Sermaye Piyasası Hukuku

Yanıt Açıklaması: Şarta bağlı sermaye artırım sisteminde sermayenin artırılmasına ilişkin ilke kararını genel kurul almakta; sermayenin artıp artmayacağına ise şirket alacaklıları, topluluk şirketleri veya işçiler karar vermektedir. Zira bu sistemde değiştirme veya alım hakkı ile donatılmış tahviller veya benzeri borçlanma araçları çıkarılmakta ve bunlar şirketten veya topluluk şirketlerinden alacaklı olanlara veya işçilere verilmekte ve değiştirme veya yeni pay alma hakkı verilmesi sebebiyle anılan kişilerin yeni pay alma haklarını kullanmaları oranında da sermaye artmaktadır. Söz konusu artış, sermayenin yarısını aşamaz (TTK m. 464). Kayıtlı sermaye sisteminden farklı olarak burada bir zaman sınırlaması da öngörülmemiştir.

Yanıt Açıklaması: AB mevzuatına uyum kapsamında yatırımcı tazmin sisteminin yatırım şirketi ya da bankanın tasfiyesi veya iflasına bağlanması uygulamasına son verildiğinden, tedrici tasfiyenin tazmin sisteminden bağımsız olarak düzenlenmesi ihtiyacı ortaya çıkmış olup, buna paralel olarak tedrici tasfiyeye ilişkin SerPK m. 86 ‘daki düzenlemeler yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Kayıtlı sermaye sisteminde Halka açık anonim ortaklığın iç kaynaklardan sermaye artırımı yoluna gitmesi de mümkündür. Bu hâlde aşağıdaki işlemler yapılır: • Sermayenin artırılan kısmını, iç kaynaklardan karşılayan tutarın şirket bünyesinde gerçekten var olduğuna ilişkin onaylanmış yıllık bilanço ve yönetim kurulunun vereceği açık ve yazılı bir beyan, • Yönetim kurulunun sermaye artırım kararı, • İzne tabi şirketlerde Bakanlık izni, • Bedelsiz pay senetlerinin ticaret siciline tescili için gerekli belgenin verilmesi amacıyla SPK’ye başvuru, • Yönetim kurulu beyanı, • Tescil ve ilan, • Bedelsiz pay senetlerinin sahiplerine teslimi.

Yanıt Açıklaması: Yönetim kurulu üyelerinin hakları kişisel haklar ve mali haklar olarak iki grupta ele alınabilir. Kişisel haklar; • Yönetim kurulu toplantılarına katılmak, • Toplantılarda görüş bildirmek, • Oy kullanmak, • Bilgi almak ve incelemek, • Gündeme madde eklenmesini istemek, • Uygulanması kişisel sorumluluğu yol açacak genel kurul kararları aleyhine iptal davası açmak, • Kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş anonim ortaklıklarda gerekli ise yönetim kurulukararları aleyhine iptal davası açmak şeklinde sıralanabilir. Mali haklar ise; • Yönetim kurulu üyesinin huzur hakkı (toplantı başına ödenecek ücret), • Huzur hakkı ile birlikte veya onun yerine ödenecek ücret, • Üyelerin daha verimli çalışmasını teşvik amacıyla ödenebilecek kazanç payı, • Esas sözleşmede hüküm bulunması kaydıyla ödenebilecek olan ikramiye ve • Genel kurul kararıyla ödenebilecek olan primden oluşur.

Yanıt Açıklaması: Tam yargı davaları, subjektif hakkı ihlal edilen kişiler tarafından, ihlal edilen hakkın yerine getirilmesi veya uğranılan zararın giderilmesi istemiyle açılan dava türüdür

Yanıt Açıklaması: Sermaye Piyasası Kurulu tarafından idari yaptırımların uygulanması sonrasında, uygulanan yaptırımın hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek idari yargıda iptal davası açılabileceği gibi, yaptırım uygulanması sonucu zarar doğması hâlinde de zararın tazmini için tam yargı davası da açılabilir. İdari para cezalarına karşı açılacak davalarda ise adli yargının görevli olduğu kabul edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Halka açık bir anonim ortaklığın işleyişi sırasında ortaya çıkan ihtiyaçlar veya pay sahiplerinin talepleri ile esas sözleşmesinde bazı değişiklikler yapılarak pay sahiplerinin haklarının iyileştirilmesi, ortaklığın sermaye yapısının güçlendirilmesi veya bazı hallerde sermaye azaltımı suretiyle atıl kalan sermayenin iadesi yoluna gidilebilir. Ancak bu değişikliklerin yapılabilmesi için esas sözleşmede değişikliğe gidilmesi gerekir.

Yanıt Açıklaması: Belirli faaliyet konularını gerçekleştiren anonim şirketler, aracı kurum olarak nitelendirilmektedir. Bahse konu faaliyetler ise, esas itibariyle halka arza aracılık, müşteri emirlerinin alınıp gerçekleştirilmesi, kendisi veya müşteri hesabına sermaye piyasası araçlarının alım satımıdır. Bunların yanında yatırım danışmanlığı, bireysel pörtföy yöneticiliği ve saklama hizmetleri de yürütülebilecek faaliyetler arasında sayılmıştır.

Yanıt Açıklaması: SPK m. 16/1 hükmü gereğince pay sahibi sayısı 500’ü aşan anonim ortaklıkların hisse senetleri halka arzolunmuş sayılır ve bu ortaklıklar, halka açık anonim ortaklık hükümlerine tabi olur. Kanun koyucunun bu düzenlemesi karşısında artık pay sahibi sayısı 500’ü geçen anonim ortaklıklar da hisse senetleri halka arz edilmiş anonim ortaklıklar için geçerli kurallara tabi olacak; onlar için getirilen kolaylıklardan faydalanabilecekleri gibi onların tabi oldukları yükümlülüklere de tabi olacaklardır. Pay sahibi sayısı itibarıyla hisse senetleri halka arz edilmiş sayılan ortaklıkların hangi hâllerde halka açık ortaklık statüsünden çıkabilecekleri bir tebliğ ile düzenlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Anonim ortaklık sermaye artırımı yoluyla yeni paylar oluşturduğunda bu payları alma hakkı öncelikle mevcut pay sahiplerine aittir. Kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş HAAO’larda ise esas sözleşme ile yönetim kuruluna yetki verilerek yeni pay alma hakkının kaldırılması veya kısıtlanması söz konusu olabilir. Ancak bu yetki pay sahipleri arasında eşitsizliğe yol açacak şekilde kullanılamaz (SPK m. 18/5). Kayıtlı sermaye sistemi dışında ortakların yeni pay alma hakkı yönetim kurulu tarafından kısıtlanamaz veya ortadan kaldırılamaz. Yeni pay alma hakkı bedelsiz pay alma hakkı değildir. Bu hakkı kullanmak isteyen ortaklar öngörülen süre içerisinde (en az 15 gün) talepte bulunmalı ve payın bedelini ödemelidir. Yeni pay alma hakkını kullanan ancak pay bedellerini ödemeyen ortaklar hakkında sermaye borcuna aykırılığa ilişkin yaptırımlar uygulanabilir. Yeni pay alma hakkı, ortaklığın dış kaynaklardan sermaye artırma yoluna gitmesi hâlinde ve yeni pay oluşturulması durumunda ortaya çıkar. Payların itibari değerinin artırılması suretiyle sermaye artırımında veya iç kaynaklardan sermaye artırımında yeni pay alma hakkı söz konusu olmaz.

Yanıt Açıklaması: Genel kurul toplantıları olağan veya olağanüstü toplantılar olarak yapılabilir. Olağan toplantı her faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içerisinde yapılır. Olağanüstü toplantı ise ihtiyaç olduğunda her zaman yapılabilir. Genel kurulu toplantıya çağırmak ve toplantıyı organize etmek yönetim kurulunun görevleri arasındadır. Genel kurul toplantıları çağrılı veya çağrısız olarak da yapılabilir. Çağrılı genel kurul toplantısının yapılabilmesi için yönetim kurulu tarafından gündemin hazırlanması ve toplantı yapılacağının pay sahiplerine esas sözleşmede gösterilen şekilde, internet sitesinde, Kamuyu Aydınlatma Platformu ile Kurulca belirlenen diğer yerlerde toplantıdan en az üç hafta önce (ilan ve toplantı günü hariç) duyurulması gerekir. Çağrısız genel kurul toplantısının yapılabilmesi için bütün pay sahiplerinin hazır bulunması ve tamamının toplantı sonuna kadar hazır bulunmaları gerekir. Bu hâlde önceden duyuru yapılması veya gündemin ilan edilmesi gibi koşullar aranmaz. Esas sözleşmede aksine hüküm bulunmadığı takdirde toplantılar ortaklık merkezinin bulunduğu yerde yapılır. Genel kurul toplantıları fiziken yapılan toplantılar ve elektronik ortamda yapılan toplantılar olarak da ikiye ayrılabilir. Anonim ortaklık çağrılı genel kurul toplantılarında gündeme bağlılık kuralı geçerlidir. Kural olarak önceden ilan edilen gündem dışında bir konu görüşülemez ve karara bağlanamaz. Bu kuralın istisnası ise yönetim kurulunun ibra edilmemesi veya finansal tablolarının görüşülmesi sırasında yönetim kurulunun azledilmesidir. Haklı bir sebebin varlığı hâlinde de yönetim kurulu üyelerinin azledilebilmesi için gündemde madde bulunması gerekmez. Yönetim kurulunun veya bazı üyelerin azledilmesinin bir neticesi olarak gündemde madde bulunmasa da yerine yenilerinin seçilmesi mümkündür. Gündeme bağlılık ilkesinin bir diğer istisnasını da Sermaye Piyasası Kurulunun görüşülmesini veya ortaklara duyurulmasını istediği hususlar oluşturur (SPK m. 29/4). Genel kurulu toplantıya çağırma yetkisi yönetim kuruluna ait olmakla birlikte bazı hâllerde tasfiye memurları, pay sahipleri ve azınlık (kapalı anonim ortaklıklarda sermayenin yüzde onu, Halka açık anonim ortaklıklarda yüzde beşi) da bu yönde talepte bulunabilir. Genel kurul toplantılarına katılacak olanlar önceden bir liste hâlinde hazırlanır. Hamiline yazılı pay sahipleri ise en az bir gün önce ortaklığa başvurarak giriş kartı almak suretiyle toplantılara katılabilirler. Halka açık anonim ortaklıkların kayden izlenen payları açısından hazırlanacak hazır bulunanlar listesi ise merkezî kayıt kuruluşundan sağlanacak ‘pay sahipleri listesine’ göre düzenlenir (SPK m. 30/2). Toplantıda pay sahipleri bizzat yer alabilecekleri gibi temsilcileri aracılığıyla da yer alabilirler.

Yanıt Açıklaması: Pay Sahiplerinin Hakları ve Yükümlülükleri: Genel Kurul Toplantılarına Katılma ve Oy hakkı Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı Özel Denetim İsteme Hakkı Kâr Payı Hakkı (Temettü) Yeni Pay Alma Hakkı Bedelsiz Pay Alma Hakkı Tasfiye Payı Alma Hakkı Ayrılma Hakkı

Yanıt Açıklaması: Tazmine hak kazanan yatırımcıları mümkün olan en kısa sürede tazmin etmek üzere gerekli hazırlıkları yapmak ve hak sahiplerini ve tazmin tutarlarını belirledikten sonra üç ay içinde ödemeleri gerçekleştirmekle yükümlüdür

Yanıt Açıklaması: Kendiliğinden Sona Erme Sebepleri: Sürenin Sona Ermesi İşletme Konusunun Elde Edilmesi veya Elde Edilmesinin İmkânsızlaşması Sermayenin Üçte İkisinin Kaybedilmesine Rağmen Gerekli Tedbirlerin Alınmaması İflas Esas Sözleşmede Öngörülen Bir Sona Erme Sebebinin Gerçekleşmesi

Yanıt Açıklaması: Mahkeme Kararıyla Fesih Haklı Sebeple Fesih Organların Eksikliği veya Genel Kurulun Toplanamaması Sebebiyle Fesih Kuruluşta Kanuna veya Esas Sözleşme Hükümlerine Aykırılık Sebebiyle Fesih Kamu Düzenine veya İşletme Konusuna Aykırı Faaliyet ve İşlemler Sebebiyle Fesih Genel Kurul Kararıyla Fesih

Yanıt Açıklaması: A şıkkı yanlıştır. Sermaye piyasasının bir diğer unsuru, piyasaya fon arz edenlerdir. Fon arz edenler, tasarruflarını sermaye piyasasına aktaran kişi ve kuruluşları ifade etmektedir. B şıkkı doğrudur. Mevzuatımızda sermaye piyasası araçları; menkul kıymetler ve türev araçlar ile yatırım sözleşmeleri de dâhil olmak üzere Kurulca bu kapsamda olduğu belirlenen diğer araçlar olarak tanımlanmaktadır. Kambiyo senetleri bu kapsamda değildir. C şıkkı yanlıştır. Sermaye piyasasında finansman ihtiyacı bulunanlarla tasarruf sahipleri arasındaki fon akışı büyük ölçüde aracılar kullanılmak suretiyle gerçekleştirilmektedir. Gerek birincil piyasalarda gerekse ikincil piyasalarda aracılar etkin şekilde faaliyet göstermektedir. D şıkkı yanlıştır. Sermaye piyasasında aracı olarak faaliyette bulunan işletmeler, yatırım kuruluşu olarak isimlendirilir. E şıkkı doğrudur. Yatırım kuruluşları; aracı kurumlar, bankalar ve kurulca izin verilen diğer kuruluşları ifade etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Payın bağlı nama yazılı olması hâlinde ise devri ancak ortaklığın onayı ile mümkündür

Yanıt Açıklaması: Sermaye Piyasası Kanunu’nda öngörülen idari yaptırımların en dikkat çekicileri ilk olarak mali durumun bozulması halinde uygulanacak tedbirler başlığı altında SerPK m. 97’de düzenlenmiş olanlardır. Kanunun 97’nci maddesinde, • Sermaye piyasası kurumlarının sermaye yeterliliği yükümlülüklerini sağlayamadığı, • Sermaye piyasası faaliyetlerinden kaynaklanan nakit ödeme ve finansal araç teslim yükümlülüklerini yerine getiremediği veya • Kısa sürede yerine getiremeyeceği ya da • Bunlardan bağımsız olarak mali yapılarının ciddi surette zayıflamakta olduğu ya da • Mali durumunun taahhütlerini karşılayamayacak kadar zayıflamış olduğunun tespiti hâlinde Kurul’a şu tedbirleri isteme yetkisi verilmiştir: i. üç ayı geçmemek üzere verilecek uygun süre içinde mali yapılarının güçlendirilmesini istemeye ya da ii. herhangi bir süre vermeksizin doğrudan bu kurumların faaliyetlerini geçici olarak durdurmaya, iii. tamamen veya belirli sermaye piyasası faaliyetleri itibarıyla yetkilerini kaldırmaya, iv. yatırımcıları tazmin kararı vermeye, v. sorumluluğu tespit edilen yöneticilerin ve çalışanların sahip oldukları lisansları geçici veya sürekli olarak iptal etmeye, vi. sorumluluğu tespit edilen yöneticilerin ve çalışanların sahip oldukları imza yetkilerini sınırlandırmaya veya kaldırmaya ve vii. gerektiğinde yönetim kurulunun üyelerini görevden almaya ve yapılacak ilk genel kurul toplantısına kadar yerlerine yenilerini atamaya, viii.bu kurumların tedrici tasfiyelerine karar vermeye ve tasfiyenin bitmesini takiben gerektiğinde veya tedrici tasfiyeye gitmeksizin doğrudan iflaslarını istemeye veya ix. gerekli gördüğü diğer tedbirler.

Yanıt Açıklaması: Sermaye Piyasası Kurulunun denetimi altındaki kurumlarca idari yaptırım uygulanması mümkündür. Bu kurumlar arasında Merkezi Kayıt Kuruluşu, Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği, Borsalar ve diğer teşkilatlanmış piyasalar sayılabilir.

Yanıt Açıklaması: İptal davaları, idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biriyle hukuka aykırı olmalarından dolayı, menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan ve yönetimin hukuka uygunluğunu sağlayan, yönetimin yargısal denetim yollarından birisi olan, objektif nitelikte, idare hukukuna özgü bir dava türüdür. İşlemin iptali halinde o işlem hiç tesis edilmemiş gibi etki doğurur ve önceki hukuki durumun geri gelmesini sağlar. İdarenin işlemlerinden tek yanlı, kesin ve yürütülebilir nitelikte olanlarına karşı iptal davası açılabilir. İdari yargı yerlerince verilen iptal kararlarından yalnız davacı değil, iptal edilen idari karar ile ilgisi olanlar da yararlanırlar. Tam yargı davaları, subjektif hakkı ihlal edilen kişiler tarafından, ihlal edilen hakkın yerine getirilmesi veya uğranılan zararın giderilmesi istemiyle açılan dava türüdür.