Medyada Çalışma Hayatı

Yanıt Açıklaması: Genelde ilk matbaayı kuran İbrahim Müteferrika olarak bilinse de gerçek bu değildir. Avrupa’da basım sanatının yayılması ile birlikte aynı asırda İstanbul’da da bir matbaa kurulur. Avrupa’da baskı yapılabilen ilk matbaanın 1450 yılında kurulduğu kabul edilirse yaklaşık 43 yıl sonra İstanbul’da da matbaanın (1493) faaliyete geçtiği görülür (Güz, 2000). 1492 yılında İspanya’dan Türkiye’ye gelen Museviler yanlarında matbaayı da getirmişlerdir. 1493 yılında İstanbul’da ilk matbaa Musevi Hahamı Gerson tarafından II. Beyazid zamanında kurulmuştur. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sedat Simavi, 26 Kasım 1968’de Günaydın gazetesini çıkartmıştır. Günaydın’ın öncülüğünde ofset teknolojisi önem kazanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Fransa’dan oğlu Said Efendi ile birlikte dönen Yirmisekiz Çelebi Efendi, İbrahim Müteferrika’ya ilk matbaayı kurdurtur. İbrahim Müteferrika’nın Sultan Selim semtindeki konağında açılan ve Darü’ttıbaatü’l Mamure veya Darü’t-tıbaatü’l-Amire adı verilen matbaa 1727 yılında faaliyete geçmiştir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 90’lı yılların en önemli gelişmesi kuşkusuz televizyon ve radyo yayıncılığına basındaki büyük grupların da girmesidir. Böylece sadece gazete sahibi olan patronlar, Uzanların zorlamasıyla televizyon ve radyodaki kamu tekelinin delinmesi ve 1993 yılında yapılan anayasal düzenlemeden sonra radyo ve televizyon yayıncılığına yatırım yapmışlardır. Önemli gazete patronları aynı zamanda iddialı TV kanallarına da sahip olarak ve medyadaki güçlerini iyice pekiştirmişlerdir. Uzan Grubu’nun ve söz konusu medya organlarının sahibi Cem Uzan’ın siyasete atılması Star gazetesi ve Star televizyonunun yayın politikasını etkilemiştir. Cem Uzan ve Recep Tayyip Erdoğan’ın siyasi rakip olmaları nedeniyle oluşan gerilim Uzan Grubu’na ait olan yayın organlarına da yansımıştır. Cem Uzan özellikle Star gazetesi ve Star TV’yi siyasal çekişmesi için araç olarak kullanmıştır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kamu hizmeti yayıncılığı sistemi tekelci-monopolcü sistem olarak da adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: BBC,İngiliz Posta İdaresi’nin sorumluluğunda olan kurum 1974’te İçişleri Bakanlığı’nın sorumluluğuna geçmiştir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Dergilerde genellikle muhabirlerin kendi çabalarıyla ortaya çıkardığı özel haberler, belli verilere dayanan araştırma haberler yer alır. Dergi haberciliğinin temel sıkıntılarından biri, özellikle belli alanlarda işlenecek yeni ve farklı konu bulmadaki zorluktur. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Basında gitgide yayılım gösteren esnek çalışma biçimleri de medya çalışanlarını tehdit eden yeni bir oluşum olarak göze çarpmaktadır. Önceki dönemin, belirli saatler içinde, sosyal güvenceli ve sendikalı olarak çalışma biçimi sermayenin kârlılığına tehdit oluşturmaktadır. Sermaye, bu kârlılığını sınırlayan katı uygulamalardan kurtulmak amacıyla çalışma saatlerini ve koşullarını esnetmiş bu dönüşümden önemli ölçüde kâr sağlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Tekelleşmenin en önemli sebebi artan maliyetlerdir. Artan maliyetlerin ancak büyük grupların ayakta kalabilmesini sağlaması, hem satış açısından hem de elde ettikleri reklam gelirleri açısından diğer gazetelerle büyük grupların rekabet etmeleri oldukça zorlaştırmaktadır. Bu sistem, küçük basın işletmelerinin iflas etmelerini, el değiştirmelerini ya da büyük grupların hâkimiyetine girmeleri sonuçlarına yol açmıştır. Artan maliyetlerin yanı sıra tekelleşmeyi doğuran diğer faktörler reklam gelirlerinin azlığı, tirajlardaki durgunluk, büyük yatırımların zorunlu hale gelmesi ve dağıtımda yaşanan güçlüklerdir. Artan küresel rekabet ise içsel değil dışsaldır.

Yanıt Açıklaması: gazetecinin iş sözleşmesi ile yapmayı üstlendiği iş, gazete, mevkute, haber ve fotoğraf ajansları ile radyo ve televizyon kuruluşlarının haberle ilgili birimlerinde yürütülen fikir ve sanat işidir (Göktaş-Çil, 2003).

Yanıt Açıklaması: İkinci meşrutiyet’in ilanından sonra özel girişimciler tarafından pek çok yerel gazete çıkarılmıştır. 1908’de II. Meşrutiyet’in ilanı ve ertesi yıl çıkarılan yeni basın kanunu hem İstanbul basınında hem de gelişmiş bazı bölgelerde yeni gazetelerin çıkmasını sağlamıştır. Sansürün kaldırılmasıyla birlikte ortaya çıkan özgürlük ortamı, çeşitli fikirleri savunan birçok gazetenin yayımlanmasına yol açmıştır.

Yanıt Açıklaması: Demokratik sistemlerin işlerliğini sağlama için yasama, yürütme ve yargı dışında dördüncü güç olarak medya kabul edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: O¨zel kanalların yayıncılık anlayışında bir süre sonra yerli yapımlar ağırlık kazanmaya başlamıştır. C¸ünkü kanallar, Türk izleyicisinin yerli yapımları daha çok tercih ettiklerinin farkına varmıştır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Haber kaynaklarının sadece yüzde 18’i, köşe yazarlarının sadece yüzde 12’si kadındır. Genel yayıncılık yapan büyük televizyon kuruluşlarındaki siyasi tartışma programlarını yapanlar arasında hiç kadın yoktur. TV ana haber bültenleri yönetim kadrolarının sadece yüzde 16’sı kadındır.

Yanıt Açıklaması: Yeni kanunla birlikte limited şirketlerde de en az ortak sayısı şartı bire düşürülmüş; gerçek sermayedarın tek başına limited ya da anonim şirket kurmasına imkân tanınmıştır. Limited şirketin en az sermayesi 10.000 TL’dir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye Gazeteciler Sendikası İstanbul Şube Başkanı Gökhan Durmuş “Gazetecilikte Örgütlenme” sorunuyla ilgili olarak şöyle söylemektedir: “Türkiye’de 50 bin gazeteci var ve gazetecilerin sadece 3 bini sendikalıdır”.

Yanıt Açıklaması: İnteraktivite iletişim olgu ve sürecinde değişmez olarak kabul edilen temel ögelerden değildir. Doğru cevap E' dir.

Yanıt Açıklaması: Geray (1978) sendika kavramını; çalışanların veya işverenlerin mesleki alandaki hak ve çıkarlarının korunması amacıyla karşılıklı yardımlaşma ve dayanışma çerçevesinde kurdukları iş örgütlenmeleri olarak tanımlamaktadır. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: İşçinin (gazetecinin) yetersizliğinden kaynaklanan sebepler; ortalama olarak benzer işi görenlerden daha az verimli çalışma; gösterdiği niteliklerde beklenenden daha düşük performansa sahip olma, işe yoğunlaşmanın giderek azalması; işe yatkın olmama; öğrenme ve kendisini yetiştirme yetersizliği; sık sık hastalanma; çalışamaz duruma getirmemekle birlikte işini gerektiği şekilde yapmasını devamlı olarak etkileyen hastalık, uyum yeterliliğinin azlığı gibi hallerdir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Doğan Grubu sahibi olduğu Doğan Gazetecilik, Hürriyet Gazetecilik ve Matbaacılık, Doğan TV Holding, Doğan Haber Ajansı, Doğan Dağıtım Satış Pazarlama, Doğan İnternet Yayıncılığı ve Yatırım, Doğan Media International GmbH ve Mozaik İletişim Hizmetleri’ndeki paylarının tamamı Demirören Grubu’na devretmiştir. Doğru cevap D'dir.