Bunlardan ilki yukarıda belirtildiği üzere TBMM İçtüzüğüdür. İkincisi milletvekili yasama dokunulmazlığının kaldırılması, üçüncüsü ise TBMM üyeliğinin düşmesine ilişkin TBMM kararıdır. III. Olağanüstü hallerde ve savaş hallerinde çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin şekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılığı iddiasıyla, Anayasa Mahkemesinde dava açılamaz.