Özel Eğitim

Yanıt Açıklaması: Kaba motor beceriler; baş, gövde kol ve bacak kasları gibi büyük kaslar kullanılarak yapılan becerilerdir. İnce motor beceriler; özellikle gözler, konuşmada kullanılan kaslar, eller, parmaklar, ayaklar ve ayak parmaklarında bulunan küçük kaslarla yapılan becerileri içerir. Küçük kasların gücü ve dayanıklılığı tırmanma, bastırma, çekme ve kaldırma için de önemlidir.

Yanıt Açıklaması: Çocuklar, 8-10. aylarda bir amaca ulaşmak istediklerini belirtmek üzere davranış sergilerler ve bu davranışa niyet bildirme denir. Niyet bildirme, neredeyse tüm davranışlar için ön koşul olma özelliği taşımaktadır. İleri düzeyde yetersizliği olan çocukların bir kısmı, niyet bildirme davranışını bağımsız olarak kazanamamakta ve bu davranışı öğrenmeleri için yapılandırılmış etkinliklere gerek duymaktadırlar.

Yanıt Açıklaması: Belleğin geliştirilmesi, bilişsel beceriler için oldukça önemlidir. Zihinsel yetersizliği ya da DEHB olan çocuklar bellek görevlerinde daha az başarı göstermektedirler. Bu çocuklar, edindikleri bilgileri kısa süreli bellekten uzun süreli belleğe aktarmada ve uzun süreli bellekteki bilgileri depolamakta ya da geri çağırmakta sınırlılıklar yaşayabilmektedirler. Yetersizliğin düzeyi arttıkça bellekte görülen yetersizlikler daha da artmaktadır. Öğrenme yetersizliği olan çocukların ise harfleri ya da rakamları hatırlamakta çoğu zaman sınırlılıkları olabilmektedir. Belleği geliştirmek amacıyla yapılabilecek etkinliklerden biri basit öyküler okumak ve öyküdeki olay ve öğeleri hatırlamak olabilir.

Yanıt Açıklaması: Öğretime kolay giyilip çıkarılabilen giysilerle başlanmalıdır. Çocuğa bir beden büyük giysiler seçilmelidir. Giysiler esnek olmalıdır. Topuksuz boru biçimindeki çoraplar, lastikli pantolonlar, bağcıksız ayakkabılarla öğretime başlanmalıdır. “V” yakalı kazaklar baştan kolay geçeceği ve önünü arkasından ayırt etmek daha kolay olacağı için öncelikle bu tür kazaklar öğretim için seçilmelidir.

Yanıt Açıklaması: Erken çocuklukta özel eğitim uygulamalarının kaynaştırmaya dayalı olmasının özel eğitime gereksinim duyan çocuklar için en önemli yararı, bu çocuklara uygun sosyal becerileri kazandırmaya yönelik ortam sunmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Bu tür uyarlanmış araçların kullanım amacı (a) normal kas tonusunu sürdürmeye yardımcı olmak, (b) ilkel reflekslerin ortaya çıkmasını engellemek, (c) istemli hareketleri yapması için çocuğa fırsat vermek, (d) çevresiyle daha iyi etkileşim için en üst düzeyde konumlandırma sağlamak ve (e) bağımsızlığı desteklemektir.

Yanıt Açıklaması: Talep etmede, çocuğu gözleyen ve çocuğun başlattığı etkileşime dahil olan yetişkinin, bir şey yapması ya da söylemesine ilişkin olarak çocuktan bir şey talep etmesi (istemesi) yer alırken, seçenek sunmada çocuğun ilgi duyduğu iki ya da daha fazla nesne, oyuncak ya da etkinlik arasından seçenekler sunma kullanılır. Ulaşılamaz hale getirmede ise etkinlik ya da rutinler sırasında nesne, oyuncak ya da araç̧ gereçlerin bazıları çocukların ulaşamayacağı ama görebilecekleri yerlere konur; böylece öğretim fırsatı yaratılır. Çocuğun ihtiyacı olan nesne, oyuncak, araç̧ gereç̧ ya da yiyecek/içeceklerin tamamının değil de sınırlı oranda sunulması bir diğer öğretim fırsatı yaratan durumdur. Bunların yanında, etkinliği ya da oyunu tamamlamak için gerekli olan parçaların ya da durumların eksik bırakılması ve bazen çocuğun aşina olduğu ya da bildiği pek çok etkinlik sırasında yapılan etkinlik- le ilişkili olan ya da olmayan şaşırtıcı ya da beklenmedik olaylar (saçma, komik ya da ilginç̧ şeyler) yaratılması gibi durumlar da çocuklara bu donemde pek çok öğretim fırsatı sunabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Öğrencinin gereksiniminin bir yetersizlik durumu ile ilişkili olup olmadığına karar vermede, RAM bünyesinde oluşturulan Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu önemli bir rol üstlenmektedir. ÖEDK’nin temel görevi, eğitsel değerlendirme ve tanılama sürecini gerçekleştirmektedir. Kurul, bu amaç doğrultusunda hazırlanan dosyayı inceleyerek öğrencinin özel eğitime gereksinimi olup olmadığı konusunda yönlendirme niteliğinde bir karar verir. Verilen karar, öğrencinin özel eğitime gereksinimi olduğu yönünde ise yetersizliğin adı konur (Buna “tanılama” diyoruz.) ve öğrenci için en uygun eğitim ortamını, alacağı destek eğitim hizmeti ve eğitim planını içeren bir rapor düzenlenerek Milli Eğitim Müdürlüğünün onayına sunulur. Müdürlük, bu raporu bünyesinde oluşturulan Özel Eğitim Hizmetleri Kuruluna (ÖEHK) gönderir. Ancak konu, öğrencinin Millî Eğitim Bakanlığına bağlı özel özel eğitim okul ya da kurumlarına yerleştirilmesi olduğunda Kurulun düzenleyeceği rapor yeterli olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Karşılıklı Etkileşim Kuramı çocuğun gelişimini en üst düzeyde desteklemek için çocuk-birincil bakıcı (anne baba ya da bakıcı)-eğitimci (uzman) arasındaki etkileşimlerin olumlu olması gerektiğini belirtmektedir.

Yanıt Açıklaması: Çocuğa duyarlı dil yapısı kullanma, annelerin konuşurken konuşmalarını çocuğun dil düzeyine ve bilişsel olgunluk düzeyine göre ayarlaması, daha az karmaşık iletişim stili kullanması ile ilgilidir. Çocuğun odaklandığı nesneler hakkında konuşma, ailelerin çocuklarının dikkatini çeken nesne ya da olayları isimlendirerek ya da “bu ne?” diye sorarak çocuklarıyla iletişim kurmasıdır. Çocuğun zorlandığı yapıları vurgulama, ailelerin çocuklarının cümlelerde zorlandığı yapıları bir şekilde fark ederek önemli sözcük ve yapıları vurgulamasıdır. Çocuk anlamadığında cümleyi tekrar etme, çocuklara yönelik konuşmaların pek çoğunun tekrarlar içermesi ile ilgilidir. Soruda verilen örnek durum ise çocuğun söylediklerini genişleterek model olma ile açıklanabilir.

Yanıt Açıklaması: Diane Bricker tarafından geliştirilen ve 2002 yılında yayımlanan 0-3 yaş ve 3-6 yaşl değerlendirme aracıdır. Araç, Bebek ve Çocuklar İçin Ön Değerlendirme, Son Değerlendirme ve Sistemi Programlama adıyla yayımlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Kaynaştırmayla ilgili Yönetmeliğin 68. maddesinde kaynaştırmanın uygulama ilkeleri şu şekilde belirtilmiştir: -Özel eğitim gerektiren her bireyin akranlar ile birlikte aynı kurumda eğitim görme hakkı vardır. -Hizmetler bireylerin yetersizliklerine göre değil, bireylerin eğitim gereksinimlerine göre planlanır. -Hizmetler okul merkezli olur. -Karar verme süreci aile-okul-eğitsel tanılama, izleme ve değerlendirme ekibi dayanışmasına dayalı olarak gerçekleşir. -Bütün bireyler öğrenebilir ve öğretilebilir. -Kaynaştırma, bir program dahilinde verilen bir özel eğitim uygulamasıdır.

Yanıt Açıklaması: Hipertoni çok gergin kas tonusuna sahip olmadır. Hipotoni kaslardaki gevşeklik ya da düşük gerilimdir. Değişken kas tonusu ise istemli hareket girişimlerinde kas tonusunun arttığı, dinlmenme konumundayken kasların gevşek ve esnek olduğu durumdur. Ataksi ise dengeyi koruyamama, sallanma şeklinde görülür. Atetoit koordinasyon bozukluğu nedeniyle kontrolsüz savrulmalar, istemsiz hareketler şeklinde görülür.

Yanıt Açıklaması: Eğitimsel planlama yapmadan önce bir çocuğun motor becerilerinin değerlendirilmesinde gözlemler kontrol listeleri ya da standart testler kullanılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Hipotoni, kaslardaki gevşeklik ya da düşük gerilimdir. Bilekler, dirsekler ve dizlerdeki içe ya da dışa dönmeler, titremeler, değişken kas tonusu ve istemsiz yüz hareketleri kas kontrolü yetersizlikleridir. Kas erimesi (muskuler distrofi) gibi bazı hastalıklar kas gücü yetersizliklerindendir. Hipertoni ise çok gergin bir kas tonusuna sahip olmayla açıklanır.

Yanıt Açıklaması: Gömülü öğretim ise öğretilmesi hedeflenen beceri ya da davranışların; rutinlerin, günlük etkinliklerin ve oyunun içine planlı bir şekilde gömülerek öğretilmesidir.

Yanıt Açıklaması: A, C, D ve E şıkları ADİS geliştirme basamaklarındandır. ADİS kullanımını desteklemede sınıfta uygulanabilecek stratejiler ise şunlardır: Düğme-kontrollü-basmalı oyuncakların kullanımı, bilgisayar kullanımı, resim sembollerinin kullanımı, sohbet başlatıcı stratejiler kullanma.

Yanıt Açıklaması: A, B, D ve E şıkları tuvalet becerisinin öğretimi ile ilgidir. Ancak C şıkkında yer alan yargı yanlıştır. Çünkü öğrencinin aldığı sıvı miktarı ve beslenme biçimi, boşaltım örüntüsünü etkileyecektir. Boşaltım örüntüsü belirlenirken bunların olabildiğince sabit kalması gerekir. Ancak tuvalet becerisi daha kısa sürede kazandırılmak istendiğinde sıvı alım miktarı artırılıp boşaltım sıklaştırılarak tuvalet öğretim saatleri artırılabilir.

Yanıt Açıklaması: Okulöncesi kurumlardaki rutinler arasında toplu etkinlikler, beslenme zamanı, hikâye okuma zamanı ve serbest oyun oynama zamanı gibi rutinler yer alabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Öğrencilerden uzun bir zaman içinde kazanması beklenen davranışlara uzun dönemli amaç adı verilir.