Medya ve Etik

Yanıt Açıklaması: Türkiye'de İfade ve Medya Özgürlüğü Raporu 12 Temmuz 2011 tarihinde yayınlanmıştır,

Yanıt Açıklaması: John Milton, Areopagitica adlı yapıtında şu görüşlere yer vermiştir: Dünya üzerinde çeşitli öğretiler özgürce dolanırken doğru olan da bu düşünceler arasında yerini almıştır. Bizim onun zarara uğramasına yol açacak biçimde, onu bazı koşullara bağlamamız ve yasaklamamız, doğrunun gücünden, kuşku duyulması anlamına gelecektir. Doğru, yanlışlarla savaşması için özgür bırakılmalıdır. Özgür ve açık bir tartışma zemininde doğrunun yanlıştan daha kötü bir duruma düşebileceğini kim iddia edebilir... Doğrunun, her şeye yeten gücünü kim bilemeyebilir ki? Onun ne siyasete, ne aldatmaya, ne de kendisini zafere ulaştıracak olan üstünlüğe gereksinimi vardır; bunların hepsi yanlış uygulamaların, onun gücüne karşı aldıkları önlemler ve yaptıkları savunmalardır. Ona hareket edebilmesi için gereken rahatlığı sağlayalım, ancak onu uyurken bağlamaya çalışmayalım.

Yanıt Açıklaması: Bir Alman bilim adamı olan Johannes Kepler’in (1571-1630) -gökbilimci, matematikçi, fizikçiçalışmalarını da o ve ondan soraki dönemlere olan etkileri bakımından unutulmamalıdır. Kepler’in dünyanın ve güneşin hareketleri konusunda gerçekleştirdiği çalışmaların o dönemin çok ilerisinde ve ezberbozan faaliyetler olduğunu söylemek de doğru ve yerinde bir saptama olacaktır. Bu gelişmelerin doğal olarak Hıristiyanlık dogmatizmini zorlayan, sarsan ve böylesi bir paradigmayı bozacak olguları içinde barındırması da kaçınılmazdı. Bu durumda sansürün ortaya çıkışı da sürecin doğal bir sonucu olmuştur. Böylece Batı’da yazılı ve basılı eserler için sansürlü dönem başlamaktaydı.

Yanıt Açıklaması: BBC’nin yayın ilkelerinin ilk sırasında doğruluk yer almaktadır. Doğruluk BBC’nin sahip olduğu ünün temel taşlarından biri olarak kabul edilmektedir. Bunu desteklemek için habercilerin üzerindeki baskı unsurlarından biri olan zaman faktörüne dikkat çekerek BBC için doğruluk çabukluktan önce gelir demektedirler. Kılavuzda yapılması gerekenler şöyle ifade edilmiştir. Doğrulara ulaşmak için, ilgili her türlü bilgi ve belge taranmalıdır. Konu tartışmalıysa, bilgilerin yanısıra konuya ilişkin kanaatlerin de devreye sokulması gerekebilir. Bunu sağlamak için: Mümkün olan hallerde ilk elden kaynaklardan doğru bilgileri derlemeli. Bilgileri başka kaynaklardan defalarca kontrol etmeli. Belgesel kanıtların ve dijital malzemenin gerçekliğinden emin olmalı. Katkıcıların dile getirdiği iddia ve ithamları mümkün olan hallerde doğrulatmalıyız

Yanıt Açıklaması: Avrupa’da feodal yapının ortadan kalması, kentlerin gelişmesi, ticaretin yaygınlık kazanması ve hatta denizaşırı bir niteliğe ulaşması liberal düşünce ile desteklenip birleşince sonuçta Batı’daki gelişme çizgisinin temeli de atılmış olmaktaydı. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İstanbul Radyosu yayın hayatına 1949 yılında başlamıştır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Ombudsman, vatandaşın koruyucusu anlamına gelen İsveççe kökenli bir sözcüktür. Ombudsman modeli İsveç’teki kendi kendini denetleme uygulamasından esinlenerek geliştirilmiştir. Bu uygulamada ombudsman okurların basınla ilgili şikâyetlerini ilettikleri kişidir. Resmi hiçbir kurumla bağı yoktur, maaşı İsveç yayıncılar derneğindeki gazeteciler tarafından ödenir. Bu uygulamanın diğer bir biçimi de basın organının kendi ombudsmanını belirlemesidir. Bu modelde ombudsman rolüne soyunan kişi ilişkide olduğu kurum içinde yazılı eleştiriler yayınlayarak, habercilere mesleki sorumluluklarını hatırlatır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Aristoteles, ahlak görüşlerini sınıflandırarak sistematik bir biçimde irdeleyip eleştirmiştir. Bu sınıflandırıcı, irdeleyici, temellendirici ve eleştirel tavrı ile Aristoteles, etiğin kurucusu olarak görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: BBC’nin yayın ilkelerinin ilk sırasında doğruluk yer almaktadır. Doğruluk BBC’nin sahip olduğu ünün temel taşlarından biri olarak kabul edilmektedir. Bunu desteklemek için habercilerin üzerindeki baskı unsurlarından biri olan zaman faktörüne dikkat çekerek BBC için doğruluk çabukluktan önce gelir demektedirler. Kılavuzda yapılması gerekenler şöyle ifade edilmiştir. Doğrulara ulaşmak için, ilgili her türlü bilgi ve belge taranmalıdır. Konu tartışmalıysa, bilgilerin yanı sıra konuya ilişkin kanaatlerin de devreye sokulması gerekebilir. Bunu sağlamak için: • Mümkün olan hallerde ilk elden kaynaklardan doğru bilgileri derlemeli. • Bilgileri başka kaynaklardan defalarca kontrol etmeli. • Belgesel kanıtların ve dijital malzemenin gerçekliğinden emin olmalı. • Katkıcıların dile getirdiği iddia ve ithamları mümkün olan hallerde doğrulatmalıyız Kılavuzun doğruluk bölümünde haber toplama, katkıcı bulma, ilanla katkıcı arama, katkıcıların kontrolü, not tutma, bilgilerin kontrolü, dijital işleme, kaynakların tanıtılması, isimsiz kaynaklar, iddia ve ithamların yayınlanması, izleyicilerin yanıltılması, yeniden canlandırmalar, olayların sahnelenmesi ve yeniden sahnelenmesi, haberler ve aktüel programlarda üçüncü kişilerden malzeme kullanımı, haberlerde ve aktüel programlarda arşiv malzemesi kullanımı, piyes ve belgesel piyeslerde arşiv malzemesi kullanımı, arşivlenmiş programlar, istatistiklere ve risklere yer verme, yanlışların düzeltilmesi, programların kontrolü başlıklarının altında doğruluk ilkesinin hayata geçmesi için yapılması gerekenler yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Humanizm denince akla gelen olgulardan biri, 14. ve 15. yüzyıllarda önce İtalya’da belirip kısa bir zaman içinde hemen hemen tüm Avrupa’ya yayılan, klasik kültüre dayalı ve bu kültürün öz değerlerini günün koşulları içinde yeniden yaşatmayı amaç edinen kültür akımıdır. Bu yeni kültür ortamının Rönesans’ın hazırlanışında büyük etkisi olmuştur. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Etik davranışlar medya çalışanları kapsamında ele alındığında, etik olarak görülen davranış kuralları; • Doğruluk ve dürüstlük • Tarafsızlık ve objektif olmak • Meslek sırrı- haber kaynağına saygı ve sadık olmak • Haber ve yorum ayrımı • Mahremiyet ya da özel hayatın gizliliğine saygı • Eleştiri sınırını aşmama- iftira, hakaret, kötüleme ve asılsız iddialardan kaçınma • Cevap ve düzeltme hakkına saygı • Kişisel çıkarlara pirim verilmemesi • Gerçeklerin kurumsal çıkarlardan önce tutulması • Şiddete, porno yayınlara ve terörizme karşı duruş sergileme

Yanıt Açıklaması: Haber kuruluşlarınca yapılan maddi hatalar dışındaki tüm hatalar, yanlı tutumlar etik tartışmaları da beraberinde getirmektedir. Haber kuruluşlarının bu tartışmaları aşmak, olası etik sorunların farkına varmak ve önüne geçmek adına özdenetim mekanizmaları geliştirmiştir. Bunlar  • Ombudsmanlık • Okur Temsilciliği • Kamu Editörlüğü • Kurumsal Etik Kurallar.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de Basın Konseyleri 1986 yılında kurulmuştur. Doğru cevap, B'dir.

Yanıt Açıklaması: Almanya’da Hitler 28 Şubat 1933 tarihinde yayınladığı ‘Halkın ve Devletin Korunmasına Dair Kararname’ ile Weimar Anayasası’nın 118. maddesinde yer alan söz ve basın özgürlüğüne ilişkin hükmü yürürlükten kaldırmıştır... Hitler, 4 Ekim 1933 tarihinde çıkardığı Yazı İşleri Müdürleri Kanunu (Schriftleitergesetz)’nda basının nasyonal-sosyalist rejime uygun kamusal görevlerini belirttikten sonra, yazı işleri müdürlerinin gazetelerde yayınlanacak yazı, haber ve resimlerle devletin çıkarlarını korumaya ve nasyonal-sosyalist rejime destek olmaya özen göstermelerini emretmiştir.

Yanıt Açıklaması: aber Ombudsmanlığı model olarak İsveç’te geliştirilmiştir. İsveç’te 1969’da kurulan basın ombudsmanlığı, medya kuruluşlarının haber verme işlevini yerine getirilmesi sırasında ortaya çıkan yanlışlıkların, yanlılıkların, eksikliklerin ve kusurların deneyimli ve tarafsız bir gazeteci tarafından izlenerek düzeltilmesini sağlar. Bu modelde ombudsmanlık yapan kişinin gazetecilik deneyimi ve bilgisi olmasına karşın ombudsmanlık yaptıkları gazete ile doğrudan bir iş ilişkisi yoktur. Başka bir anlatımla yaptıkları işin karşılığında para almazlar.

Yanıt Açıklaması: Medya gücünün asıl kaynağı kamu oyunun başka türlü bilemeyeceği, ulaşamayacağı "gerçekleri" topluma ulaştırmasından gelir.

Yanıt Açıklaması: 17. ve 18. yüzyıllarda Batı’da artık özgür düşüncenin yayılmasına yönelik girişimler birbiri ardı sıra gerçekleştiriliyordu. Matbaanın bulunması, bu açıdan değerlendirildiğinde, kuşkusuz çok önemli bir dönüm noktasıdır. Aynı şekilde gazetecilik faaliyetlerinin de ortaya çıkışı bu dönem açısından değerlendirildiğinde rastlantısal değildir. Batıda gazetecilik faaliyetlerinin temelinde yatan neden ekonomik olduğu kadar aynı zamanda siyasaldı. Söz konusu dönemde, bir yandan ekonomik faaliyet ve hareketliliğin artışıyla birlikte, basının kaçınılmaz biçimde işlevsellik kazanması yanında gazete siyasal nedenlere bağlı olarak da kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Aslında kavram olarak aydınlanma ‘ortaçağ karanlığından’ kurtulan insanı ve insan düşüncesini açıklamak amacına yönelik bir kavramdır.” Avrupa’da feodal yapının dağılmaya yüz tutması, kent soylu tüccar sınıfın ülke ve denizaşırı bölgelerle haberleşme gereksiniminin yanı sıra, kilisenin bilim ve bilgi ile ilgilenme ve uygulama tekelinin elinden alınması, bu döneme ait özelliklerin başında gelmektedir. Galilei Galileo’nun 1633 yılında engizisyon mahkemesi karşısına çıkarılması ise, onun yalnızca kilisenin emirlerine ve dogmatik anlayışa karşı gelmesinden kaynaklanmamaktaydı.

Yanıt Açıklaması: “iletişim”in temel işlevlerini şu şekilde sıralamak mümkündür: 1-) Varolmak, 2-) Haberleşmek, 3-) Paylaşmak, 4-) Etkilemek ve Yönlendirmek, 5-) Eğlenmek ve Mutlu Olmak.

Yanıt Açıklaması: Etik kural ve uygulamaların gerekliliği, gerçekçiliği, önemi gibi konuları sorgulamaktan önce ekonominin işleyişine ilişkin yapı ve kurallarda aramak gerekir. Bu cevaplar medyaya değil ancak ekonomiye ilişkin genel prensipler çerçevesinde çok öncelerden verilmiştir de. Friedman’ın deyişi ile “şirketlerin kar etmekten başka sosyal sorumlulukları yoktur.” Doğru cevap B'dir.