Medya ve Etik

Yanıt Açıklaması: “Bilgi güçtür.” İngiliz düşünür Francis Bacon’un bu sözü medyanın önemini tereddüte yer bırakmadan açıklar.

Yanıt Açıklaması: Basında sosyal sorumluluk kuramının temelini oluşturan düşünsel kaynaklara bakıldığında ise, bunları şu şekilde ortaya koymak mümkündür: “1-)‘Hutchins Komisyonu Raporu’ olarak da adlandırılan, 1947’de yayımlanmış olan ‘Özgür ve Sorumlu Bir Basın’ başlığını taşıyan raporda yer alan düşünce ve görüşler, 2-)1945’te Associated Press’in Genel Müdürü Kent Cooper tarafından ilk kez ortaya konulmuş olan, ‘Kamunun Bilme Hakkı’ kavramı, 3-)‘Basının Dört Kuramı’ adlı kitapta, Theodore Peterson’un ‘Toplumsal Sorumluluk Kuramı’ adlı makalesinde ortaya koyduğu düşünce ve görüşler, 4-)Jeremy Bentham’ın temellerini attığı, John Stuart Mill’in geliştirdiği ‘Yararcı Felsefe’...”

Yanıt Açıklaması: Başbakanlığı sırasında medya ile ilişkilerinden hoşnut olmayan ve medyayı istediği konuma çekebilmek için devletin verdiği teşvikleri geri isteyen Turgut Özal o dönemde bir medya patronu tarafından şu sözlerle sindirilmeye çalışılmıştır. “Tehlikeli sulardasınız sayın başbakan. Basın dördüncü değil birinci kuvvettir”

Yanıt Açıklaması: İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi 26 Ağustos 1789 tarihinde yayınlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Kamu editörlüğü sisteminde bu görevi yerine getiren kişi yazı işleri müdürüne ve genel yayın müdürüne karşı sorumludur. Doğru cevap, A'dır.

Yanıt Açıklaması: BBC tarafından hazırlanan Yayın İlkeleri Kılavuzu içinde spor bölümü bulunmamaktadır. Doğru cevap, C'dir.

Yanıt Açıklaması: Medya çalışanlarının etik kurallara uymayı göz ardı etmelerinin kendileri açısından tehdit oluşturduğu sebepler ölüm tehditleri, şiddete maruz kalmaktan kaçınmak, hapse girme korkusu, işsiz kalma korkusu gibi faktörler sayılabilir.

Yanıt Açıklaması: Halk sağlığı ve güvenliğinin korunması, BBC'nin Yayın ilkeleri kılavuzuna göre uygulanması gereken bir ilkedir, bu durum göz ardı edilemez. Doğru cevap, B'dir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı’da basını denetim altında tutmak amacı ile 1864 yılında çıkarılan ve görülen lüzum üzerine 1867 yılında hükümleri daha da sıkılaştırılan “Ali Kararname” nin gerekçesini adı kararname ile anılan Ali Paşa’nın şöyle açıkladığı söylenir. “Devletin zaafını millete söylemek vatanperverlik sayılmaz”

Yanıt Açıklaması: Okuyucuların çeşitli konular hakkındaki kaygıları hakkında basın kuruluşundaki haber çalışanlarını bilgilendirmek, basın kuruluşlarının okur temsilcisi istihdam etmelerinin ardındaki nedenlerden biridir. Doğru cevap, D'dir.

Yanıt Açıklaması: Geniş kitlelere hitap eden; gündelik yaşamda gazete, televizyon, radyo, dergi, internet gibi görsel, yazılı, işitsel basın yayın organları, kitle iletişim araçları en kısa adıyla medya olarak tanımlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: “Bilgi güçtür.” İngiliz düşünür Francis Bacon’un bu sözü medyanın önemini tereddüte yer bırakmadan açıklar. Zira demokratik bir toplumda yönetilenlerin nasıl yönetildikleri hakkında edinmek istedikleri bilgilerin toplayıcısı, yorumlayıcısı, ulaştırıcısı medyadır. Çok bilinen ifade ile halk adına iktidarı gözleyen ve eylemlerini rapor eden medya, gücünü ve ayrıcalıklarını bu görevinden alır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Haber kuruluşları olası etik sorunların farkına varmak ve önüne geçmek adına özdenetim mekanizmaları geliştirmiştir. Bunlar Ombudsmanlık Okur Temsilciliği Kamu Editörlüğü Kurumsal Etik Kurallar.

Yanıt Açıklaması: Ombudsmanlık ya da okur temsilciliği gibi izler kitle ile medya kuruluşları arasında yer alarak kamusal dengenin korunması, yayından kaynaklanan hataların ve sorunların ortadan kaldırılması için geliştirilmiş kurum “kamu editörlüğüdür”. Kamu editörlüğünün kurum içi yapılanması ombudsmanlık ve okur temsilciliğinden farklıdır. Kamu editörü genellikle editoryal sürecin bir parçasıdır. Ombudsmanlar tamamen kurumlardan bağımsız, okur temsilcileri editoryal sürecin dışında kalarak ama o kurumdan maaşına alarak görev yaparken, kamu editörleri haber üretim sürecinin mutfağında yer alarak aynı amaç için çalışmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Matbaanın bulunması ve kullanılması 1450’li yılların hemen başında Johannes Gutenberg tarafından kıta Avrupa’sında gerçekleştirilirken, 1470’lerin ikinci yarısında ise, William Caxton İngiltere’de ilk matbaa evini kurmuş ve kitap basmıştır.Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Siyaset kurumlarının medyayı kontrol etmesinin görünür en açık ve kestirme yolu medya kuruluşlarının faaliyet sınırlarını çizen yasal düzenlemelerdir. Medyanın bilgilendirme görevini serbestçe yapmasını önleyen sınırlamalar veya düzenleme eksiklikleri medyanın iktidarlara eğilimli yayın politikaları izlemelerinin önemli bir nedeni olabilmektedir. İstenmeyen haber ve bilgilerin yayınlanmasını önlemek için yayın yasağı konulması, gizlilik kararı alınması ya da devlet sırrı kapsamına sokulması gibi uygulamalar bu çerçevede değerlendirilebilir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Etik kavramının kökeni Yunanca ethos sözcüğünden türetilmiştir. Türkçe’de moral olarak ta kullanılan ahlak sözcüğü, Arapçada “hulk”, Latince' de ise, “mos” sözcüklerinden gelmektedir. Etik ve ahlak törelerden kaynaklı; geleneksel, göreneklere dayalı alışkanlıklar, yerleşik hale gelmiş duygu birikimleri, karakter, huy, mizaç anlamlarına gelmektedir. Bu açıdan “etik”, “moral” ve “ahlak” sözcükleri aralarındaki küçük farklara rağmen benzer anlamı taşımaktadırlar.

Yanıt Açıklaması: Medyanın bilgilendirme görevini serbestçe yapmasını önleyen sınırlamalar veya düzenleme eksiklikleri medyanın iktidarlara eğilimli yayın politikaları izlemelerinin önemli bir nedeni olabilmektedir. İstenmeyen haber ve bilgilerin yayınlanmasını önlemek için yayın yasağı konulması, gizlilik kararı alınması ya da devlet sırrı kapsamına sokulması gibi uygulamalar bu çerçevede değerlendirilebilir.

Yanıt Açıklaması: Matbaanın bulunması ve kullanılması 1450’li yılların hemen başında Johannes Gutenberg tarafından kıta Avrupa’sında gerçekleştirilirken, 1470’lerin ikinci yarısında ise, William Caxton İngiltere’de ilk matbaa evini kurmuş ve kitap basmıştır.

Yanıt Açıklaması: Bunlara ek olarak Hümanizm düşüncesini de, bütün bu gelişmelerin gerekçesi olması yanında, sonucu olarak da değerlendirmek yanlış bir yaklaşım olmayacaktır. “Humanizm denince akla gelen olgulardan biri, 14. ve 15. yüzyıllarda önce İtalya’da belirip kısa bir zaman içinde hemen hemen tüm Avrupa’ya yayılan, klasik kültüre dayalı ve bu kültürün öz değerlerini günün koşulları içinde yeniden yaşatmayı amaç edinen kültür akımıdır… bu yeni kültür ortamının Rönesans’ın hazırlanışında büyük etkisi olmuştur.”