Medyada Çalışma Hayatı

Yanıt Açıklaması: Aydın Doğan’ın 1979 yılında Milliyet gazetesini almasıyla birlikte basın dışı sermaye, basına dahil olmuş ve Babıali’deki geleneksel gazete patronu anlayışı önemli ölçüde kırılmaya uğramıştır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Artan maliyetlerin yanı sıra tekelleşmeyi doğuran diğer faktörler reklam gelirlerinin azlığı, tirajlardaki durgunluk, büyük yatırımların zorunlu hale gelmesi ve dağıtımda yaşanan güçlüklerdir. Tirajlardaki artış bu sebeplerden biri değildir.

Yanıt Açıklaması: I, II ve III

Yanıt Açıklaması: Esnekliğin bir diğer görüntüsü ise “havuz sistemi” denilen yöntemle, basın çalışanın tek ücret karşılığında birkaç gazete ve televizyona hizmet vermesidir.

Yanıt Açıklaması: Sendikal hakların oluşum ve gelişim süreçlerinde 1917 yılında Rusya’da yaşanan sosyalist devrimin ve sonrasında 1919 yılında kurulan Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) büyük etkisi olduğu kabul edilmektedir (Güneş, 2013).

Yanıt Açıklaması: Aydın Doğan’la birlikte basın dışı sermaye, basına dahil olmuş ve Babıali’deki geleneksel gazete patronu anlayışı önemli ölçüde kırılmaya uğramıştır. İlk büyük tekel de Doğan Holding Grubu’dur.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de gazetecilerin çalışma hayatına yönelik hukuki düzenlemeler 1864 tarihine kadar uzanmaktadır. Ancak bu konuda ilk kanuni düzenleme 1952 tarihli 5953 sayılı Basın İş Kanunu’dur.

Yanıt Açıklaması: Yüzde 27 kadın – Yüzde 73 erkek

Yanıt Açıklaması: Liberal ekonominin gereklerine uygun olarak 1990 ve sonraki dönemde, yerel gazeteler piyasa kurallarına göre kurulmuştur. Reklam potansiyelinin yüksek olduğu gelişmiş illerde yerel gazeteler görece daha gazla nicel ve nitel büyüme sağlamışlardır. Bu illerde gazetecilik meslek olarak daha önemli konuma gelmiş, pek çok kişi sadece gazetecilik yaparak hayatını sürdürmüştür. Ekonominin gelişmediği illerdeki yerel basın ise işlevsiz bir duruma düşmüş, yerel gazeteler sadece resmi ilan almak için genellikle matbaacılık yapan işletmelere dönüşmüştür.

Yanıt Açıklaması: Genellikle Basın İlan Kurumunun (BİK) şubesinin bulunduğu illerde, yerel gazetelerin görece daha gelişmiş bir yapısı vardır. Bu iller zaten belli bir gelişmişlik düzeyine ve yerel basının görece nitelikli yapısına göre seçilerek kurum şubesi açılmaktadır. BİK şubesi bulunan illerde, kurum tarafından gazetelerin niteliğini arıtıcı bazı yaptırımlar getirilmiş olması ve bunların sıkı bir şekilde denetlenmesi de bu illerdeki yerel gazetelerin niteliğini artırmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Tekelleşme ile birlikte basın çalışanlarının çalışabilecekleri alanlar daraltılmış bu da fikir işçilerinin mevcut sisteme uyumlanmalarını beraberinde getirmiştir. Çalışılabilecek yayın gruplarının azlığı, zaman zaman patronların yaptıkları centilmenlik anlaşmaları gazetecilik hareket kabiliyetlerini olumsuz etkilemiş ve daha güdümlü bir medya ortamının doğmasına neden olmuştur. Tekelleşme işle birlikte görece daha küçük ve bağımsız şirketler medya piyasasına ayakta duramamış ve ortam büyük, hatta çok uluslu büyük holdinglere kalmıştır. Gazeteciler böyle bir ortamda ister istemez tekellerin davranış kodlarını benimsemek zorunda kalmış bu da hem çalışma hem de basın özgürlüğünü ciddi oranda tehdit etmiştir.

Yanıt Açıklaması: İbrahim Müteferrika’nın Sultan Selim semtindeki konağında açılan ve Darü’ttıbaatü’l Mamure veya Darü’t-tıbaatü’l-Amire adı verilen matbaa 1727 yılında faaliyete geçmiştir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İlk memur örgütlenmesi 1890 yılında Amerika Birleşik Devletleri’ndeki posta işletmesinde kurulmuş, 1917 yılında da Amerikan kongresi tarafından kabul edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Yayın kuruluşlarının geliri devlet tarafından, devletin koyduğu kurallar çerçevesinde devlet bütçesinden ya da radyo ve televizyon hizmetlerinden yararlanma karşılığı olarak alınan ruhsat ücretlerinden sağlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Söz konusu durum bulunulan piyasada bir tekelleşmenin olduğunun göstergesidir.

Yanıt Açıklaması: Bir ya da birden çok gazeteye bağlı olarak çalışan aynı zamanda yaşadığı yerde muhabir olarak da görev yapan, hazırlayıp gönderdiği ve yayınlanan haber başına pirim ya da telif usulüyle ücret alan kişiye kaşeli muhabir denir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kent FM

Yanıt Açıklaması: Kanun iş sözleşmesinde bulunması gereken hususları da belirtmiştir. Bunlar: • İşin türü • Ücret miktarı, • Gazetecinin kıdemidir. Yukarıda belirtilenler basın iş sözleşmesinde bulunması gereken en az unsurlardır. Bu unsurların dışında ve çalışma koşulları ile ilgili diğer düzenlemelere de sözleşmede yer verilebilecektir. İş türünün ve ücret değişikliğinde miktarın sözleşmeye kaydedilmesi zorunludur. Ayrıca gazetede iki yıl çalıştıktan sonra terfiye hak kazanan gazetecinin ücretindeki artış oranı da sözleşmede gösterilir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Birinci Dünya Savaşı’nın başlaması, İş Hukukuna ilişkin ulusal ve uluslararası düzeyde­ki çalışma ve düzenlemeleri, savaş süresince engeller. Diğer yandan, savaş sonrasında imzalanan Versay Barış Antlaşması, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün kurulması (1919) olanağını sağlar. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: 1980 yılına kadar devletin 44 liraya ithal ettiği kağıt, gazetelere 9 liraya verilerek bir şekilde yüzde 80 oranında sübvanse edilmekteydi. Doğru cevap C' dir.