Haber Yazma Teknikleri

Yanıt Açıklaması: Dergi haberciliği, gazete ve televizyon haberciliğinden ayrı olarak, “zaman kısıtlılığı olmayan” bir habercilik türüdür. Bu nedenle dergi haberciliği; günlük haberciliğin rutin, detaylı bilgi içermeyen ve acil sunumu dışında olarak; daha ayrıntılı, geçmişi de kapsayan ve derinlemesine incelemelerle doğru bilgi aktarımı sağlayan, farklı bakış açılarıyla haberin sunulmasını sağlayan bir yapıya sahiptir.

Yanıt Açıklaması: Bir söyleşi yazısını yazmaya başlamadan önce yapılması gereken ilk iş, görüşmenin baştan sona gözden geçirilmesidir. Bant kaydı metne dökülmeli, tutulan notlar ve bu notlarda önemli bulunduğu için altı çizilen yerler tekrar hatırlanmalıdır. Bu aşamadan sonra yazıya giriş yapılabilir. Öncelikle, gazete ve dergilerde söyleşi yazmanın haber yazmak kadar keskin hatlarının olmadığını söylemek gerekir. Bununla birlikte pek çok yönüyle söyleşi yazmak, haber ve röportaj yazmaya benzer. Genel olarak söyleşi yazılarında iki ayrı tekniğin uygulandığı görülür. Bunlardan ilki kronolojik anlatımdır. Bu teknikte söyleşi başından sonuna, gerçekleştirilmiş olduğu gibi kaleme alınır. Çarpıcı bir girişte bulunulur ve sorular görüşme sırasında sorulduğu sıra ile yazılarak alınan yanıtlar alt alta eklenir. Görüşmenin son cümlesi (teşekkür), yazının da son cümlesi olur. İkinci teknik ise haber yazmadaki “bölümleme tekniği” ile ilişkilendirilebilir. Çünkü genellikle sayfanın başında “şemsiye başlık” yer alır. Bunun altında giriş bulunur. Devamında ise soru ve yanıtlar yer alır.

Yanıt Açıklaması: Arapça kökenli “tashih” sözcüğü, “düzeltme, düzelti” anlamına gelmektedir. Haber metinlerinin düzeltilmesine, doğrultulmasına “tashih etme” denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Bu son aşama haberin gerçekliğinin ve doğruluğunun kontrolü anlamında önem taşır. Çünkü habercilikte asıl olan gerçeklik ve doğruluktur. Yanlış anlaşılmanın önüne geçmek de habercinin sorumluluğundadır. Bunun için haberlerin yayından önce mutlaka tekrar tekrar okunması ve gözden geçirilmesi gereklidir.

Yanıt Açıklaması: Verilen haber cümlesinin öğeleri şu şekilde açıklanabilir: Nerede: Isparta’da Kim: Komşu iki aile arasında Neden: Üzüm asması Ne: Tartışma Nasıl ve Ne zaman sorularının yanıtı haber cümlesinde bulunmamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Elde edilecek bilgi çok büyük bir öneme sahipse, yaşamsal bir kamu çıkarı söz konusuysa ya da halkı önemli bir zarardan koruyacaksa; bu bilgiyi elde edebilmek için diğer tüm haber toplama yöntemleri kullanılmışsa ve başarısızlığa uğranılmışsa; bilginin açığa çıkarılmasıyla önlenen zarar, bu yöntemle verilen zarardan daha büyükse gizli kamera kullanılmasına izin verilebilir. Bir başbakanın terör örgütü ile görüşmesi kamu yararının ön plana çıkması sebebiyle gizli kamera ile kaydedilebilir.

Yanıt Açıklaması: Amerikan Profesyonel Gazeteciler Derneğinin açıklamasında hangi koşullarda gizli kamera kullanılabileceği şöyle ifade edilmektedir: • Elde edilecek bilgi çok büyük bir öneme sahipse, yaşamsal bir kamu çıkarı söz konusuysa ya da halkı önemli bir zarardan koruyacaksa, • Bu bilgiyi elde edebilmek için diğer tüm haber toplama yöntemleri kullanılmışsa ve başarısızlığa uğranılmışsa, • Bilginin açığa çıkarılmasıyla önlenen zarar, bu yöntemle verilen zarardan daha büyükse gizli kamera kullanılmasına izin verilebilir. Aksi takdirde rating sağlamak, tiraj kazanmak, habercilik ödülü almak ya da zaman, para ve enerji tasarrufu sağlamak gibi çeşitli başka amaçlarla gizli kamera kullanmak ahlaki bulunmaz.

Yanıt Açıklaması: Bireyin var olduğu günden bu yana, yakın ve uzak çevresiyle haberleşme isteği ve ihtiyacı, iletişim teknolojilerinin doğuşunda ve yaygınlaşmasında en temel gerekçelerden biridir. Bugün, en uzak coğrafyalarda dahi hangi olayların meydana geldiğini, ne tür siyasi, ekonomik kararların alındığını, kültürel ve toplumsal değişimleri ve haber konusu olabilecek ne varsa her şeyi medya aracılığıyla öğrenmek; radyodan sesli olarak dinlemek, televizyondan sesli ve görüntülü izlemek, gazete ya da dergilerden de ayrıntılı olarak okumak mümkündür. Haberin konusu ne olursa olsun, gazetede okunan haberle, televizyonda ya da radyoda dinlenen haberin dil ve anlatım yapısı birbirinden farklı niteliklere sahiptir. Gazete, dergi ve İnternet gibi ortamlarda yaygın olarak kullanılan ve hedef kitlenin ''okuma'' eylemine yönelik olarak hazırlanmış olan haberler hedef kitlenin ''dinleme ve izleme'' eylemine yönelik haberler ve bu haberlerin nitelikleri en genel yapısıyla da ''konuşma dili tekniği''ni oluşturur.

Yanıt Açıklaması: Röportaj: Gazetecilik alanında röportaj; daha çok araştırmaya, incelemeye, soruşturmaya dayalı, birtakım gerçeklerin belirlenmesini amaçlayan, çok yönlü, renkli anlatıma sahip yazı türüdür.

Yanıt Açıklaması: İfadelerin kolay, anlaşılır ve net olması

Yanıt Açıklaması: Gazete ve dergi haberlerinde olduğu gibi radyo ve televizyon haberciliğinde de bir haberin ''olmazsa olmaz'' koşulları sayılan 5N1K formülündeki haber ögelerinin mutlaka bulunması gerekir. Radyo ve televizyon haberciliğinde de bir haber metninin bazı soruları cevaplaması gerekmektedir. * Ne ( Olay nedir, ne oldu?), * Nerede ( Olay nerede oldu ), * Ne zaman ( Olay ne zaman oldu? ), * Neden ( Olayın nedeni, nedenleri nelerdir? ), * Nasıl ( Olay nasıl gerçekleşti ), * Kim ( Olayı yaratan ya da olayda var olan kişi/kişiler kimlerdir? ).

Yanıt Açıklaması: Dinleyicilere bilim, sanat, edebiyat gibi bir konuda bilgi vermek için yapılan konuşmaya konferans , dinleyiciler önünde, seçilmiş bir konuşmacı grubunun bir konuyu tartışmak amacıyla düzenlediği toplantı, toplu görüşme, açık oturuma panel ,bir kuruluşun, temel sorunları konuşmak üzere belli sürelerle yaptığı genel toplantıya ise kongre adı verilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Her yazının bir başlangıcının olması gerektiğinden, ajans haberciliğinde, devam eden olaylara ilişkin haberlerde “B yazısı Tekniği” (Beginning-Başlama /Giriş) kullanılır. Bu teknikte habere bir giriş yazılır ve sonra yazıya devam edilir. Ardından olay gelişip de daha cazip bir giriş yazısı yazılabilme olasılığı ortaya çıkınca, yeni bir giriş yazılarak bu yayınlanır. Bu şekilde parça parça hazırlanan yazılar (özellikle siyasi toplantılar, duruşmalar vb.) “ARKASI VAR”, diye işaretlenir, sonraki yazılar da “1’inci GİRİŞ”, “2’nci GİRİŞ”, “3’üncü GİRİŞ” diye belirtilir.

Yanıt Açıklaması: Ajanslar; gazete, dergi, radyo, televizyon ve internet sitelerine; yerel, ulusal ve uluslararası haberlerle birlikte, bunlarla ilgili fotoğraf ve video görüntüsü de sağlamaktadırlar. Başka bir deyişle ajanslar, haber satıcıları olup haber ve diğer yan ürünlerini (fotoğraf, video vb.) sözleşmeler yaparak belirli bir ücret karşılığı abonelerine satmaktadırlar. Ticari kuruluş olarak gelirlerini abonelerinden aylık, yıllık gibi periyotlarla aldıkları ücretlerden elde etmektedirler. Genel olarak ajanslar haberlerini internet bağlantısı üzerinden abonelerine ulaştırmakta ve aboneler de kendilerine verilen şifrelerle, ajansın web sitesi üzerinden haberleri alabilmektedirler. Haber ajansları, ürettikleri haberleri yalnızca medya kuruluşlarına dağıtmakla kalmazlar ; ajansa abone olan resmi ya da özel sektör kuruluşları, sivil toplum örgütleri, meslek odaları ya da dernekler gibi hızlı haber alma ihtiyacı içerisindeki tüm kişi ve kurumlar ajanslarla abonelik sözleşmeleri yapabilmektedirler.

Yanıt Açıklaması: Radyo ve televizyon kuruluşlarının haber merkezleri tarafından hazırlanan ve yayımlanan günün yerel, bölgesel, ulusal ve uluslararası gelişen olayları hakkında kamuoyuna sunulan bilgilerin yer aldığı haber programına haber bülteni denir.

Yanıt Açıklaması: Konuşma dilinde haber aktarma yüklemleri iki başlık altında toplanabilir. Bunlar; Doğrudan anlatım yüklemleri ve dolaylı anlatım yüklemleridir.

Yanıt Açıklaması: A, B, C ve D seçeneklerindeki sorular yanıtlandığı takdirde haberin en önemli unsurunun hangisi ya da hangileri olduğu ortaya çıkar.

Yanıt Açıklaması: Sadece kulağa seslenen radyoda dinleyenler gerçekte ne düşünecekleri konusunda tamamen özgürdürler. Dinleyici; gazete, İnternet ya da televizyonda ki gibi görüntünün koşullandırmasına maruz kalmaktadır. Bu, dinleyiciye bir anlamda duyulan her mesaja dair canlandırma/imgelem yaratma üstünlüğünü ve ayrıcalığını da sağlamaktadır. Televizyonda ise imgelem büyük ölçüde görüntü demektir. Ancak görüntüye her zaman haber metni eşlik eder. Televizyon için haber metni hazırlarken göze ve kulağa çok kısa sürelerde ve kısa süreliğine ulaşılacağı düşünülerek, kısa ve açık ifadeler kullanılması en temel zorunluluktur. Bir gazete haberini yüzlerce kelime ile detaylı olarak anlatabilirken, televizyonda zaman sınırlılığı nedeniyle aynı haberi 60-90 saniye içinde verilmesi gerekir. Haberin oluş biçimini, habere konu olan olay yada kişileri ve haberde olayın nasıl ve ne zaman olduğunu doğru ve hızlı olarak vermek için büyük bir titizlikle, gereksiz detay ve tekrarlardan kaçınarak sadece televizyona özgü bir haber dili geliştirilmesi zorunludur. Televizyon haberindeki en önemli unsur görüntüdür. Spikerin okuyacağı metnin tasarlanması kadar, gösterilecek görüntünün de  tasarlanması ve hatta haber görüntülerinin de öyküsel bir anlatım ile verilmesi gerekmektedir. Görüntü öyküsü ya da hikayesinin metnin ifadeleriyle örtüşmesi, her ikisinin de birbirini destekler nitelikte ve eş zamanlı aktarılması da zorunludur. Bu nedenle televizyon haber bülteni için metin yazılırken, eldeki mevcut haber görüntülerinin izlenerek bunlar çerçevesinde de metne dikkat edilmesi gerekmektedir.

Yanıt Açıklaması: Habercilikte asıl olan gerçeklik ve doğruluktur. Yanlış anlaşılmanın önüne geçmek de habercinin sorumluluğundadır. Bunun için haberlerin yayından önce mutlaka tekrar tekrar okunması ve gözden geçirilmesi gereklidir. Zarar vermemek, kamu yararını ön planda tutmak, çıkar amaçlı haber yazmamak, etik ve hukuk kurallarına bağlı kalmak da habercinin sorumlulukları arasındadır. Ayrıca haberin okunurluğunun ve anlaşılabilirliğinin denetlenmesi anlamında da bu son aşama oldukça değerlidir.

Yanıt Açıklaması: Konuşma dilinde sözcüklerin değişimi, yazı diline oranla daha hızlı olabilmektedir. Konuşma dili aynı zamanda yazı diline oranla daha doğaldır; bu nedenle, cümledeki kurallar dizgesine, söyleyişlere yazı dilindeki kadar dikkat edilmeyebilinir. D seçeneği yanlıştır.