Medya ve Etik

Yanıt Açıklaması: Türk Basın Birliği 1938'de kurulmuştur. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Basın, haber toplamak, fikir ve kanaatleri izleyerek bunları yorumlamak, eleştirmek, kamuoyunu ilgilendiren konularda doğru ve gerçeğe uygun şekilde haber vermekle görevlidir. Dünyada meydana gelen olayların çoğu hakkında bilgi sahibi olma ve bu konularla ilgili kanaat oluşumu önemli ölçüde medyanın haberlerine dayanmaktadır. Çağdaş demokrasilerde gazeteciler toplumun bağımsız temsilcileri olarak kabul edilmekte, demokratik sistemin işleyişinde bir kilit görevi görmektedirler. Bu bakımdan basın yasama, yürütme ve yargının yanında dördüncü güç olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Aristoteles, ahlak görüşlerini sınıflandırarak sistematik bir biçimde irdeleyip eleştirmiştir. Bu sınıflandırıcı, irdeleyici, temellendirici ve eleştirel tavrı ile Aristoteles, etiğin kurucusu olarak görülmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Kamu editörünün tek görevi üretim süreci içinde haberdeki yanlışlıkları düzeltmek ya da habercilere toplumun hassasiyetlerini hatırlatmak değildir. Kamu editörü aynı zamanda okura haberi haberciliğin güçlüklerini anlatmakla da yükümlüdür. Bunu gerçekleştirmesinin en kolay yolu da gazetede kendi köşesinde anlatması, internette blog üzerinden anlatması ya da facebook ve twitter gibi yaygın ve bu işe uygun sosyal medya sitelerini kullanmasıdır. Kamu editörün izler kitleye seslenme çabası bu haliyle haberin arka planını anlatmaktır. Bu iş haberin haberini yapmak olarak da nitelendirilebilir. Bu nedenle kamu editörü yazdığı yazılarla habercilik sürecinin de parçasıdır.

Yanıt Açıklaması: Tabloidleşme: Tabloidleşme haberin ve program içeriklerinin magazinelleşmesi, sansasyonelleşmesidir. Magazin haberleri ile tabloid haberler birbirinden ayrı şeylerdir. Magazin insan yaşamını haberleştirir ve bunda etik problem yoktur. Ama insanları yönlendirici, bilgilendirici görevi olan haberlerin içeriğinin sulandırılarak yüzeyselleştirilmesi haberlerdeki tabloidleşmeyi gösterir ve bu basın etiği açısından sorun teşkil eder. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İletişim alanında yaşanan bu teknolojik değişim sürecini açıklamak için kullanılan kavram teknolojik yöndeşmedir. Teknolojik yöndeşme daha önceleri içerik/hizmet, altyapı ve araç düzeyinde teknolojik olarak ayrı olan enformasyon ve iletişim teknolojileri, kitle iletişim teknolojileri ve telekomünikasyon alanlarının teknolojik olarak birleşmesini ve bu alanları belirtilen düzeylerde birbirinden ayıran teknolojik sınırların ortadan kalkmasını açıklayan bir kavramdır. Teknolojik yöndeşme sonucunda da farklı iletişim biçimlerini üzerinde buluşturabilen ortak bir platform niteliğindeki yeni iletişim teknolojileri doğmuştur.

Yanıt Açıklaması: 1986'da İstanbul'da dokuz gazeteci ( Hasan Cemal, Güneri Civaoğlu, Yalçın Doğan, Oktay Ekşi, Teoman Erel, Orhan Erinç, Yurdakul Fincancı, Güngör Mengi ve Rauf Tamer ) bir çalışma grubu oluşturmuştur. Bir buçuk yıl devam eden çalışma sonrası 6 şubat 1988 tarihinde Basın Konseyi fiilen kurulmuştur. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Medya etiğinin dördüncü dönemi 20. Yüzyıl ve sonrasındaki medya etiği tartışmalarını kapsamaktadır. 20. Yüzyıl boyunca medya toplumda yaşanan ekonomik  etkilenmiştir ve medyada ticari şirket kontrolü hızla artmıştır. Bu dönemde medya etiği, objektiflik ilkesi çerçevesinde daha kesin kurallara ve ilkelere bağlanmış; profesyonelleşmenin vurgulandığı ve profesyonel etik çerçevesinde düzenlenmiş bir görünüme bürünmüştür. Bu çerçevede de meslek örgütleri kurulmuş ve medya etiğine ilişkin ilkeleri, kuralları içeren dökümanlar yayınlanmıştır. Medya etiği tartışmalarında bu dönemdeki bir diğer gelişme de toplumsal sorumluluk kavramı çerçevesinde medya kuruluşlarının topluma hesap verebilir ve şeffaf kurumlar olma adına kendi yayın ilkelerini geliştirmeleri ve özdenetleme mekanizmasını hayata geçirmeye başlamalarıdır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluklar Bildirgesi’nin 11. Maddesi’nde “Gazeteci, bir bilginin, haberin yayını ya da yayınlanmaması karşılığı hiçbir maddi veya manevi avantajın peşinde olamaz. Gazeteci, devlet başkanından milletvekiline, iş adamından bürokratına kadar haber kaynağı olarak da kabul edilen kişi ve kurumlarla iletişimini ve ilişkisini meslek ilkelerini gözeterek yürütür” denmektedir

Yanıt Açıklaması: Yeni iletişim teknolojileri üzerinden sunulan içerik ve hizmetlerin teknolojik mimarisi ve özellikleri içerik sunumunda kullanılan çeşitli yazılımlar da kullanıcıların ağ ortamındaki davranışlarının ve tercihlerinin takip edilmesi, kullanıcılara ilişkin ilgi alanı, beğeni gibi verilerin ve yaş, cinsiyet gibi demografik özelliklerin kolayca ve kullanıcıların bilgisi olmadan toplanması gibi gözetim sorunlarına neden olmaktadır. Bu amaçla kullanılan yazılımların en yaygın olanı çerez (cookie) adı verilen yazılımlardır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Her toplumun kendi yaşayış biçimine göre belirli ahlak kuralları vardır.  Soyut anlamı bir kenara bırakıldığında evrensellik taşımayan ahlak kuralları topluma göre değişebilir niteliktedir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de 1960 yılına kadar basının kendi kendini denetimi konusunda fiilen bir çalışma yer almış değildir. 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra ise, darbe ile düşürülmüş iktidarın ve mensuplarının uygulamaları konusunda, bir kısım basının “insan haklarına ve vicdani ölçülere sığmayan, basının kamu görev ve tutumuna yakışmayan” sorumluluktan uzak, aşırı ve tek yönlü karalama kampanyalarının başlaması ve bunun sürdürülmesi dönemi yaşanmıştır. İşte, bu dönemde basın meslek ilkelerinin belirlenmesi ve basında özdenetim düşüncesi zorunlu bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmıştır. Basın Ahlak Yasası ve bu yasayı yürütmekle görevli bir Basın Şeref Divanı oluşturulmuştur. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Haberlerin özetlenmesi sırasında en çok kullanılan formül 5N-1K formülüdür. Ne, nerede, ne zaman nasıl, neden ve kim sorularının yanıtları haberin kısaca ve kolayca özetlenmesi sağlar. Nasıl sorusunun yanıtı haberin hikaye edildiği bölümdür. Bununla birlikte bir haber konusu hikayeleştirilirken, okur-izler kitlenin ilgisini çekecek noktaları ön plana çıkartılmakta, merak uyandıran, olayları seyirlik hale getiren, çoğunda duygulara yakından hitap eden bir anlatı şekli kullanılmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Yukarıdaki ifade haberde doğruluk sorunu için söylenmiştir. Basın etiği bağlamında bir gazeteci haberin doğruluğundan emin olmadan o haberi yayımlayamaz. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: İnternet gazeteciliğinde aynı sayfada hem metin formatındaki haberleri hem de haberlerle ilişkili fotoğrafları, grafikleri ve videoları görüntüleyebilmemiz çoklu ortam özelliğidir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Bir başka Ombudsmanlık modeli ya da yorumu ise görevin kurum içinden birine verilmesidir. Bu model ilk kez Japonya’da Asahi Shimbun gazetesinde 1922 yılında kurulmuştur. Sistem daha sonra Amerika Birleşik Devletleri’nde geliştirilerek uygulanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Meslek üyelerinin genel ve ortak davranış biçimlerini belirleyen kurallar, temelde şu 3 işlevi yerine getirirler. 1. Hizmet ilkelerini korumak, 2. Meslek içi rekabeti düzenlemek, 3. Yetersiz ve ilkesiz üyeleri ayıklamak. Bu nedenle doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Medya ile eğitim ilişkilerini dışsal bir etken olarak ele alamayız.

Yanıt Açıklaması: Polis adliye haberleri için İçişleri Bakanlığı’na bağlı çalışan güvenlik kuvvetlerinin çalışma kanununu, mahkemelerin görev ve sorumluluk alanlarını, adli yapının işleyiş şeklini ve ülkenin hukuki alt yapısını bilmeyi ve toplumu sosyolojik yapısını tanımayı gerektirir. Aynı zamanda polis, savcı, hakim, mübaşir,avukat ve alanla ilgili bakan, müsteşar gibi kaynakları da tanımak gerekir.

Yanıt Açıklaması: Tekelleşmeyle ise basın çalışanları tek bir politikaya uymak zorundadırlar. Dolayısıyla çoğulcu yapı mümkün olamaz, basın ve ifade özgürlüğü sınırlanır.Doğru cevap ''A'' şıkkıdır.