Medya ve Etik

Yanıt Açıklaması: Hindistan’da parlamento, dini konseyler, yargı temsilcileri; Endonezya’da kamu makamlarınca Danimarka’da sadece yayıncılar; İsviçre’de gazeteciler tarafından kurulmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Medya kuruluşları ve mensuplarına kamu kaynaklarından haber ve bilgi aktarılırken, benimsenmeyen medya kurum ve mensuplarının yasaklanması, dışlanması anlamında kullanılan akreditasyon, açıkça ilan edilmemekle birlikte siyasal iktidarların değişimine paralel olarak değiştiği gözlenebilen uygulamalar arasındadır.

Yanıt Açıklaması: Matbaanın bulunması ve kullanılması 1450’li yılların hemen başında Johannes Gutenberg tarafından kıta Avrupa’sında gerçekleştirilirken, 1470’lerin ikinci yarısında ise, William Caxton İngiltere’de ilk matbaa evini kurmuş ve kitap basmıştır.

Yanıt Açıklaması: Geniş kitlelere hitap eden; gündelik yaşamda gazete, televizyon, radyo, dergi, internet gibi görsel, yazılı, işitsel basın yayın organları, kitle iletişim araçları en kısa adıyla medya olarak tanımlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Dengenin reklam verenler lehine değişmesinin ya da en azından böyle bir eğilimin ifade edilmesinin önemli nedenlerinden birisi de yayın türlerinin giderek çeşitlenmesi ve yayıncı kuruluş sayılarının hızla artmaya devam etmesidir. Bunun anlamı daha sert rekabet, gelir pastasının daha fazla bölünmesi ve sektörün ihtiyaca uygun büyümemesi halinde daha da azalan gelir demektir.

Yanıt Açıklaması: Genellikle günlük basın ürünlerine gazete, haftalık, on beş günlük ve aylık ya da birkaç aylık basın ürünlerine de dergi denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Basın kuruluşlularında okur temsilcisinin kurum dışında okuyucularla, kurum içinde de haber üretim sürecinde çalışan gazetecilere yönelik olmak üzere iki işlevi vardır. Okur temsilcisi yayında yer alan her türlü haberi fotoğrafı, videoyu ve grafikleri başka bir ifadeyle tüm içeriği doğru, dengeli ve adil olması kriterlerini temel alarak izler. Bu izleme sürecinde okur temsilcisinin rehberi genellikle yayın organının tüketicisi konumundaki okurları, izleyicileri, dinleyicileri ve kullanıcılarıdır. İzlerkitleden gelen eleştiriler okur temsilcisinin kararlarının ve hareketlerini yönlendirir. Okur temsilcisinin görevleri arasında her bakımdan daha iyi bir yayın çıkması için çaba göstermek ve bu doğrultuda izlerkitlenin görüşlerinden yararlanmak ilk sırada yer alır. Basın kuruluşlarının okur temsilcisi istihdam etmelerinin ardındaki diğer gerekçeler şunlardır: 1. Haberlerin doğru ve dengeli verilip verilmediğini izleyerek yayınlanan haberlerin kalitesini arttırmak. 2. Okuyucuların habercilere daha kolay ulaşabilmelerini sağlayarak habercileri daha güvenilir kılmak. 3. Okuyucuların çeşitli konular hakkındaki kaygıları hakkında basın kuruluşundaki haber çalışanlarını bilgilendirmek. 4. Şikayetlerin ve diğer sorunların yöneltilebileceği sorumlu bir kişi olarak, editörlerin ve haber yöneticilerinin zamandan tasarruf etmelerini sağlamak. 5. Bazı şikâyetleri çözümleyerek yayın kuruluşu hakkında yüklü tazminat davaları açılmasının önüne geçmek. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Okur temsilciliğinin bir özdenetim mekanizması olarak gündeme gelmesi 22 Mart 1999’da Milliyet Gazetesinin “okur temsilciliği” adı altında uygulamayı başlatması ile olmuştur. Bu dönemde Göreve Yavuz Baydar getirilmiştir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kepler’in dünyanın ve güneşin hareketleri konusunda gerçekleştirdiği çalışmaların o dönemin çok ilerisinde ve ezberbozan faaliyetler olduğunu söylemek de doğru ve yerinde bir saptama olacaktır. Bu gelişmelerin doğal olarak Hıristiyanlık dogmatizmini zorlayan, sarsan ve böylesi bir paradigmayı bozacak olguları içinde barındırması da kaçınılmazdı. Bu durumda sansürün ortaya çıkışı da sürecin doğal bir sonucu olmuştur. Böylece Batı’da yazılı ve basılı eserler için sansürlü dönem başlamaktaydı. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Ahlak ve etik kavramları her ne kadar günlük dilde aynı anlamda kullanılsa da bu iki olgunun farklı olduğu ve birbirinin yerine geçecek şekilde kullanılmaması bilinmesi gereken bir gerçektir. Etik, daha çok, ahlakın felsefi boyutunu kapsamaktadır. Kısaca “ahlak felsefesi” olarak adlandırılmaktır. Bu bağlamda etik, öncelikle bireysel, kurumsal ve son olarak ta toplumsal değerlerin ahlaki açıdan kabul edilebilir şekilde tanımlanması ve insan davranışlarını değerlendirmede temel ölçüttür.

Yanıt Açıklaması: Doğrunun ya da yanlışın, iyinin ya da kötünün mutlak olmadığını, kişiye, koşullara ya da toplumsal konuma bağlı olarak değişken olduğunu savunan etik görecelik, neyin gerçekten doğru olduğunu, yalnızca bireyin ya da toplumun onu doğru sayması gerektiğini öne sürer. Zaman ve mekana bağlı olarak fikirleri, düşünceleri değişen bireylerin, neyin doğru olduğuna karar vermeleri de değişecektir. Etik görecelik, ahlak ilkelerinin doğruluk koşullarını ilişkin bir bakış açısıdır; buna göre değişen, hatta bir biriyle çatışan, ahlak ilkeleri aynı ölçüde doğru olabilir. Diğer bir deyişle herhangi bir ilkenin bütün insanlar ve toplumlar için geçerli olduğunu doğrulayabilecek nesnel bir yol yoktur görüşündedir.

Yanıt Açıklaması: Ombudsmanlık ya da okur temsilciliği gibi izler kitle ile medya kuruluşları arasında yer alarak kamusal dengenin korunması, yayından kaynaklanan hataların ve sorunların ortadan kaldırılması için geliştirilmiş bir diğer kurum ise “kamu editörlüğüdür”.  Kamu editörlüğünün kurum içi yapılanması ombudsmanlık ve okur temsilciliğinden farklıdır. Kamu editörü genellikle editoryal sürecin bir parçasıdır. Ombudsmanlar tamamen kurumlardan bağımsız, okur temsilcileri editoryal sürecin dışında kalarak ama o kurumdan maaşını alarak görev yaparken, kamu editörleri haber üretim sürecinin mutfağında yer alarak aynı amaç için çalışmaktadırlar.

Yanıt Açıklaması: Medya çalışanının haber ya da bilgi sunarken etik davranmasını zorlaştıran ve bazılarından medya çalışanının kendisinin sorumlu tutulabileceği durumlar da vardır. İçinde bulunduğu olumsuz koşullar veya mesleğinin sunduğu olanaklarla elde ettikleri, medya çalışanının etik anlayış ve uygulamalarında sapmaya yol açabilmektedirler. Olumsuzluklardan yola çıkılacak olursa; medya mensubunun etik davranışını bozan önemli bir olumsuzluk, şahsına yönelik tehditler ve meslektaşlarının maruz kaldığı yaptırımlardır.

Yanıt Açıklaması: Ses alanındaki gelişim devam ederken görüntülü iletişimde önemli gelişmeler sağlanmıştır. 1936 yılında Berlin Olimpiyatlarının Canlı yayını ile büyük kitlelerin tanıştığı görüntülü iletişim, günümüzde üç boyutlu TV ile gelişimini sürdürmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Görevci etik anlayışı, Immanuel Kant’a dayandırılmaktadır ve önceden belirlenmiş kurallar, ilkeler ve düsturla ilgilidir. Kant bunu “koşulsuz buyruk” olarak ifade etmektedir. Buna göre, bir kişinin eyleminin evrensel olarak nitelendirilebilmesi için aynı eylemin, davranışın evrensel bir ilke haline gelmesi gerekmektedir. Kant bunu şu şekilde ifade etmektedir: “Öyle davran ki davranışının evrensel bir yasa olmasını arzula.” Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Medya devi olarak tanımlanan ve küresel satışlarda belirgin egemenlik sahibi Disney, News Corparation, Viacom, Time Warner gibi şirketlerin yıllık ciroları milyarlarca Amerikan dolarıyla ifade edilmektedir

Yanıt Açıklaması: Geçmişte basın, günümüzde medya olarak adlandırdığımız kitle iletişim araçlarına kamusal görev atfeden bu algı ve kabul çerçevesinde, o çok bilinen deyişle medyanın “dördüncü güç” olduğu söylenir.

Yanıt Açıklaması: Medya tarihini konu alan ya da gerek duyulduğu için değinilen hemen her çalışmada medyanın kamuoyunu bilgilendirmek, aydınlatmak gibi kamusal bir işlevi yerine getirmek için var olduğu, bu ihtiyacın giderilmesini sağlamak için ortaya çıktığı yazılıdır.

Yanıt Açıklaması: Gerçeklerin kurumsal çıkarlardan önce tutulması etik olarak görülen davranış kurallarından biridir. Yanıt E.

Yanıt Açıklaması: 20. yüzyılın 2. yarısından sonra Batı’da ortaya çıkan sosyal sorumluluk kuramı topluma karşı sorumluluğu olan ve yarı kamusal bir işlevi yerine getiren basın tanımını ortaya koyar. 2. Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıkan 2 kutuplu dünyada sosyal sorumluluk kuramı Batı-kapitalist sistemini benimsemiş ülkelerde görülen basın kuramıdır. Bu kuramın siyasal rejim bağlamındaki paralelinde de sosyal devlet anlayış vardır. Sosyal devlet anlayışı ve uygulamasında devlet düzenleyici rol oynar ve piyasa koşullarında rekabet ortamının sağlıklı biçimde işlemesi ve sürdürülmesine aracılı eder. Doğru cevap E'dir.