Medya ve Etik

Yanıt Açıklaması: Türkiye'de 1960 yılına kadar basının kendi kendini denetimi konusunda fiilen bir çalışma yer almış değildir. 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra, İstanbul Gazeteciler Cemiyeti Sendikası kurduğu bir komisyonla 18 Temmuz 1960'ta İstanbul'da İstanbul,Ankara, İzmir, Eskişehir gazetecileri  toplanmıştır. Basın Ahlak Yasası ve bu yasayı yürütmekle görevli Basın Şeref Divanı için toplanan gazetecilerin 2 gün süren toplantıları sonucunda 24 Temmuz'da taahhütname hazırlanmıştır. Abdi İpekçi Divan kurulmasında sonra genel sekreterlik görevini üstlenmiştir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Medya etiği, medyanın işleyişi ve medya yoluyla topluma enformasyon aktarılması sonucunda oluşan sorunlarla ilgilidir. Bu bağlamda medya etiği medya profesyonellerinin günlük çalışma pratiklerini, mesleki işleyişi ve daha genel olarak medyanın yapısı ile ilgili konuları kapsamaktadır.

Yanıt Açıklaması: İletişim alanında yaşanan bu teknolojik değişim sürecini açıklamak için kullanılan kavram teknolojik yöndeşmedir. Teknolojik yöndeşme daha önceleri içerik/hizmet, altyapı ve araç düzeyinde teknolojik olarak ayrı olan enformasyon ve iletişim teknolojileri, kitle iletişim teknolojileri ve telekomünikasyon alanlarının teknolojik olarak birleşmesini ve bu alanları belirtilen düzeylerde birbirinden ayıran teknolojik sınırların ortadan kalkmasını açıklayan bir kavramdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Basın Konseyi, “Basın Meslek İlkeleri”ni 1988'de yayınlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Özel hayatın gizliliğinin geçersiz sayılabileceği başlıca durumlar Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin gazetecinin doğru davranış kuralları içinde şu şekilde açıklanmaktadır. Büyük bir suç yahut yolsuzluk üstüne araştırma ve yayın, toplumu kötü etkileyici bir tutumla ilgili araştırma ve yayın, toplumun güvenliğinin veya sağlığının korunması ilgili kişinin sözleri yahut eylemleri sonucu halkın yanılmasının,yanıltılmasının veya yanlış yapmasının engellenmesi. Doğrudan kamu yararı olmadıkça, sahibinin izni dışında belge, fotoğraf, ses yahut görüntü alınmamalıdır.

Yanıt Açıklaması: İnternet Haberi İnternet haberinde her an güncellenen bilgiler ile haberi yeniden yazmayı, varsa yeni görüntü ve fotoğraf eklemeyi gerektirir.

Yanıt Açıklaması: Sabah Gazetesi Okur Temsilcisi Yavuz Baydar ve Star Gazetesi Okur Temsilcisi Gülay Erdemli, dünyanın en saygın gazetelerinin üye olduğu Haber Ombudsmanları Örgütü’nün (ONO) Türkiye’deki üyeleridir. Doğru cevap, A'dır.

Yanıt Açıklaması: Yeni iletişim teknolojilerinin özelliklerinden bir tanesi etkileşimdir. İletişim sürecinde etkileşim genellikle kaynağın alıcı, alıcının da kaynak olabilmesi şeklinde tanımlanmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Bir haber konusu hikayeleştirilirken, okur-izler kitlenin ilgisini çekecek noktaları ön plana çıkartılmakta, merak uyandıran, olayları seyirlik hale getiren, çoğunda duygulara yakından hitap eden bir anlatı şekli kullanılmaktadır. Haber metinleri kolay anlaşılır olmalı, yalın ifadeler kullanılmalıdır. Metin açık bir ifadeyle yazılmalı herkes aynı anlamı çıkartmalıdır. Uzun ve devrik cümleler kullanılmamalıdır. Noktalama işaretleri yazım kurallarına uygun şekilde doğru yerlerde kullanılmalıdır. Edebi cümleler, süslü ifadeler yazmak yerine olay ya da durumları açıkça anlatan basit cümlelerden kurulu metinler yazılmalıdır. Halkın tümünün anlayabileceği sözcükler kullanılmalı, toplumun her kesimi düşünülerek haber yazılmalıdır. Haberlerde kişisel düşüncelere yer verilmemeli ve yorum yapılmamalıdır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Çek defteri gazeteciliği haber kaynaklarından para ödeyerek bilgi alma anlamına gelir.

Yanıt Açıklaması: Habercilik sektöründe “kendi kendini denetim” yöntemine “özdenetim” denmektedir. Sektörünün medya etiğine dönük olarak hataları en aza indirmek kurumsal saygınlık kazanmak, yasalara ters düşen üretimi engellemek adına kendi kendilerine uygulamaya koydukları özdenetim sistemleri, medyanın topluma verdikleri sözdür. Bir başka ifadeyle kurumlar kendi kurallarını açıklayarak kendi sınırlarını çizmektedirler. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Basın Şeref Divanı statüsünün tasarıları, 18 Temmuz 1960’ta İstanbul’da toplanan İstanbul, Ankara, İzmir ve Eskişehir gazetecilerinin temsilcilerine sunulmuştur.Doğru cevap ''B'' şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Haberlerin özetlenmesi sırasında en çok kullanılan formül 5N-1K formülüdür. Ne, nerede, ne zaman nasıl, neden ve kim sorularının yanıtları haberin kısaca ve kolayca özetlenmesi sağlar.

Yanıt Açıklaması: Basın Konseyi 2 organdan oluşmaktadır. Bunlar, Basın Konseyi Üyeler Kurulu ve Basın Konseyi Yüksek Kurulu'dur. Basın Konsey Üyeler Kurulu pek çok kesimi temsilen Basın Konseyi Kurulu tarafından seçilen 3 kişiden oluşur. Basın Konseyi Yüksek Kurulu ise, 6'sı basın mensubu, 6'sı basın dışından olmak üzere 12 üye, faal gazetecilik yapan bir temsilci, 10 yıldan beri basın kartı olan faal gazetecilik yapan bir temsilci, ulusal çapta yayın yapan genel müdür veya temsilci, en çok üyeye sahip üç gazeteciler cemiyetinin başkanı veya yönetim kurulunca seçilen temsilci vb. kişilerden oluşur. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Halkla ilişkiler uzmanları temsil ettikleri kurum ve kuruluşlarla ilgili olumlu haberlerin gündeme gelmesini sağlamak, istenmeyen haberlerin duyulması engellemek için medya gündemini etkilemek/değiştirmek üzere bazı yöntemler kullanmaktadırlar. Basın toplantıları, medyayla ilişkileri yakınlaştırmak, habercilerle, köşe yazarlarıyla tanışmak için basın kokteylleri, habercileri etkilemek için basın gezileri, habercilerle ilişkileri geliştirmek kişisel dostluklar kurarak kendileriyle ilgili konulara öncelik verilmesini sağlamak için düzenlenen medya ziyaretleri, habercilerin işlerini kolaylaştırmak, hazır haber sağlamak adına basın dosyaları vermek gibi yöntemler kullanmaktadır. Medya çalışanlarına rüşvet vermek istenmeyen, etik bir davranıştır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Rene Descartes’ın “Cogito Ergo Sum” (Düşünüyorum Öyleyse Varım) şeklindeki ifadesi, aynı zamanda akıl verileri ile insanın merkeze gelmesi (hümanizm anlayışı) düşüncesinin en somut ifadesi olarak karşımıza çıkar. Burada Descartes varlık meselesi ile düşünceyi aynı paydada birleştirirken düşünce ve aklın aynı zamanda insan olmanın gereği bir olgu olduğuna da dikkat çekmek ister. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Haberin yeni olması haberciler için haberin kaçınılmaz bir özelliğidir ancak haber niteliğindeki yeni bilgi, insanların hayatına etki edebildiği sürece önemlidir. Başka bir ifadeyle yeni ve doğru bir biçimde verilen bilgininin önem düzeyi bireyin kararlarını, davranışlarını, uzun vadede yaşam şeklini etkileyip, etkilememesine bağlıdır. Verilen haber tanımının özünde ifade edildiği gibi hem çok kişiyi ilgilendirmeli, hem doğru olmalı hem de haber diye verilen bilgi bir etki uyandırmalıdır. Haberlerin toplumsal, ekonomik ve siyasal önemi toplumda uyandırdığı etkiyle ve dolayısıyla tepkiyle ilişkilidir. Bu nedenle herhangi bir konu, düşünce ya da durumla ilgili toplumun var olan anlayışını etkilemek için haberlerde bazı bilgiler değiştirilebilmekte, eksik ya da çarpıtılarak yayınlanabilmektedir. Basın ahlakı ve etik kavramı haberlerin yarattığı bu etki-tepkinin bir sonucu olarak gündemimizde yer almaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Ba ş kas ı na ait içeri ğ in izinsiz ve kaynak göstermeden kullan ı m ı olan a ş ı rmad ı r .

Yanıt Açıklaması: Viral reklam, video formatında hazırlanan ve reklamın sunumu için sosyal ağlar ve/veya elektronik postanın kullanıldığı bir reklam gösterim tekniğidir. Viral reklamda kullanıcı görüntülediği içeriğin reklam olduğunu o an için fark etmez ve inandırıcılık açısından hazırlanan videoların amatör kayıt kalitesinde olmasına dikkat edilir. Viral reklam şirketler tarafından hazırlanabileceği gibi kullanıcılar tarafından da hazırlanabilir. Kullanıcıların viral reklam hazırlaması genellikle bir ürüne ve/veya hizmete ilişkin kendi deneyimini görüşünü paylaşmak amacıyla kullanıcıların video hazırlaması ve bunu sosyal ağlar üzerinden paylaşmasıyla ortaya çıkar. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Gazetecilerin haberlerine konu olan kişilerin kişilik haklarını ihlal etmemeleri gerekmektedir. Doğru cevap, A'dır.