Medya ve Etik

Yanıt Açıklaması: Batıda, ilk gazete 1609’da Bremen yakınlarında Ausburg’da, Avis Relation Oder Zeitung adıyla yayımlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: İkinci dönem ise 18. Yüzyılda düzenli bir şekilde yayımlanmaya başlayan gazetelerin “basın”ı oluşturduğu bir dönemdir ve bu dönemde basın kendisini kamuya faydalı ve okura karşı sorumlulukları olan bir kurum olarak tanımlamıştır. Gazeteler kendilerini “kamunun bekçisi” ve “kamusal özgürlüğün koruyucusu” olarak görmüş; basının siyasal rolü de insanların seçim kararlarında daha bilgili davranmalarını sağlamak olarak belirtilmiştir. Bu dönemde hükümetin sansüründen ve aşırı denetiminden bağımsız olunduğunda basının kamuya hizmet edebileceği düşünülmüştür.

Yanıt Açıklaması: İletişim alanında yaşanan bu teknolojik değişim sürecini açıklamak için kullanılan kavram teknolojik yöndeşmedir. Teknolojik yöndeşme daha önceleri içerik/hizmet, altyapı ve araç düzeyinde teknolojik olarak ayrı olan enformasyon ve iletişim teknolojileri, kitle iletişim teknolojileri ve telekomünikasyon alanlarının teknolojik olarak birleşmesini ve bu alanları belirtilen düzeylerde birbirinden ayıran teknolojik sınırların ortadan kalkmasını açıklayan bir kavramdır.

Yanıt Açıklaması: Günümüz Türkiye’sinde basında etik ilkeler bağlamında oluşturulmuş olan kurallara bakıldığında, 2 önemli kurum karşımıza çıkmaktadır. Bu iki kurum, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti ile Basın Konseyi’dir. Basın Konseyi, “Basın Meslek İlkeleri”ni (http://basinkonseyi.org.tr/lang_tr/pressOccupationPrinciples.asp) 1988’de, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti “Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi”ni (http://www.tgc.org.tr/bildirge.html) 1998’de yayımlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Amerikalı Gazeteci Charles Anderson Dana, “Bir köpeğin adamı ısırması haber değildir, ancak bir adam bir köpeği ısırırsa haberdir” diyerek haberin ilginçliğiyle ilgili en bilinen tanımı yapmıştır.

Yanıt Açıklaması: Haber verilen her bilginin doğruluğunun kuşkuya yer bırakmayacak şekilde haberde yer alması gerekir, cümlesi haberin kesinlik niteliğini tanımlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bazı durumlarda internet üzerindeki enformasyonun kaynağının tam olarak belirlenememesi, kaynağın anonim olması, sosyal ağlar üzerinde doğruluğu kanıtlanmamış enformasyonun dolaşıma girmesi ya da bilerek yanlış enformasyon sunumu yapılması gibi nedenler de enformasyonun doğruluğunun kontrol edilememesiyle ve içeriğin doğruluğunun ve güvenilirliğinin zedelenmesiyle sonuçlanmaktadır.Bu çerçevede oluşan sorunları bilgi yanılsaması olarak nitelendirmek mümkündür.

Yanıt Açıklaması: kavramının kökeni Yunanca ethos sözcüğünden türetilmiştir. Doğru cevap, B'dir.

Yanıt Açıklaması: Medyanın temel görev ve sorumlulukları içerisinde yer alan, kamuyu doğru haberlerle, doğru bilgilendirmek, objektif haber vermek, haberde somut gerçeklik, doğruluk ilkesini atlamamak adına etik ilkeleri her bir kitle iletişim aracında amacına uygun olarak kullanmak ilkeli habercilik anlayışıyla örtüşecektir. Gündemdeki olaylara ilişkin yanlı, yetersiz veya yanlış şekilde bilgilendirilen kamuoyu toplumsal bir hareket veya toplumsal bir ortak düşünce yaratamaz.

Yanıt Açıklaması: Habercilerin haber ve yorumu birbirinden kesin çizgilerle ayırması gerekmektedir. Haberde yer alacak görüş ve yorumlar kaynak belirtilerek verilmelidir. Haberde yer alan fotoğraf ve görüntünün güncel olup olmadığı (arşiv görüntüsü) belirtmelidir. Haberci haber ve haber görüntüleri ile ilan/reklam amaçlı metinlerin ve görüntülerin ayrımını hiç bir karışıklığa yer bırakmayacak ölçüde açıkça yapmalıdır. Gazeteci, rekabet nedeniyle de olsa, bir başka gazeteciye bilinçli ve açık, mesleki zarar vermekten kaçınmalıdır. Bir meslektaşının yayınını engelleyici davranışlarda bulunmamalıdır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Aristoteles, ahlak görüşlerini sınıflandırarak sistematik bir biçimde irdeleyip eleştirmiştir. Bu sınıflandırıcı, irdeleyici, temellendirici ve eleştirel tavrı ile Aristoteles, etiğin kurucusu olarak görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: 2007 yılında Türk basın tarihinde üçüncü özdenetim girişimi olarak Medya Etik Konseyini kurmuşlardır.Doğru cevap ''E'' şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Basın Konseyi Yüksek Kurulu’nun görevleri şunlardır: 1. İletişim (basın) özgürlüğünün genişlemesine ve gerçekleşmesine çalışmak ve basının saygınlığını korumak 2. Basın mesleğinin, ahlaka aykırı özel çıkarlara alet edildiğine ilişkin olarak yazılı, sözlü, görüntülü basına topluca yöneltilen iddiaları başvuru beklemeden araştırmak 3. Halkın gerçekleri öğrenme hakkına ve iletişim özgürlüğüne yönelik tehditleri izlemek, değerlendirmek ve gereğinde Üyeler Kurulu’nu toplantıya çağırmak 4. Yayın öncesinde ve yayına ilişkin meslek uygulamaları hakkındaki şikâyetleri karara bağlamak 5. Katılma belgesinin yöneticiler tarafından kabul edildiği bir basın organında çalışanlardan; basın mesleğini ahlaka aykırı özel çıkarlara alet edenlerin, basının saygınlığını zedeleyici nitelikteki yayınlarda ısrarı alışkanlık hâline getirenlerin, Basın Konseyi ile ilişkilerini kesmek 6. Üye basın kuruluşlarına, Basın Konseyi Genel Sekreteri’yle yakın ilişki içinde çalışmak üzere, kurulu oldukları yörede, Basın Konseyi’ni temsil yetkisi vermek ve bunların görev alanlarını belirlemek 7. Basınla ilgili araştırmalar yapmak ve yayımlamak 8. Basın Konseyi Sözleşmesi’nin verdiği ve Yüksek Kurul’un oy birliğiyle uygun gördüğü diğer görevleri yerine getirmek. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, kuruluşundan günümüze kadar yapmış olduğu etkinliklerle, mesleki çalışmalarda ortaya çıkabilecek bazı konularda gerek gazetecilerin gerekse gazete okurlarının durumlarına açıklık getirecek titiz ve detaylı bir çalışma ortaya koymuştur. Bu, “Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi”dir. Bildirge Kasım 1998 tarihinde TGC Yönetim Kurulu tarafından kabul edilerek kamuoyuna duyurulmuş olup, gazetecilerin hakları, temel görev ve ilkeleri ve doğru davranış kuralları hakkında önemli ve detaylı bilgilere içeriğinde yer vermektedir.

Yanıt Açıklaması: Tabloidleşme serbest piyasa koşullarının yarattığı rekabet ortamında reyting uğruna kalitenin kurban edilmesi sonucu oluşmuştur. Basının ticari bir metaya dönüşmesi, reyting uğruna popüler zevklere hitap eden programlar yapılmasına ve basının eğlence aracına dönüşmesine neden olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Bir haberin nesnel olması daha çok iletişim etiğiyle ilgili bir konudur. Bir haberin, özellikle de haberci açısından değerini yükselten şeyler, zamanlamasının yerinde olması, ilginç olması, yakın yerlerde gerçekleşmiş olması vb. gibi şeylerdir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Humanizm denince akla gelen olgulardan biri, 14. ve 15. yüzyıllarda önce İtalya’da belirip kısa bir zaman içinde hemen hemen tüm Avrupa’ya yayılan, klasik kültüre dayalı ve bu kültürün öz değerlerini günün koşulları içinde yeniden yaşatmayıamaç edinen kültür akımıdır... bu yeni kültür ortamının Rönesans’ın hazırlanışında büyük etkisi olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Basın, haber toplamak, fikir ve kanaatleri izleyerek bunları yorumlamak, eleştirmek, kamuoyunu ilgilendiren konularda doğru ve gerçeğe uygun şekilde haber vermekle görevlidir. Dünyada meydana gelen olayların çoğu hakkında bilgi sahibi olma ve bu konularla ilgili kanaat oluşumu önemli ölçüde medyanın haberlerine dayanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Amerikalı Gazeteci Charles Anderson Dana, “Bir köpeğin adamı ısırması haber değildir, ancak bir adam bir köpeği ısırırsa haberdir” diyerek haberin ilginçliğiyle ilgili en bilinen tanımı yapmıştır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: İlk dönemi Batı Avrupa’da 16. ve 17. Yüzyılda, gelişmeye başlayan gazeteciliğe ilişkin etik bir söylemin ortaya çıkışı oluşturmaktadır. Bu dönem gazeteciliğin “ilkel” bir dönemidir ve “haber kitaplarının” editörleri “haberlerinin sıradan gerçekliğe dayandığını” belirterek devlet yetkililerini haberlerinin halk için sakıncalı olmadığına ikna etmeye çalışmıştır. Böylesi bir etik söylem editörler tarafından yaptıkları işi kavramsallaştırmak ve meşrulaştırmak amacıyla kullanılmıştır.