Haber Toplama Teknikleri

Yanıt Açıklaması: Haberciliğin anayasası haline gelmiş 5N 1K kuralıdır. 5N 1K, ne, nerede, ne zaman, nasıl, neden, kim, sorularına yanıt arar.

Yanıt Açıklaması: Muhabirde bulunması gereken nitelikler şöyle sıralanabilir: Merak, sezgi, beceri, yetenek, sorgulayıcı ya da eleştirel bakış, mesleki bilgi, deneyim.

Yanıt Açıklaması: Devamlılığı olan olayların belli bir düzen içinde sunulması önem teşkil etmekle birlikte, olayın kendisinin düzenli olarak gerçekleşiyor olması haber değeri niteliğine katkı sağlayan bir unsur değildir.

Yanıt Açıklaması: Dış Etmenler: Haber toplama dış etmenlerden etkilenmektedir. Başka bir söyleyişle gazeteciler haberleri toplarken ekonomik güçler, kültür, gelenekler ve dinleyiciler gibi etmenlerden etkilenmektedirler. “Piyasa” koşullarının gazetecilikte medya içeriğini etkilemesi, iletileri hem izleyicinin isteklerine hem de ihtiyaçlarına göre hazırlamaya neden olmaktadır. “Kitle Manipülasyonu” yaklaşımında medya içeriğinin toplumun güçlü üyeleri tarafından etkilendiği kabul edilmektedir. Medya içeriğindeki ideolojinin belirlenmesinde medya içeriğini finanse edenler en önemli rolü üstlenmektedir. Medya yatırımcılarının ideolojisi ile haber içeriği arasında dört temel ilişki olduğunu söylemektedir. Ülkeden ülkeye değişen kitle iletişim sistemleriyle beraber bu sistemlerin farklı yapıdaki çalışma yöntemleri de değişmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Bir haberde bulunması gereken temel ilke; haberciliğin anayasası haline gelmiş 5N1K kuralıdır. Bu ise ne, nerede, ne zaman, nasıl, neden, kim sorularına yanıt aramaktadır.

Yanıt Açıklaması: Genel yayın yönetmeninin bir organizasyondaki görevleri şu şekilde sıralanabilir: Gazetenin yayın kimliğini ortaya koyar. Gazete sahibi ve çalışanlar arasında iletişimi sağlar. Yayın kimliğine uygun olarak birlikte çalışacağı kişileri seçer ve çalışmalarını denetler, her sabah ve öğleden sonra yapılan “gündem ve haber değerlendirme toplantılarına” başkanlık eder. Gazetenin kimliğine uygun olarak yayın politikasını belirler. Sayfaların hazırlanışı sırasında ve basımında denetim işlerini yerine getirir. Birinci sayfada sürmanşet ve manşette verilecek haberlere ve fotoğraflara karikatüre karar verir. Haberlerin sunuş biçimini saptar. Manşette ve sürmanşette yer alacak haberlerin başlıklarını belirler. Fotoğrafların kadrajlanacak bölümlerine genel yayın yönetmeni karar verir. Haberde hangi bilgilerin ön plana çıkarılacağına karar veren ve uygulattıran kişidir. Haberler için yapılacak masrafların da karar vericisidir. Haber pahalı bir iştir. Muhabir yurtiçinde veya dışında haber toplamaya gittiğinde seyahat ve konaklama vb. masraflar yapmak zorundadır. Yayınlanacak yazı ve görüntüleri toplamak ve sıralamak yazı işleri müdürünün görevidir.

Yanıt Açıklaması: Bir olayın nerede olduğu izler kitle için önemlidir. Olayın gerçekleştiği yerin izler kitleye yakınlığı o olaya olan ilgiyi arttırmaktadır. Coğrafi ya da mekansal yakınlığın ortaya koyduğu ortaklıklar ilgi çekicidir. İnsanlar yakın çevresinde nelerin olduğunu merak eder ve ilgiyle izler.

Yanıt Açıklaması: Görüşme ve Röportaj: Yalnız haberle tatmin edilmeyen durumlarda merak ve ilgi çekici konuları yerinde yapılacak inceleme ile önceden hazırlıklı olarak tanıtan, okurun aynı zamanda haber, görgü ve kültür gereksinimini gidermeye yönelik yazı türüne röportaj denir. Ayrıca röportaj, bir muhabirin belli konudaki sorularına görüşme yoluyla yanıt aranması olarak da tanımlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Olayın, durumun, olgunun ne olduğunu, ne anlama geldiğini, güncel ve tarihsel süreçteki yerini, önemini açıklayanları öğrenmek için sıradan vatandaş için olayın ne anlama geldiğini açıklamak için habere ilişkin unsurları değerlendirebilecek kişilere haber kaynağı olarak başvurulur. Örneğin, nükleer santral yapılması kararı sonrasında, gazeteci enerji uzmanları, çevreciler, akademisyenlerden görüş alarak haberi yazdığında görüş aldığı kişiler haberi değerlendiren kişilerdir.

Yanıt Açıklaması: Gazete veya televizyon organizasyonuna yayın periyodu içinde gelen, haber, yorum ve görsel malzemenin, söz konusu gazetenin veya televizyonun yayın kimliği ve yayın politikasına uygun olarak seçilmesi işlemi “ eşik bekçiliği ” olarak adlandırılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Portre röportajda amaç, görüşülen kişinin yaşam öyküsü, sosyal çevresi, hobileri, çalışmaları gibi pek çok öğeyi sorgulayarak kişiliğini tanıtmaktır.

Yanıt Açıklaması: Haber değeri kavramı 1922 yılında bilgi kuramından hareketle ilk kez Walter Lippman tarafından ifade edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Olayın, durumun, olgunun ne olduğunu, ne anlama geldiğini, güncel ve tarihsel süreçteki yerini, önemini açıklayanları öğrenmek için sıradan vatandaş için olayın ne anlama geldiğini açıklamak için habere ilişkin unsurları değerlendirebilecek kişilere haber kaynağı olarak başvurulur. Örneğin, nükleer santral yapılması kararı sonrasında, gazeteci enerji uzmanları, çevreciler, akademisyenlerden görüş alarak haberi yazdığında görüş aldığı kişiler haberi değerlendiren kişilerdir.

Yanıt Açıklaması: Muhabirde bulunması gereken nitelikler şöyle sıralanabilir: Merak, sezgi, beceri, yetenek, sorgulayıcı ya da eleştirel bakış, mesleki bilgi, deneyim. Sorgulayıcı Eleştirel Bakış: Muhabir olaylara sorgulayıcı ve eleştirel açıdan bakmalıdır. Habere konu olan olay ve konuları nedensellik içinde değerlendirmelidir. Kendisine aktarılan bilgi/verilere mesafeli yaklaşarak, tersinin de doğru olabileceği düşüncesiyle değerlendirmelidir. Her bilgi/veriyi araştırmadan doğru olduğu, olacağı düşüncesiyle enformasyona dönüştürmemelidir. Gazetecilikte genel kural olarak istihbaratı gelen bir bilgiyi en az iki kaynağa doğrulatmadan yazmama eğilimi söz konusudur. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Haber şimdidir, şimdiki zamandan geçmişe bakar ama yüzü geleceğe dönüktür.

Yanıt Açıklaması: Tünel tipi şöyleşi özellikle gündemi meşgul eden önemli bir haber hakkında söyleşi yapılırken tercih edilen bir yöntemdir. Gazeteci tünel tipi söyleşilerle konuğun tepkilerini hızlıca ölçebilir.

Yanıt Açıklaması: Haberde zamanlılık ilkesini belirleyen dört öğe; yenilik, anilik, güncellik ve geçerliktir. Yenilik, olayın geçtiği zaman diliminden çok olayın ortaya çıkarıldığı zamanı içerir. Yani olay geçmişte olmuş olabilir ama kamuoyu yeni öğreniyorsa yenilik unsuru söz konusudur. Anilik, olayın birdenbire, beklenmedik biçimde ortaya çıkmasıdır. Çoğu zaman haberlerde anilik unsuru belirleyici olmaktadır. Güncellik ise, şimdiki zamanda süren, üzerinde durulan, konuşulan olay, durum ya da konulara ilişkindir. Geçerlilik, haberde yer alan bilgi veya verilerin belirli zaman diliminde değişip değişmediğinin belirlenmesidir. Çünkü olay ya da duruma ait bilgi veya veri değişebilir. Bu durumda daha önceki bilgi bayatlamış olur. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Altı haber değerinden biri olan zamanlılık, enformasyonun ne zaman gerçekleştiğinin içermektedir. Haberde zamanlılık ilkesini belirleyen dört öge ise yenilik, anilik, güncellik ve geçerliliktir.

Yanıt Açıklaması: Tüm haber servisleriyle haber merkezi, haber müdürüne bağlı olarak çalışır. Haber müdürü, yazı işleri müdürüne karşı sorumludur. Haber müdürü aynı zamanda haber havuzunun da başındaki kişidir.

Yanıt Açıklaması: Galtung ve Ruge’un, yenilenmiş değerlendirme dizgesi şu şekilde açıklanmaktadır: • Olayın güncel olması; • Haberin herkesi ilgilendirecek şekilde büyük olması; • Olayın anlaşılabilir olabilmesi için gerekli bilgilerin tam olması; • Kültürel ve coğrafi yakınlığın haberin izleyicisi açısından dikkat çekici olması; • Konunun o gün ya da an için tahmin edilebilir olması ve talep görmesi, izleyici beklentilerinin ve olacağı önceden kestirilebilinen olayların dikkate alınması ve duruma uygun olması; • Olayın beklenmedik olması, ani gelişen, önceden kestirilemeyen haberlerin gündemde çok çabuk yer alması; • Olayın devamlılığının olması, arkası gelmesi; • Haberlerin belli bir kompozisyonda verilmesi, haberler arasında dengenin sağlanması; • Seçkin uluslara yapılan göndermeler; • Seçkin kişilere yapılan göndermeler; • Herhangi bir konuyu kişilere indirgenerek yayınlanması kişiselleştirme; • Sonuçları kötü olan durumlar olumsuzluk olarak belirlenmiştir.