Haber Yazma Teknikleri

Yanıt Açıklaması: Haber yazma süreci, temel olarak dört aşamadan geçerek tamamlanır. Bir olay karşısında önce düşünülür. O olayın haber olup olamayacağına karar verilir. Haber olabileceğine karar verilirse, odak noktasının ne olacağı belirlenir. Bu odak noktası çerçevesinde haber zihinde tasarlanır. Ardından bilgi toplama aşamasına geçilir. Bu aşamada elde edilen bilgiler çerçevesinde gerekirse odak noktası değiştirilebilir. Yeterli bilgilere erişildikten sonra haberin yazılması aşamasına geçilir. Taslak metin tamamlandıktan sonra son aşamaya gelinir. Bu aşamada da denetim ve doğrulama işlemleri tamamlanarak haber yayına hazır hâle getirilir.

Yanıt Açıklaması: Birden fazla önemli olay içeren haber konularının yazımında en kullanışlı tekniklerden biri listelemedir.

Yanıt Açıklaması: Listeleme biçimiyle haber iki şekilde yazılabilir. Birinci model sonuç paragrafı içerirken, ikincisi sonuç paragrafına gerek duymaz. İkinci model, özetleyici girişle başlar. İkinci paragraf, konuyu yeterince açıklayıcı niteliktedir. Bu nedenle haberin gelişiminde tartışma yaratacak sonuçlar yoksa bu model tercih edilir. Resepsiyonlar, ödül törenleri, kokteyller bu haber yazma yöntemi için tercih edilecek haber konularıdır.

Yanıt Açıklaması: Devam eden olaylara ilişkin girişler ise şu şekilde örneklendirilebilir: • Anadolu Üniversitesinin yeni öğrencilerinin (KİM?) kayıt heyecanı (NE?) başladı (Anadolu Haber, 4-17 Eylül 2009). • Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü tarafından (KİM?) Şarhöyük’te (NEREDE?) yürütülen kazı çalışmalarında (NASIL?) Eskişehir’e ait 5 bin yıllık tarih (NE?) gün yüzüne çıkıyor (Anadolu Haber, 4-17 Eylül 2009). • Anadolu Üniversitesi Gençlik ve Spor Kulübü Bayan Hentbol Takımı (KİM?), 2009-2010 sezonuna günde iki antrenman yaparak (NASIL?) hazırlanıyor (Anadolu Haber, 4-17 Eylül 2009).

Yanıt Açıklaması: Alıntı giriş tekniği, haberin bir kaynağın söylediği sözlerden alıntı yapılarak başlamasıdır.

Yanıt Açıklaması: Acaba gördüğüm ya da duyduğum bu olayı en yakın arkadaşıma anlatsam, söze nasıl başlardım, ona ilk önce ne söylerdim?” İşte bu soruya cevap vericek şekilde yazılan haber girişleri özetleyici haber girişlerine örnektir.  Bu soruya verilecek yanıtla, yaşanan olayı özetleyen bir giriş de bulunabilir.

Yanıt Açıklaması: Haber yazılırken bölümlerin arasına ara başlıklar konulmalıdır. Her bölümün yeteri kadar bilgi taşıdığından emin olunmalıdır. Bu yöntemdeki her bölümün kendi başına bir haber olabilecek kadar bilgi potansiyeli olması önemlidir. Her bölüm özetleyici giriş, ayrıntıları açıklayan paragraf ve sonuçtan oluşur. Bu tekniğe uygun haberler genellikle editoryal süreçte; yazı işleri odasında ya da haber toplantısında ortaya çıkar. Muhabirlerden gelen haberleri değerlendiren editörler, aynı konuda gelen birbirinden farklı haberleri tek bir şemsiye başlık altında bir araya getirerek, haberleri birleştirebilir. Bu sayede; masa başında, bölümleme tekniğiyle yeni ve birden çok haberi kapsayıcı bir tek haber oluşturulmuş olur.

Yanıt Açıklaması: Listeleme biçimiyle haber iki şekilde yapılabilir. Birinci model sonuç paragrafı içerirken, ikincisi sonuç paragrafına gerek duymaz. İkinci model, özetleyici girişle başlar. İkinci paragraf, konuyu yeterince açıklayıcı niteliktedir. Bu nedenle haberin gelişiminde tartışma yaratacak sonuçlar yoksa bu model tercih edilir. Resepsiyonlar, ödül törenleri, kokteyller bu haber yazma yöntemi için tercih edilecek haber konularıdır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Wall Street Journal tekniğinin anatomisinde yer alan altı bölümden biri olan ''Destek paragrafı'' üçüncü sırada yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Devlet yönetimi tarafından alınan kararlar, çıkarılan yasalar ve resepsiyonlar gibi içinde birden fazla önemli detayı bulunduran haber konuları listeleme tekniğinin tercih edilmesinde önemli bir etkendir.

Yanıt Açıklaması: B, D, C ve E seçeneklerinde verilen sıralamalar ters piramit tekniğinin yapısına uygun değildir. A seçeneğinde yer alan “özetleyici bilgi- ayrıntılar- geçmiş hakkında bilgi- sonuç” şeklindeki sıralama, ters piramit tekniği ile haber yazacak olan bir muhabirin izlemesi gereken doğru sıralama şeklidir. Ters piramit tekniğinde haberin bütün ağırlığı ya da haber değeri taşıyan en önemli bilgi (özetleyici giriş); özet bir şekilde en başta, giriş bölümünde verilir. Bu nedenle ters piramit tekniği ile yazılmış haberlerin büyük çoğunluğunda özetleyici giriş tekniği kullanılır. Ardından da olayın ayrıntılarına değinilir. Konuyla ilgili yapılan açıklamalar, ileri sürülen deliller, ortaya çıkan durumlar, olayın geçmişine ilişkin bilgiler sıralanır. Bunlar da yine muhabirin karar vereceği önemlilik sırlaması içerisinde sunulur. Sonuçta ise bir haber sonlandırma ifadesi yer alır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Çapraz kontrol: Elde edilen bilginin iki zıt ya da farklı haber kaynağına sorulup doğrulatılması. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Haber yazma süreci içerisinde haberin odak noktası belirlendikten sonra bilgi toplama aşamasına geçilir. Doğru cevap C'dır.

Yanıt Açıklaması: Haber dilindeki ayrıntıdan başlayan renkli anlatım nedeniyle piramit tekniğine “renkli yazım tekniği” adı da verilmektedir. Genellikle ilgi çeken konuların, mizah, yenilik, ilginçlik ve nadirlik unsurlarını içeren haberlerin yazımında piramit tekniğinden yararlanılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Yazılı kitle iletişim araçlarında haberlerin üstlerinde yer alan başlıklar genellikle haberlerin birkaç kelimeden oluşan ve çoğunlukla bir yargı bildiren kısa özetleridir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Wall Street Journal tekniğinde, bir kişiye, bir an’a ya da olaya odaklanan giriş cümlesiyle başlar. Giriş alıntı giriş tekniği, tanımlayıcı giriş tekniği ya da öyküleyici giriş tekniğiyle yapılabilir. Amaç, olayın ana fikrini temsil edecek bir kişi, bir an ya da olayla başlayarak özelden genele ulaşmaktır. Cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Genel olarak ters piramit tekniği ile yazılmış haberler, iki ayrı bölümden oluşur: (1) Giriş paragrafı: Girişte olayın ne olduğu ve sonucu özet olarak verilir. Genellikle haber değeri açısından yapılacak önemlilik sırasına göre; “ne”, “nerede”, “ne zaman” ve “kim” sorularının yanıtları giriş bölümünde yer alır. (2) Haberin gövdesi: Ayrıntılara yer verilen gövde bölümünde ise genellikle olayın “neden” ve “nasıl” olduğu kronolojik bir sıra içerisinde açıklanır. ters piramit tekniği ile yazılmış haberlerin büyük çoğunluğunda özetleyici giriş tekniği kullanılır. Ardından da olayın ayrıntılarına değinilir. Konuyla ilgili yapılan açıklamalar, ileri sürülen deliller, ortaya çıkan durumlar, olayın geçmişine ilişkin bilgiler sıralanır.

Yanıt Açıklaması: “Bu olay, acaba ne haberi” sorusuna haber ögeleriyle yanıt verilebilir. Çünkü haber ögeleri (5N1K) bir haberin omurgasını oluşturur. Bu soru çerçevesinde düşünerek de odak noktasını bulabilirsiniz. İşinizi kolaylaştıracak bir soru belki şu da olabilir: “Bu haberdeki en önemli öge, 5N1K formülündeki hangi sorunun yanıtıdır?” Soruda verilen haberdeki trafik kazası ünlü bir kişiyi içerdiği için önemlidir. Bu sebeple haber ögelerinden ‘kim’ sorusu haberin odak noktası olarak alınabilir.

Yanıt Açıklaması: Haberin gövdesi: Ayrıntılara yer verilen gövde bölümünde ise genellikle olayın “neden” ve “nasıl” olduğu kronolojik bir sıra içerisinde açıklanır.

Yanıt Açıklaması: Sayfaya sığmayan uzun haberlerin kesilmesi gerektiğinde önemsiz ya da ayrıntı bilgilere yer verilen en alttaki paragrafları atarak ya da keserek haberi kısaltabilmek mümkündür. Bu da haber metinlerinin hızlı bir şekilde işlenebilmesi anlamına gelir. Giriş paragrafına bakan editör, başlığın uygunluğunu denetleyebilmekte; uzun gelen haberlerde son paragrafları atarak haberleri kısaltabilmektedir. Bu kullanım avantajlarını sağlayan başka hiçbir yazım tekniği yoktur.