Haber Toplama Teknikleri

Yanıt Açıklaması: Soru cevap yöntemine dayanan, haberin anlaşılmasına katkı sağlayan, tamamlayıcı öğelerden biri olan ve haber içinde birden fazla olarak bulunabilen görüşmelere söyleşi denir. Söyleşi çeşitleri içerik ve biçim olarak ikiye ayrılır. İçerik olarak söyleşiler; “konu odaklı” ve “kişi odaklı” olmak üzere ikiye ayrılır. Kişi odaklı söyleşiler ise biçim olarak “yüzyüze söyleşi”, “telefon”, “internet”, “panel”, “basın odası”, “sempozyum/basın toplantısı” ve “sokak söyleşileri” olarak sınıflandırılırlar. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Haber türleri, konularına göre, formatlarına göre, özel haberler ve rutin haberler, başlıkları altında da gruplandırılmışlardır. Konularına göre haberler, bilişim, spor, kültür gibi haberlerdir. Formatlarına göre televizyon, radyo, dergi haberleri. Rutin haberler sıradan gelişen olayların haberleri basın toplantıları, olağan meclis görüşmeleri gibi. Özel haberler ise muhabirin kendi çabasıyla ortaya çıkardığı haberlerdir.

Yanıt Açıklaması: Haber türleri; Siyaset Haberleri, Polis-Adliye Haberleri, Ekonomi Haberleri, Sağlık Haberleri, Eğitim Haberleri, Magazin Haberleri, Bilim ve Teknoloji Haberleri, Kültür-Sanat Haberleri, Spor Haberi olarak sınıflandırılmıştır.

Yanıt Açıklaması: İmtiyaz sahibi ve yazı işleri arasında köprü olmak genel yayın yönetmeninin görevleri arasında sayılabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Haberlerin toplanması, seçilmesi ve elenmesinde etkili olduğu düşünülen bir kaç temel yaklaşım şu şekilde sınıflanmıştır: (Altschull, 1984) Olay merkezli: Olayların gerçekliğini tamamen ve özünü bozmaksızın kitle iletişim araçları ile okuyucu, dinleyici ve izleyicilere taşınması düşüncesi “Ayna” yaklaşımı altında verilmektedir. Haberi toplumun aynasıdır. Haber içeriği tamamen gerçeği aynanın gerçekliğini yansıtmakta haber içeriği medyaya bilgi verenler ile konuyu haber olarak seçenler arasında dengelenmektedir. Mesleki rutinler: Mesleki uygulamalar yaklaşımına göre gazetecilerin haber toplama yöntemleri işverenin kurumsal gereklilikleri nedeniyle etkilenmekte ve gazetede yer alan haberin içeriğini farklılaşma yapabilmektedir. Gazeteci Merkezli: Haber toplama gazeteci merkezlidir. Tarihsel bir gelenekle haberi şekillendirme süreci gazetecilerin mesleki yargıları altında yapılmaktadır. Gazetecilere özgü faktörler haberin toplanmasını ve yayınlanmasını etkilemektedir. Bu yaklaşıma göre gazetecilerin toplumdaki rolü, gerçekliğin içindeki sahte görüntünün açığa çıkartılmasında gazetecilere rehberlik etmektedir. Başka bir deyişle standartlarıyla ve sapmalarıyla beraber gazeteciler toplumun kendilerine biçtiği değerden kaynaklanan bir güçle hareket etmektedirler. Dış Etmenler: Haber toplama dış etmenlerden etkilenmektedir. Başka bir söyleyişle gazeteciler haberleri toplarken ekonomik güçler, kültür, gelenekler ve dinleyiciler gibi etmenlerden etkilenmektedirler. “Piyasa” koşullarının gazetecilikte medya içeriğini etkilemesi, iletileri hem izleyicinin isteklerine hem de ihtiyaçlarına göre hazırlamaya neden olmaktadır. “Kitle Manipülasyonu” yaklaşımında medya içeriğinin toplumun güçlü üyeleri tarafından etkilendiği kabul edilmektedir. Medya içeriğindeki ideolojinin belirlenmesinde medya içeriğini finanse edenler en önemli rolü üstlenmektedir. Medya yatırımcılarının ideolojisi ile haber içeriği arasında dört temel ilişki olduğunu söylemektedir. U¨lkeden ülkeye değişen kitle iletişim sistemleriyle beraber bu sistemlerin farklı yapıdaki çalışma yöntemleri de değişmektedir. Kamusal ilişki: Gazete, dergi, radyo ve televizyon yayınlarının içeriği resmi yasalarla, yönetmeliklerle belirlenmiştir. Haber medyası kamu/devlet teşebbüsü olduğu gibi yönetiminin bir kısmı devlet kontrolünde de olabilmekte ya da lisans sözleşmeleriyle yayınları kontrol altında tutulabilmektedir. Hiçbir ülkede tam özgürlük söz konusu değildir yayın kuruluşunun serbestlik derecesi verilen özerklik ile belirlenir. Tecimsel ilişki: Haber içeriği reklam verenlerin, yayın kuruluşunun sahip ya da sahipleri ve diğer yayıncıların bulunduğu ticari ortak ve müttefiklerin görüşlerini, uygulamalarını yansıtmaktadır. Bu ilişki düzeyinde piyasa şartlarında ekonomik etkenler belirleyici olmaktadır. C¸ıkar ilişkisi: Medya içeriğinde yayın kuruluşunun bağlantılı olduğu sermaye girişimi, siyasi parti ve dini grupların yansımaları görülebilmektedir. Biçimsel olmayan ilişki: Medya içeriği, uygulamak istedikleri amaçları garanti altına almak için doğrudan parasal destek veren yakınların, arkadaşların ya da tanıdıkların tercihlerini yansıtmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Nicholas Johnson, medya çalışanlarının ‘araziye uydurma süreci’ olarak tanımladığı bu durumu şöyle açıklamaktadır: Muhabir araştırma-haber konusu bulur, yapar, yazar, editörüne sunar, ‘olmaz’ cevabını alır. Nedenini merak eder. • Muhabir bir araştırma-haber konusu bulur, yapmadan, yazmadan önce editörüne sorar. ‘Kalsın’ cevabını alır. Nedeni üstünde durmaz. • Muhabir bir araştırma-haber konusu bulur. Bu kez editörünü bile rahatsız etmez, çünkü kullanılmayacağını bilir. • Muhabir benzer bir konuyu aklına bile getirmez.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B'dir. Birinci sayfada yer alan haberlere yazı işleri müdürü karar verir.

Yanıt Açıklaması: Röportaj; inceleme, araştırma, gözlem gerektiren ve gizli kalmış bir takım gerçekleri ortaya çıkarmayı amaçlayan gazete yazı türlerinden biridir.

Yanıt Açıklaması: Toplumda ilgi gören ancak toplum yaşamını doğrudan ilgilendirmeyen olaylar ve bireyler hakkındaki haberler magazin haberleri içinde yer alır.

Yanıt Açıklaması: Haberin özellikleri şu şekildedir: Haber güncel olmalıdır. Haber, yeni olmuş veya tekrar oluşan olaylar hakkındadır. Haber sistematik değildir. Haber dayanıksızdır Haber olarak bildirilen olaylar, gerçek önemlerinden daha önemli olarak garip veya en azından beklenmeyen türden olmalıdır. Bazı türlerde haberler de olay vuku bulmadan verilebilir.

Yanıt Açıklaması: Medya organizasyonlarına gelen telefon, faks, mail mesajları ya da ziyaretçilerin haber yapılması için verdiği bilgiler birer istihbarattır. Medya çalışanlarının duyumlarını da istihbarat olarak kabul etmek gerekir. İstihbarat elde etmek kadar, istihbaratı en kısa sürede soruşturmak ve tamamlamak da haberciliğin önemli kurallarından birisidir.

Yanıt Açıklaması: Haberi yapılacak konunun güncel olması ve o gün içinde olup biten bir olay olması öncelikli etkendir. Aniden olup biten olaylar örneğin cinayetler, uçak kazaları gibi olaylar gazeteler, haber bültenleri ve internet sayfaları için en uygun haberlerdir. Konunun yeni olması ve zamanlama olarak duruma uygun olmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Olay yerinde gözlem iyi haberciliğin temellerinden biridir. Muhabirlerin görülebilir ve gözlenebilir olayları izlemesi, gözlemde bulunması, haber toplama bakımından en istenilen yoldur. Muhabir, olayları yerinde gözlemler ve içine girerek olayı tanımlar.

Yanıt Açıklaması: Bu tür söyleşiler haber kaynağının ele alınan konu hakkında ayrıntılı bilgisinin olduğu durumlarda tercih edilir. Genel sorulardan başlayarak özel sorulara doğru sorular sorulur. Açık uçlu ve genel bir soru ile başlayan söyleşi, daha özel ve ayrıntılı sorularla sonlandırılır. Genelden özele doğru konu daraltılarak verilir. Örneğin “Nükleer santrallerin zararları olduğuna inanıyor musunuz?” gibi bir genel soruyu “Nükleer santral için neden Akkuyu seçildi?” gibi detaylı bir soru takip edebilir. Son olarak da “Bölge halkı size dava açmaya hazırlanıyor, bu konuda ne düşünüyorsunuz?” şeklinde sorulabilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Çeşitli alanlarda özel muhabirler görevlendirilmiştir. Özel muhabirlerin tek bir temel sorumluluğu vardır: Uzmanlık alanlarındaki haberin daima başında olmak.

Yanıt Açıklaması: Tüm imtiyaz sahipleri gazetecilik ya da basın yayın mezunu değildir. Özellikle imtiyaz sahipleri iş adamlarına dönüşmesi itibariyle iş adamı olması da olasıdır.

Yanıt Açıklaması: Haber toplama sürecinde muhabir gün boyu haber peşinde koşar. Gün içinde topladıkları haberleri haber merkezine yollarlar. Bu haberler, muhabirin kendi tasnifiyle elediği olaylardan oluşabileceği gibi, çoğu zaman yazı işlerindeki editörlüğün sipariş ettiği konularda hazırlanmış olabilir. Gazeteler günümüzde, bir veya birkaç haber ajansına abone olduklarından, rutin olarak adlandırılan basın toplantısı vb. gibi olaylarda kendi elemanlarını görevlendirmeyebilir. Bu olayları ajanslardan almak mümkündür. Gazetenin kendi muhabirleri, çoğunlukla "özel haber" peşindedir. Özel haber sayısının çokluğu o gazetenin başarısının bir göstergesidir.

Yanıt Açıklaması: Ansiklopedik bilgi bir haber tanımı değildir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B'dir. Haber kaynağı – Muhabir - Servis şefi - Haber müdürü - Yazı işleri sekretaryası - Yazı işleri müdürü  - Genel yayın yönetmeni eşik bekçiliğinin doğru sıralamasıdır.

Yanıt Açıklaması: Bir olay ne kadar çok kişiyi ilgilendirirse yarattığı etki ne kadar büyükse haber olma ihtimali o kadar çok artar. Burada muhtemel ya da potansiyel izler kitlenin ne kadar kişi olabileceğini düşüncesi vardır. Bazı olaylar bir toplumun genelini ve hatta dünyayı yakından ilgilendirebilir. Haberin hedef kitlesinin kim olduğu, o haberi kimlerin takip edeceği ve kimlerin o konuyu dikkate alacağı ile ilgili bir haber değeridir. 5N-1K formülünün ne ya da kim sorusuna yanıt aranır. Örnek 3.1: milliyet.com.tr 30 Mayıs 2012Başlık: Üniversite sınavında değişiklik. Puan hesaplama yöntemi değiştirildi Spot: Üniversite sınavında puan hesaplama yöntemi değiştirildi. ÖSYM’nin dün yayımladığı kılavuza göre artık yerleştirme puanı hesabında okulların başarısı dikkate alınmayacak. Yalnızca bireysel başarı önemli olacak. Uzmanlar, “Bu uygulamayla en iyi okullar boşalır, parayla not satışı başlar” dedi ÖSYM’den bu yıl üniversiteli olacak gençlere son dakika sürprizi geldi. Habertürk gazetesinin haberine göre Lisans Yerleştirme Sınavlarına (LYS) 2 hafta kala yapılan değişiklikle üniversite yerleştirme puanlarının hesaplanmasında yalnızca bireysel başarı dikkate alınacak. Okulun başarısına göre öğrencinin puanının ağırlıklandırılması yani AOBP uygulaması son buldu. Uzmanlar son dakika duyurulan değişikliğin “öğrencileri gafil avlandığını”, önümüzdeki yıllarda da fen ve Anadolu liselerinin boşalacağını, okulların sahte yüksek notlar vermeye başlayacağını söylüyor. ÖSYM dün eğitim sistemini 4+4+4 şeklinde değiştiren 6287 sayılı kanunda yer alan ve yükseköğretime yerleştirme puanlarının hesaplanmasında değişiklik getiren düzenlemeye göre yeni kılavuz yayımladı. Yeni hesaplama sistemi bu yıl YGS’ye giren ve önümüzdeki ay yapılacak LYS’ye katılacak öğrencileri etkiliyor.