Medya ve Etik

Yanıt Açıklaması: Yeni iletişim teknolojilerinin içerik üretiminde ve sunumunda kullanılmasıyla yaşanan bir diğer sorun ise görüntüyle oynama ve/veya görüntü manipülasyonudur. Sayısal olarak kaydedilmiş bir fotoğrafın ya da görüntünün bilgisayar ortamında özel yazılımlar kullanılarak değiştirilmesi, düzeltilmesi ve yeniden düzenlenmesi olarak tanımlanan görüntü manipülasyonu medya etiği bağlamında doğruluk ve güvenilirlik ilkelerinin çiğnenmesine neden olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Meslek üyelerinin genel ve ortak davranış biçimlerini belirleyen kurallar, temelde şu üç işlevi yerine getirirler: 1. Hizmet ilkelerini korumak, 2. Meslek içi rekabeti düzenlemek, 3. Yetersiz ve ilkesiz üyeleri ayıklamak. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Avrupa'da, tüm kıtayı kapsayacak biçimde, bir gazetecilik “etik”i oluşturulması çabasının üç önemli taşı, 1954 Bordeaux Bildirgesi, 1971 Münih Bildirgesi, 1993'te Avrupa Konseyi'nde hazırlanan aynı yöndeki bir metindir.

Yanıt Açıklaması: Sansür, basın etiğinin işlevlerinden değildir. Mevcut iktidar tarafından karşı söylemleri durdurmak için yapılan bir uygulamadır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Arapça bir sözcük olan ‘haber’in birçok tanımı yapılmıştır. Haber toplumda çok sayıda kişiyi ilgilendiren, etkileyen, herhangi bir olayın ya da düşüncenin tam ve doğru bir şekilde verildiği yeni ve anlaşılır bir bilgidir. Haber, çoğu zaman önemli ve yeni olmasının yanı sıra ilginç veya merak uyandıran bir bilgi şeklinde tanımlanmaktadır. Haberlerle ilgili genel beklenti çoğunlukla yeni ve önemli olmasıdır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Yakınlık ‘Yakınlık’ haberin nerede olduğuyla ilgili bilgiler vermekle birlikte yakınlık kurulan konuları da içermektedir. İnsanlar doğaları gereği yakın çevrelerinde olan olaylara daha meraklıdırlar. Örneğin Almanya’da olan bir olaya eğer içinde Türkler varsa ilgi düzeyimizin daha yüksek olması yakınlıktan kaynaklanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bas ı n Konseyi’nin yapm ı ş oldu ğ u özdenetim çal ı ş malar ı na bir anlamda destek vermek amac ı yla gazete ve TV’lerin özdenetimini sadece ş ikayetlere ba ğ l ı kalmaks ı z ı n ba ş ta ET İ K aç ı dan olmak üzere her yönüyle özdenetim yapmak için MEDYA ET İ K KONSEY İ ’ni kurmu ş bulunmaktay ı z.”

Yanıt Açıklaması: Türkiye’deki günlük ulusal düzeyde yayın yapan gazete tirajlarının %15’ini spor gazeteleri oluşturmakta, spor gazeteleri dışındaki günlük gazetelerde, spor haberlerine en az 5-6 sayfa yer verilmektedir. Spor haberlerinde eleştiri konusu olan etik ihlallerin başında taraflı habercilik ve gerçek dışı haberler gelmektedir . Spor medyasında taraflılık, haber ve yorumlarda herhangi bir kulübün ya da takımın lehine veya aleyhine yayın yapılması şeklindedir.

Yanıt Açıklaması: Dezenformasyonun başlıca nedeni rekabet koşullarından dolayı haberin eskimesi tehlikesine karşı haberi önce verme, hızlı olma isteğidir.

Yanıt Açıklaması: Medya etiğinin tarihsel gelişimi, medyaya yüklenen toplumsal rolle, bu rolün meşrulaştırılması çabasıyla ve liberal basın ideolojisinin gelişimiyle yakından ilişkilidir. Medya etiğinin tarihsel gelişimini beş ayrı döneme ayırarak tartışmak mümkündür.

Yanıt Açıklaması: Haber kaynaklarının güvenilirliği aynı zamanda habercilerin güvenilirliği anlamına gelmektedir. Haber kaynağının güvenliği için bazı durumlarda haberciler haber kaynaklarını gizleyebilirler. Basın kanununda bu konuyla ilgili bir düzenleme bulunmaktadır. 5187 Sayılı Basın Kanunun 12. Maddesinde, “Süreli yayın sahibi, sorumlu müdür ve eser sahibi, bilgi ve belge dahil her türlü haber kaynaklarını açıklamaya ve bu konuda tanıklık yapmaya zorlanamaz” denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Bir insanın köpeği ısırması ‘ilginçlik’ değeri ile ilişkilendirilmektedir. Olağan insan hayatı içinde sıra dışı, beklenmeyen olaylar insanların ilgisini çeker. Türk ve dünya basınında konuşan kuş haberleri, anne diyen kediler, cam bardak yiyen insan haberleri defalarca gazete ve televizyonlarda yer almıştır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Nasıl sorusunun yanıtı haberin hikaye edildiği bölümdür. Bununla birlikte bir haber konusu hikayeleştirilirken, okur-izler kitlenin ilgisini çekecek noktaları ön plana çıkartılmakta, merak uyandıran, olayları seyirlik hale getiren, çoğunda duygulara yakından hitap eden bir anlatı şekli kullanılmaktadır. Haber metinleri kolay anlaşılır olmalı, yalın ifadeler kullanılmalıdır. Metin açık bir ifadeyle yazılmalı herkes aynı anlamı çıkartmalıdır. Uzun ve devrik cümleler kullanılmamalıdır. Noktalama işaretleri yazım kurallarına uygun şekilde doğru yerlerde kullanılmalıdır. Edebi cümleler, süslü ifadeler yazmak yerine olay ya da durumları açıkça anlatan basit cümlelerden kurulu metinler yazılmalıdır. Halkın tümünün anlayabileceği sözcükler kullanılmalı, toplumun her kesimi düşünülerek haber yazılmalıdır. Haberlerde kişisel düşüncelere yer verilmemeli ve yorum yapılmamalıdır.

Yanıt Açıklaması: Eşzamansız olabilme yeni iletişim teknolojilerinin bir başka özelliğidir. Yeni iletişim teknolojileri üzerinden gerçekleştirilen iletişim sürecinde kullanıcılar mesajı farklı zamanlarda, kendilerine uygun olan zamanda alabilmektedir. Kitle iletişim sürecindeki aynı andalık zorunluluğu ortadan kalkmıştır. Buna göre doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Doğruluk ve dürüstlük, tarafsızlık ve objektif olmak, meslek sırrı-haber kaynağına saygı ve sadık olmak etik olarak görülen davranış kuralları arasındadır. Doğru cevap, E'dir.

Yanıt Açıklaması: Tekelleşme: Bugün Türkiye’de ve dünyada basın etiğini tehdit eden en önemli olgulardan biri basın sektöründeki tekelleşmedir. Basın kuruluşlarının büyüyerek bir yada birkaç elde toplanması basındaki tekelleşmeyi ifade etmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Etkileşim sadece yeni iletişim teknolojilerinin sahip olduğu bir özellik değildir. Kitle iletişim teknolojilerinin de etkileşim özelliği vardır. Yeni iletişim teknolojilerinin etkileşim özelliğinin ayırt edici nokta ise yeni iletişim teknolojileri üzerinden gerçekleştirilen iletişim sürecinde etkileşim için başka bir iletişim teknolojisine ihtiyaç duyulmamasıdır.

Yanıt Açıklaması: Kesinlik Haber verilen her bilginin doğruluğunun kuşkuya yer bırakmayacak şekilde haberde yer alması gerekir.

Yanıt Açıklaması: Nesnelliği Sağlama: Haberlerde nesnelliğin sağlanması da çok yaygın bir basın ahlak kuralıdır. Basındaki haberler toplumda meydana gelen olayları tarafsızca ve yorumla karıştırılmadan kamuoyuna aktarılmalıdır. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Yeni iletişim teknolojilerinin bir diğer özelliği ise kitlesizleştirmedir. Yeni iletişim teknolojilerinde kitlesizleştirme, büyük bir kullanıcı grubu içinde neredeyse her bireye erişebilme ve onunla etkileşime girebilme olarak tanımlanır. Örneğin elektronik posta hizmetinde, toplu olarak milyonlarca kişiye elektronik posta gönderilebileceği gibi tek bir kişiye de gönderilebilir. Doğru cevap B seçeneğidir.