Haber Toplama Teknikleri

Yanıt Açıklaması: Polis-adliye haberciliği, pek çok gazeteci için mesleğinin başlangıç alanıdır. Basit veya karmaşık haberler içinde yer alan ölüm, hastalık, yangın, kaza, cinayet, mahkeme vs. haberleri polis-adliye haberciliğinin içinde yer alır.

Yanıt Açıklaması: Haber kaynakları, habere konu olan olay, kişi ya da durum hakkında bilgi alınan kişi ya da, kuruluş, görüntü malzemesi, kitap, dergi, rapor vb. bütün materyallerdir.

Yanıt Açıklaması: Yazı işleri müdürü, genel yayın yönetmeninin yardımcısı gibi çalışır ve ona karşı sorumludur. Gazetedeki tüm yazıların yayın kimliğine uyumlu bir şekilde yer almasını sağlar ve denetler.

Yanıt Açıklaması: Habere gidecek muhabiri, fotoğrafçıyı ya da kameramanı seçmek. İstihbarat şefinin görevleri arasında yer alır. Şıklarda yer alan diğer görevler ise Yazı işleri müdürünün görevleridir.

Yanıt Açıklaması: Radyo röportajlarında sözlü anlatım öne çıkar, görselleştirilemeyen çevre, olaylar, betimlemelerle ve doğal seslerle dinleyicilere aktarılacaktır.

Yanıt Açıklaması: İLGİNÇLİK Haberin ilgi çekici, ilginç olmasıdır. Amerikalı Gazeteci Charles Anderson Dana, “Bir köpeğin adamı ısırması haber değildir, ancak bir adam bir köpeği ısırırsa o haberdir” diyerek haberin ilginçliğiyle ilgili en bilinen değerlendirmeyi yapmıştır. Bilinmeyen, o zamana kadar gerçekleşmemiş, sıra dışı, gündelik hayatımızın rutinlerini ihlal eden haberler ilginç olabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: GÜNCELLİK Konunun yeni olması ve zamanlama olarak duruma uygun olmasıdır. Aslında zamanlama haber değeri haberin dönemsellik açısından ele alınması bakımından da etkilidir. Olayların ve bazı konuların haber olarak değerlendirilmesinde zamanlama önemli bir göstergedir. Haberin güncel olması içinde yenilik, anilik ve yayınlandığı zaman için geçerli olmasını gerektirebilir. Yenilik olarak haberin yeni bir bilgi taşıması, anilik ile ilgili olarak olayın ya da konunun kısa bir süre önce gerçekleşmesi ani gelişen bir durum olmasını içermektedir. Yayınlandığı zaman içinde geçerli olması o konunun yayınlanacağı kitle iletişim aracına uygunluğu şeklinde ifade edilebilir

Yanıt Açıklaması: Manipülasyon modeli, medya sahipliği ve medyanın kontrolü üzerine kapsayıcı bir modeldir. Medya ve gazeteciler medya sahiplerinin çıkarları üzerinden doğrudan rol alan aktörler olarak görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Haber değerleri konusunda birçok araştırmacı farklı nitelemeler kullanmıştır. Johan Galtung ve Marie Holmboe Ruge haber değeri konusunda sınıflandırma yaparak bir değerler listesi hazırlayan en önemli araştırmacılardır. Araştırmacılar çalışmalarında uluslararası nitelikte hangi haber hikâyelerinin televizyon haber bültenlerinde ya da gazetelerin birinci sayfalarında yer alarak dünya çapında bir gündem yarattığını belirlemeye çalışmışlardır. Galtung ve Ruge, gündem oluşturan uluslararası konuların hangi ortak nedenlerle haber olduğunu belirlemişlerdir. Haber olmaya değer bu etkenler bir değerler listesi olarak kabul görmüştür. Belirli dönemlerde revize edilmekle beraber çalışma 1965’den bu yana en çok yararlanılan bilimsel kaynaklar arasındadır. (Galtung ve Ruge, 1965) Araştırmacıların belirlediği değerler; İlgililik, zamansal uygunluk, basitlik, tahmin edilebilirlik, beklenmezlik, devamlılık, kompozisyon, seçkin insanlar, seçkin uluslar ve olumsuzluk şeklindedir. Galtung ve Ruge, gazetecilerin haber seçimine ilişkin olarak sonraki çalışmalarında kendi temel değerler sistemini etkileyen daha ileri bir değerler dizgesi uygulamışlardır. Galtung ve Ruge’un, yenilenmiş değerlendirme dizgesi şu şekilde açıklanmaktadır: • Olayın güncel olması; • Haberin herkesi ilgilendirecek şekilde büyük olması; • Olayın anlaşılabilir olabilmesi için gerekli bilgilerin tam olması; • Kültürel ve coğrafi yakınlığın haberin izleyicisi açısından dikkat çekici olması; • Konunun o gün ya da an için tahmin edilebilir olması ve talep görmesi, izleyici beklentilerinin ve olacağı önceden kestirilebilinen olayların dikkate alınması ve duruma uygun olması; • Olayın beklenmedik olması, ani gelişen, önceden kestirilemeyen haberlerin gündemde çok çabuk yer alması; • Olayın devamlılığının olması, arkası gelmesi; • Haberlerin belli bir kompozisyonda verilmesi, haberler arasında dengenin sağlanması; • Seçkin uluslara yapılan göndermeler; • Seçkin kişilere yapılan göndermeler; • Herhangi bir konuyu kişilere indirgenerek yayınlanması kişiselleştirme; • Sonuçları kötü olan durumlar olumsuzluk olarak belirlenmiştir

Yanıt Açıklaması: Pulitzer;"Bir gazete abartmadan ama değerini de düşürmeden, okurun haberin doğruluğuna olan inancını, gazetenin güvenilirliğini zayıflatmadan, diğerlerinden farklı, dramatik, romantik, heyecan verici, biricik, çekici, komik, konuşulmaya değer olanı ve merak uyandıranı araştırmalı" demektedir.

Yanıt Açıklaması: İlginç ve farklı bir soru ile başlayan söyleşi sonunda da benzer bir soru ile biter. Bu tip söyleşilerde söyleşinin ilk konusuna geri dönülür ve dairesel bir bağ kurulduğu daire tipi söyleşi olmakla birlikte top tipi olarak isimlendirilmiş bir söyleşi tipi yoktur.

Yanıt Açıklaması: Haber değerleriyle ilgili başka bir yaklaşımda Piyasa Modeli (Market) ve Manipülasyon Modeli (Manipulative) olmak üzere iki model öne sürülmektedir. Tiffen ile Cohen ve Young’ın savunduğu Piyasa Modelinde haber seçim ölçütü olarak haber olacak konunun kamu çıkarı doğrultusunda bir bilgi hazinesi olması, hem okurun ilgisini ve çıkarlarını hem de insanların dikkatini doğal olarak toplaması gerektiği savunulmaktadır. Manipülasyon Modeli, medya sahipliği ve medyanın kontrolü üzerine kapsayıcı bir modeldir. Medya ve gazeteciler medya sahiplerinin çıkarları üzerinde doğrudan rol alan aktörler olarak görülmektedir. Gazeteciler, medya sahiplerinin çıkarlarına hizmet etmek üzere medya sahipleri tarafından tutulmuş haberleri seçen ya da eleyen ideologlardır. Tiffen ile Cohen ve Young, Manipülasyon Modeli’ni kabul etmemekte, ideolojik teorilerin oldukça geniş kapsamlı algılandığını, gazeteci ve editörlerin güdülenmesinde ideolojinin yanlış yorumlandığını, gündelik gazeteci pratiklerinin mutlaka hesaba katılması gerektiğini belirtmektedir. Gündemdeki bütün hika^yelerin gazetede yer almak için yarış halinde olması, olayların takibinin devam ediyor olması ile son teslim tarihi baskısı altında hazırlandığını, sürekli devam eden bir üretim talebinin habercilerin bütün görüşlerini sardığını çoğu editörün ilgisinin en önemli amaçmış gibi günden güne gazetecilik uygulamaları üzerine yoğunlaştığını belirtmektedir.

Yanıt Açıklaması: Haber, olayların ve konuların belirli sistematik sınıflama ve seçime göre yapılan karmaşık bir üretim sürecinin sonucudur.

Yanıt Açıklaması: Genel yayın yönetmeninin bir organizasyondaki görevleri arasında; Haberlerin sunuş biçimini saptamak yer alır. Bu sayede manşette ve sürmanşette yer alacak haberlerin başlıklarını belirler.

Yanıt Açıklaması: Yazar, röportaj yapılan kişinin kimliğini, geçmişini, kişinin mimiklerini, o anki durumunu, içinde bulunulan ortamı, havanın kokusunu kısaca tüm atmosferi okuyucu için görselleştirir. BU nedenle röportaj edebi bir tür olarak da tanımlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Haber değeri kavramı, haber üretim sürecinde gazetecilerin ve editörlerin başvurduğu en temel ve anlaşılabilir ölçütlerdir. Gazeteciler bunları neyin haber olduğuna, neyin haber olmadığına ilişkin değerlendirme yaparken kullanırlar. Diğer seçeneklerse Galtung ve Ruge'nin yenilenmiş değerlendirme dizgesinde yer alan tek tek haber değerleridir.

Yanıt Açıklaması: sokak söyleşisi : Bu tür söyleşiler için en iyi örnekler temel ihtiyaç maddelerine yapılan zamlardan sonra hazırlanmış haberlerde görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Kültürel Uygunluk:  Toplumun yapısına ya da alıcı kitlenin kültürüne, geleneklerine ve göreneklerine ilgi alanlarına daha uygun, daha yakın olaylar daha çok ilgi çeker. Özellikle yaşam şekli, yönetim şekli, toplumda yaygın olan din, ulusal kültür, yaşanılan yerdeki iklim ve coğrafi koşulların belirleyici olduğu olaylar haber değeri olarak medyada yer alabilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Olayın, durumun, olgunun ne anlama geldiğini, güncel ve tarihsel süreçteki yerini, sıradan vatandaşlar için ne anlama geldiğini açıklamak için konuyla ilgili değerlendirme yapabilecek ilgili kişilere haber kaynağı olarak başvurulur.

Yanıt Açıklaması: İlginçlik: Haberin ilgi çekici, ilginç olmasıdır. Amerikalı Gazeteci Charles Anderson Dana, “Bir köpeğin adamı ısırması haber değildir, ancak bir adam bir köpeği ısırırsa o haberdir” diyerek haberin ilginçliğiyle ilgili en bilinen değerlendirmeyi yapmıştır. Bilinmeyen, o zamana kadar gerçekleşmemiş, sıra dışı, gündelik hayatımızın rutinlerini ihlal eden haberler ilginç olabilmektedir. Doğru cevap B'dir.