Medya ve Etik

Yanıt Açıklaması: Almanya’da 1933’te iktidara gelen Nasyonal-Sosyalistler’in lideri Hitler, görüşlerini ve NasyonalSosyalizmi anlattığı Kavgam adlı kitabında şu görüşlere yer vermektedir:"Başka alanlarda olduğu gibi basında da devlet bütün araçların aynı amaca hizmet etmesi gerektiğini unutmamalıdır ve hükumet ‘basın hürriyeti’ denilen saçma sözden dolayı güçsüzleşmemelidir."

Yanıt Açıklaması: Türkiye'de ilk cep telefonu görüşmesi ise 23 Şubat 1994 tarihinde yapılmış ve Türkiye’nin ilk GSM operatörü kurulmuştur. Doğru cevap, C'dir.

Yanıt Açıklaması: Okur temsilcilerinin yerine getirmekle yükümlü oldukları görevler onları sıradan bir basın çalışanı olmaktan çıkarıp, yayın kuruluşunun kimliğini, güvenilirliğini ve saygınlığını korumakla yükümlü kişiler haline getirmektedir. Bu nedenle okur temsilcilerinin şu özelliklere sahip olması beklenir: Haber üretim süreçlerini iyi bilmelidir. Bunun içinde deneyimli bir editör ya da muhabir olmalıdır. Basın çalışanlarının işlerini nasıl yaptığı, haberi takip ederken ve yazarken neler düşündüğünü anlayabilmelidir. Basın kuruluşunun hizmet verdiği izlerkitlenin demografik, tarihi ve coğrafi özelliklerini kavrayabilmelidir. İnsanlarla gerçekten samimiyetle ilgilenebilmeli, savunma durumuna geçmeden onları dinleyebilmelidir. Başarılı bir okur temsilcisi güçlü bir karaktere sahip olmalıdır ve her okur temsilcisinin başına gelen “yalnızlıkla baş edebilmeli, psikolojik baskılara dayanıklı olmalıdır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: 1989 yılında görevinden istifasını açıklamak için basın toplantısı yapan dönemin TRT genel müdürü Cem Duna tarafından şu sözlerle dile getirilmiştir. “Başbakanın emri ile geldim, emri ile gidiyorum.” Demokrasi geleneğinin daha gelişkin olduğu ülkelerde siyasetin kamu yayın kuruluşları üzerindeki gücü ve etkisi daha zayıf olabilmekte ancak yine de varlığını korumaktadır."

Yanıt Açıklaması: Joseph Pulitzer’in 1878’de kurduğu St. Louis Post-Dispatch ve 1883’te satın aldığı New York World gazetelerinin örnek olduğu haber, personel organizasyonu ve yerel haber toplama şebekesini geliştirmek, yeni projeler oluşturmak, gazeteler için reklam desteği sağlamak, gazete fiyatını iki veya ü. sentte tutmak, sütunları kişisellikten uzak tutmak, yeni sütunlara tarafsızlığı taşımak, çalışan sınıfları desteklemek, çarpıcı resimler ve büyük başlıklar kullanmak gibi özellikler barından gazetecilik akımı, Yeni Gazeteciliktir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Yöneten-yönetilen ikileminde basının ya da kitlesel iletişimin önem ve işlevine verilebilecek en somut ve güzel örneklerden biri de Roma İmparatorluğu dönemindeki duvar gazeteleridir.

Yanıt Açıklaması: Gerçekler kurumsal çıkarlardan önde tutulmalıdır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’deki ilk internet bağlantısı 1993 yılında sağlanmıştır

Yanıt Açıklaması: Etik kavramının kökeni Yunanca ethos sözcüğünden türetilmiştir. Türkçe’de moral olarak ta kullanılan ahlak sözcüğü, Arapçada “hulk”, Latince' de ise, “mos” sözcüklerinden gelmektedir. Etik ve ahlak törelerden kaynaklı; geleneksel, göreneklere dayalı alışkanlıklar, yerleşik hale gelmiş duygu birikimleri, karakter, huy, mizaç anlamlarına gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: 18. yüzyıl aynı zamanda bilim alanında da saf bilimsel verilerin anlam ve değer kazandığı katıksız pozitivist bir dönemi simgelemektedir.

Yanıt Açıklaması: 8. yüzyılda ortaya çıkan klasik liberal anlayış iyinin, doğrunun ya da güzelin piyasa koşullarında veya serbest pazar ortamında kaçınılmaz olarak öne çıkacağını ve galip geleceğini varsayar. Her ne kadar daha sonraları bu görüşün çoğu zaman mümkün olamayacağı, piyasa koşullarının düzgün ve doğal biçimde çalışmasını bozabilecek pek çok yan etkenin var olduğu da ortaya çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: Ombudsmanlık, okur temsilciliği, kamu editörlüğü ve kurumsal etik kurallar haber kuruluşlarının özdenetim mekanizmalarıdır. Doğru cevap, B'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğruluk ilkesine göre eğer gazeteci bir olaya doğrudan tanık olmamışsa bu olayı doğrulamak için tüm belge ve bilgilere ulaşmaya çalışmalıdır. Bu etik davranışın önemli bir koşuludur. Haberde doğruluğun sağlanması için karşıt görüşlere yer verilmeli ve alıntılar doğru biçimde verilmelidir.

Yanıt Açıklaması: Doğan Medya'nın yayın ilkelerinden birisi şöyledir: Gazeteci, mesleki çalışmalarını her türlü çıkar ve nüfuz ilişkisinin dışında tutar, herhangi bir siyasi partide aktif görev almaz. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bunların adlarının, Acta Senatus, Acta Urbis, Acta Publica olduğu bilinmektedir. Ayrıca, yine aynı döneme denk düşen tarihlerde Roma İmparatoru Julius Sezar zamanında önemli olayları halka duyurmak amacıyla, Acta Diurna adı verilen duvar ilanlarından yararlanıldığı tarihçiler tarafından saptanmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1776 tarihinde kabul edilen Virginia Haklar Bildirisi, ABD’nin ü.üncü Başkan’ı Thomas Jefferson tarafından kaleme alınmıştır. Daha sonraları ABD Anayasası’nı oluşturacak olan temel metinlerden biri kabul edilen Virginia Haklar Bildirisi’nin 12. maddesi (The Virginia Bill of Rights) şu hükümlere yer vermekteydi: “Basın özgürlüğü, özgürlüklerin büyük kalelerinden biridir ve hiçbir zaman, müstebit∗ hükümetler dışında bir yönetim onu kısıtlayamaz.” Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: İlk defa 1916 da İsveç’te uygulanan kendi kendine denetleme sisteminin en başarılı örneği İngiliz Basın Konseyi (1953) olmuştur. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İngilizce adı Organization of News Ombudsmen olan ve kısaca ONO olarak anılan Haber Ombudsmanları Örgütü sistemin uluslararası düzeyde standartlarını belirleyen kuruluştur. ONO’nun internet sayfasında örgütün amaçları şu şekilde sıralanmıştır: Gazetecilik mesleğinin, habercilik alanında yüksek etik standartlar kazanmasına ve bu standartları sürdürmesine yardımcı olmak, bu sayede mesleğin hizmet ettiği insanların gözündeki güvenilirliğini arttırmak. • Haber ombudsmanları ya da okur temsilcileri için ilkeler belirlemek ve bunları geliştirmek • Haber ombudsmanlığının yaygınlaşmasına destek olmak • Üyeleri arasında deneyim, bilgi ve fikirlerin paylaşılması için bir platform sağlamak • Yayıncılar, editörler, basın konseyleri ve diğer meslek kuruluşlarıyla bağlantılar kurmak, belirli çıkar grupları için sözcü sağlamak ve medya soruşturmalarına yanıt vermek.

Yanıt Açıklaması: Küreselleşmenin yansımaları sürecinde karşımıza çıkan en önemli olgulardan biri de “tüketim toplumu” olgusudur. “Kapitalizm, günümüzde, gerçek yaşamın iş saatleri dışındaki boş zamanlarda olduğu gerçeğini topluma yayarak, emek süreci üzerindeki kontrolüyle tamamlamaya çalışmaktadır. Bu süreçteki en önemli rolü de, Frankfurt Okulu düşünürlerinden Theodor W. Adorno’nun ifade ettiği üzere kültür endüstrisi üstlenmektedir. Ona göre, kültür endüstrisi insanlara gündelik yaşamın sorumluluk ve rutinlerinden geçici bir kurtuluş sunmakla birlikte, insanların kurtulmaya çalıştıkları bu dünyanın yapısını aslında daha da güçlendirmektedir.”

Yanıt Açıklaması: Haber Ombudsmanlığı model olarak İsveç’te geliştirilmiştir. İsveç’te 1969’da kurulan basın ombudsmanlığı, medya kuruluşlarının haber verme işlevini yerine getirilmesi sırasında ortaya çıkan yanlışlıkların, yanlılıkların, eksikliklerin ve kusurların deneyimli ve tarafsız bir gazeteci tarafından izlenerek düzeltilmesini sağlar. Bu modelde ombudsmanlık yapan kişinin gazetecilik deneyimi ve bilgisi olmasına karşın ombudsmanlık yaptıkları gazete ile doğrudan bir iş ilişkisi yoktur. Başka bir anlatımla yaptıkları işin karşılığında para almazlar. Doğru cevap B'dir.