Medyada Çalışma Hayatı

Yanıt Açıklaması: Türkiye’nin ilk özel televizyon kanalı Star 1, Türkiye Cumhuriyeti’nin 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın oğlu Ahmet Özal ve işadamı Cem Uzan ortaklığında kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Ücretle çalışan gazetecilerin iş ilişkileri içerisinde korunmasına ilişkin ilk düzenleme İsveç’te kabul edilen 1766 tarihli Basın Özgürlüğü Kanunu’dur. T

Yanıt Açıklaması: 1990 yılından itibaren Türkiye’de özel televizyon kanalların yayına başlamasıyla birlikte TRT izleyici reytingleri, program alımları, yayın hakları, reklamlar gibi birçok cepheden rekabetle karşı karşıya kalmıştır. TRT son yıllarda özel kanallarla mücadele etmek için ulusal televizyon kanallarının yayınlarını tematik bir mantıkla yeniden düzenlemiştir. TRT 1 genel eğlence kanalı olma özelliğini sürdürürken TRT 2 kültür ve sanat, TRT 3 spor, TRT 4 eğitim kanalı olarak yeniden yapılandırılmıştır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yaşanan tüm bu gelişmeler basında otasnsürün genişlemesine neden olmuş ve pek çok basın çalışanı sansüre gerek kalmaksızın kendisini bu yeni düzenle uyumlandırmıştır.

Yanıt Açıklaması: Yayınlarda genel olarak kâr amacı güdülmez. Sistemin uygulandığı az sayıda ülke­de reklam yayınlarına bütçe giderlerini karşılamak üzere yer verilmektedir.

Yanıt Açıklaması: 80’li yıllarla birlikte Türk basınına işadamları daha fazla girmeye başlamıştır. Güneş gazetesi Mehmet Ali Yılmaz’ın sahipliğinde yeni bir gazete olarak yayın hayatına başlamıştır. Kısa zaman sonra bu işadamı hükümette bakan olmuştur. Yine kısa zamanda bir medya devi hâline gelen Aydın Doğan da gazete patronluğuna ilk adımını Milliyet gazetesini alarak bu yıllarda atmıştır. Dinç Bilgin İzmir’deki Yeni Asır gazetesiyle elde ettiği başarıyı İstanbul’da kurduğu ve başarılı bir model olan “Sabah” gazetesiyle sürdürmüştür. 1990 yılı itibariyle Erol Simavi’nin sahip olduğu Hürriyet grubu sektöründe mali büyüklük olarak ilk sırada bulunurken, onu Dinç Bilgin’e ait içinde Yeni Asır, Bugün, Fotomaç, Sabah gibi gazetelerin yeraldığı Sabah grubu izlemekteydi. Türkiye gazetesini bünyesinde bulunduran İhlas Grubu, Milliyet’in sahibi Doğan Grubu, Günaydın, Güneş, Tan, Fotospor gibi gazeteler ve Gelişim yayınlarını kontrol eden Asil Nadir Grubu, Tercüman ve Bulvar gazetelerini bünyesinde bulunduran Tercüman-Ilıcak Grubu önemli medya grupları arasında yer almaktaydı. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de radyo televizyonun örgütlenmesine ilişkin kanun 1961 Anayasası’nın 121. Maddesi uyarınca kabul edilen ve yürürlüğe giren 359 sayılı Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Kanunu’dur. Bu kanunun yürürlüğe girmesiyle TRT 1964 yılında kurulmuştur. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Anonim şirket (Sermaye şirketi), sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız mal varlığıyla sorumlu bulunan şirkettir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yeni kanunla birlikte anonim şirketin en az ortak sayısı bire düşmüştür. Artık bir gerçek ya da tüzel kişi gerekli şartları yerine getirmek kaydıyla tek başına anonim şirket kurabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: KJ operatörü karakter jenaratörünü kullanmaktan sorumlu olan kişidir, prodüksiyon amiri iç ve dış yapımları, hedef kitlesini ve programın niteliğini de göz önünde bulundurarak oluşturmaktan sorumlu kişidir; stüdyo şefi ana kumandadan başa takılan bir düzenek (intercom) yoluyla talimat alan ve simgesel el hareketleri kullanarak ekran önündeki spikeri/sunucuyu yönlendiren kişidir; prompter sorumlusu ise kamera önündeki sunucuya kamerayla yoğun göz teması içindeyken sanki okuduğu metni ezberlemiş gibi görünmesi konusunda yardımcı olan kişidir. Bununla birlikte bir televizyon kuruluşunda önceden kurgulanmış, yayına hazır hâle getirilmiş görüntüyü yönetmenin isteği doğrultusunda yayına gönderen görevli teknisyendir. Dolayısıyla doğre cevap C' dir.

Yanıt Açıklaması: Basın İş Kanunu’nun yürürlüğe girmesinde gazetecilik mes­leğine özgü bazı nedenler de etkili olmuştur. Bunlar: Çalışma yaşamını en ince ayrıntısına kadar düzenlemek isteyen eğilim, Gazetecilerin çalışma saatlerinin gazetelerin çıkarılmasına göre ayarlanması gereği, Gazetecilerin çoğunun ücretli çalışanlar olması ve çıkarlarının her zaman işveren­lerin çıkarlarıyla bağdaşmayacağı gerçeği, Basını devlet içinde dördüncü güç olarak kabul eden düşünce, Basının siyasi iktidarın her an tecavüzüne uğrama olasılığı veya basın özgürlüğü­nün sınırlanma olasılığıdır. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Kurtuluş Savaşının fiilen örgütlenmeye başladığı dönemde 1919’da Mustafa Kemal tarafından Sivas’ta çıkarılan İrade-i Milliye ve 1920’de Ankara’da çıkarılan Hakimiyet-i Milliye gazeteleri öncü yerel gazeteler olmuşlardır.

Yanıt Açıklaması: Medyada çalışma koşullarına bakıldığında kadın çalışanların genellikle alt düzeye yoğunlaştıkları, daha tepe yöneticilerin de ağırlıklı olarak erkeklerden oluştuğu görülmektedir. Türkiye’deki yaygın günlük gazetelerin genel yayın yönetmenlerinin tamamı erkektir. Haber kaynaklarının sadece yüzde 18’i, köşe yazarlarının sadece yüzde 12’si kadındır. Genel yayıncılık yapan büyük televizyon kuruluşlarındaki siyasi tartışma programlarını yapanlar arasında hiç kadın yoktur. TV ana haber bültenleri yönetim kadrolarının sadece yüzde 16’sı kadındır. TV ana haber bülteni yorumcuları (anchorman) arasında da kadın bulunmamaktadır. ‘’Ulusal Medyada Çalışan Kadınların Medyadaki Yeri ve Sorunları’’ araştırmasının sonuçları da medyadaki cinsiyetçi bakışı gözler önüne sermektedir: Araştırmanın sonuçlarını Başkan Alev Sezen şöyle açıklamıştır: “Medya sorumlu ancak bir o kadar da sorunlu bir sektör. Prezantasyon için kadınlar, yönetim kademeleri için erkekler tercih ediliyor.

Yanıt Açıklaması: 1831’de ise II. Mahmud İstanbul’da kendi resmî gazetesi Takvim-i Vekayi’yi yayınlatmıştır (Koloğlu, 1994; Girgin, 1997). Takvim-i Vekayi 4608. sayıdan sonra, TBMM Hükümeti tarafından verilen “Resmî Ceride” adını almıştır. “Resmî Ceride” de 763. sayısından sonra “Resmî Gazete” adıyla günümüze kadar gelmiştir

Yanıt Açıklaması: 1926

Yanıt Açıklaması: UNESCO’nun hazırladığı Mc Bride Raporu’nda tekelleşme sorunuyla ilgili şu ibarelere yer verilmiştir: “Enformasyon özgürlüğünün temel kriterlerinden birinin kaynakların çoğulculuğunda yattığı söylenebilir. Siyasal sistem ne olursa olsun, bu kaynakların hakim grupların elinde temerküz etmesi, özgürlüğün çarpıtılmasına yol açar.

Yanıt Açıklaması: İlk matbaa tüm yapılan hazırlık ve çalışmaların ardından ilk kitabı olan “Vankulu Lügati’nin birinci cildi 31 Ocak 1729’da çıkmıştır. Bu matbaa kapandığı 1794 yılına kadar, 66 yılda ancak 18 yıl çalıştırılabilmiş ve bu süre içinde 23 kitap yayımlamış ve toplam ancak 27 bin baskı sayısına ulaşabilmiştir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Basın İş Kanunu’nda işverenin basın iş sözleşmesini bildirimsiz feshedebileceği iki haklı neden öngörülmüştür. • Görevin ifasıyla ilgili konularda gazetecinin bilerek veya ağır bir ihmali sonucunda yayın organının saygınlık ve şöhretine zarar verecek bir harekette bulunması hâlinde işveren basın iş sözleşmesini feshedebilir. • Basın İş Kanunu’nda öngörülen ikinci neden sağlık sebebidir. Gazetecinin uğradığı hastalık altı aydan fazla sürmüşse, işveren gazetecinin basın iş sözleşmesini feshedebilir. Bu hastalık sonucu iş göremeyecek duruma düşüp de işveren tarafından işten çıkarılan gazeteci bir yıl geçmeden iyileşirse tekrar eski işine öncelikle alınır.

Yanıt Açıklaması: Sendikasızlaşma, gazetecilerin pek çok sosyal haklarından mahrum kalmalarına, ağır iş koşullarını, işten çıkarmalara ve düşük ücretlere mahkum kalmalarını beraberinde getirmektedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Özel radyo yayınlarının başlangıcı Türkiye’de özel televizyon yayıncılığının başlamasından hemen sonra olmuştur. 5 Haziran 1992’de Etiler’de yayına geçen Kent FM ve hemen sonra 99 genç girişimcinin bir araya gelerek kurduğu Turkuaz Holding’in başlattığı Genç Radyo özel radyo yayıncılığının öncüleri olmuştur. Daha sonra Power FM, Energie FM, İstanbul FM, Number One FM, Radyo Tek, Metro FM, Best FM, Metropol FM gibi radyoların yayına geçmesiyle hız kazanan özel radyoculukta tam anlamıyla bir patlama yaşanmıştır. Doğru cevap E şıkkıdır.