Haberciliğin Temel Kavramları

Soru 1

Orta Zorluk

Aşağıdakilerden hangisi medya mesajlarına ulaşma, bunları analiz edebilme, değerlendirebilme ve bunların iletilmesi olarak tanımlanmaktadır?

A) Kitle iletişim araçları

B) Medya sahipliği

C) Dördüncü kuvvet

D) Medya okuryazarlığı

E) Medyatikleşme

Soru 2

Orta Zorluk

Aşağıdaki nitelemelerden hangisi gazetelerin birinci sayfası için kullanılabilir?

A) Showroom

B) Vitrin

C) Paket

D) Manşet

E) Özet

Soru 3

Orta Zorluk

Aşağıdakilerden hangisi Uluslararası Gazeteciler Federasyonu Meslek İlkeleri Deklarasyonu’na göre gazetecinin doğru davranışları olarak da ifade edilen standartlarından biri değildir ?

A) Doğruya ve kamunun doğruyu bilmesine saygı

B) Aslı bilinen gerçeklere uygun haber verme

C) Bilginin kaynağına ilişkin mesleki gizliliğe uyma

D) Haber, fotoğraf ve belge toplamakta dürüst yöntemler kullanma

E) Temel bilgiyi saklama

Açıklama:

Yanıt Açıklaması: 25-28 Nisan 1954 tarihlerinde yapılan Uluslararası Gazeteciler Federasyonu’nun II. Dünya Kongresi’nde onaylanan ve 2-6 Haziran 1986 tarihlerinde yapılan Onsekizinci Dünya Kongresi’nde düzeltilen bu deklarasyonda amaç, haber ve bilgiyi toplayan, yayımlayan, dağıtan ve yorum yapan ve olayları açıklayan gazetecilerin mesleki davranış standartlarını belirlemektir. (International Federation of Journalists, (21.03.2000) Gazetecinin doğru davranış kuralları olarak ta ifade edebileceğiniz bu standartlar şöyle sıralanmıştır. Gazetecinin ilk görevi doğruya ve kamunun doğruyu bilmesine saygıdır. Görev sırasında tarafsız yorum ve eleştiri hakkını ve haberin dürüst toplanması ve basımında özgürlük ilkesini her zaman savunur. Gazeteci sadece, aslını bildiği gerçeklere uygun olarak haber verir. Gazeteci, temel bilgiyi saklamaz ve belgeyi tahrif etmez. Gazeteci haber, fotoğraf ve belge toplamakta dürüst yöntemler kullanır. Gazeteci, yanlışlığı kesinlikle ispat edilen basılı bir bilgiyi düzeltmek için elinden gelen tüm çabayı gösterir. Gazeteci, güvene bağlı olarak elde edilmiş bilginin kaynağına ilişkin mesleki gizliliğe uyar. Gazeteci, iletişim araçları ile artırılan ayrımcılığın tehlikesinin farkında olmalıdır ve toplumsal, ulusal, siyasi ve diğer görüşlere, din, dil, ırk, cinsiyete dayalı ayrımcılığa olanak sağlanmasından kaçınmalıdır. Gazeteci, aşağıdaki hususları ciddi mesleki hatalar olarak ele almalıdır: - Haber çalma (intihal), - Kötü niyetli yanlış açıklamalar, - İftira, onur kırıcı yayın, temelsiz suçlama, - Yayın ya da baskı yapma bağlamında herhangi bir biçimde rüşvet kabul etme. Bu ada layık olan gazeteciler, belirtilen ilkelere sadık kalmayı görev bilirler. Her ülkenin genel kanunları çerçevesinde, gazeteciler profesyonel konularda sadece meslektaşlarının yargılarını kabul ederler ve yönetim veya diğer yerlerden gelecek müdahaleleri kabul etmezler. Doğru cevap E’dir.

Soru 4

Orta Zorluk

I. İletişim ortamı gazeteler, haber dergileri ve haber ajansları gibi basılı kitle iletişim araçlarıdır. II. Bildirme amaçlıdır. Foto muhabirinin bütün çabası, zekası ve becerisi bir haberin belirli yönlerini bildirmeyi amaçlar. III. Bu süreçte sözcükler ve fotoğrafların birleşiminden oluşan bir dille iletişim kurulmaktadır. IV. Konusu insandır. V. Foto muhabiri büyük bir kitleyle iletişim kurmaktadır. Bu yüzden mesaj, birçok farklı insan tarafından anında anlaşılabilecek kadar özlü olmalıdır. Yukarıdakilerden hangi/hangileri bir foto muhabirinden beklenen niteliklerdendir ?

A) Yalnız I

B) I,II ve III

C) II,III ve IV

D) Yalnız III

E) Hepsi

Soru 5

Orta Zorluk

İlk haber fotoğrafı ajanslarından biri olan Dephot Ajansı hangi yıl ve nerede kurulmuştur ?

A) 1928 Berlin

B) 1928 Londra

C) 1928 Paris

D) 1928 Madrid

E) 1918 Berlin

Soru 6

Orta Zorluk

Aşağıdakilerden hangisi, sınıfsız bir toplum kurmaya yönelmiş sosyalist toplumlarda, Sovyet-Totaliter Kuram’ın dayandığı temel varsayımlardan biri değildir?

A) Medya işçi sınıfına hizmet etmeli

B) Medya, toplum için sosyalleşme, eğitim gibi pozitif fonksiyonlara hizmet etmeli

C) Medya, izleyicilerin ihtiyaç ve isteklerini karşılamalı

D) Medya, ülke içinde ve dışında gelişen ilerici hareketleri desteklemeli

E) Medya gücünü kendi çıkarları için kullanmalı

Soru 7

Orta Zorluk

Süreli bir yayın çıkarmak için yapılması gerekenler, basın kuruluşlarının yayın faaliyetleri sırasında uyması gerekenler, hukuki ve cezai sorumluluk, kişilik haklarının ihlali gibi basın yolu ile işlenen suçlar, yargılama usulü ve davalar hangi hukuk dalının temel konularını oluşturmaktadır?

A) Basın Hukuku

B) Vergi Hukuku

C) İç ve Sosyal Güvenlik Hukuku

D) Medeni Hukuk

E) Anayasa Hukuku

Soru 8

Orta Zorluk

25-28 Nisan 1954 tarihlerinde yapılan Uluslararası Gazeteciler Federasyonu’nun II. Dünya Kongresi’nde onaylanan ve 2-6 Haziran 1986 tarihlerinde yapılan Onsekizinci Dünya Kongresi’nde düzeltilen deklarasyonda amaç, haber ve bilgiyi toplayan, yayımlayan, dağıtan ve yorum yapan ve olayları açıklayan gazetecilerin mesleki davranış standartlarını belirlemektir. Aşağıdakilerden hangisi bu deklarasyonda yer alan doğru davranış kurallarından birisi değildir?

A) Gazeteci, temel bilgiyi saklar ve sonrasında belgeyi tahrif eder.

B) Gazeteci, iletişim araçları ile artırılan ayrımcılığın tehlikesinin farkında olmalıdır.

C) Gazeteci, güvene bağlı olarak elde edilmiş bilginin kaynağına ilişkin mesleki gizliliğe uyar.

D) Gazeteci, yanlışlığı kesinlikle ispat edilen basılı bir bilgiyi düzeltmek için elinden gelen tüm çabayı gösterir.

E) Gazetecinin ilk görevi doğruya ve kamunun doğruyu bilmesine saygıdır.

Açıklama:

Yanıt Açıklaması: 25-28 Nisan 1954 tarihlerinde yapılan Uluslararası Gazeteciler Federasyonu’nun II. Dünya Kongresi’nde onaylanan ve 2-6 Haziran 1986 tarihlerinde yapılan Onsekizinci Dünya Kongresi’nde düzeltilen bu deklarasyonda amaç, haber ve bilgiyi toplayan, yayımlayan, dağıtan ve yorum yapan ve olayları açıklayan gazetecilerin mesleki davranış standartlarını belirlemektir. (International Federation of Journalists, (21.03.2000) • Gazetecinin doğru davranış kuralları olarak ta ifade edebileceğiniz bu standartlar şöyle sıralanmıştır. • Gazetecinin ilk görevi doğruya ve kamunun doğruyu bilmesine saygıdır. • Görev sırasında tarafsız yorum veeleştiri hakkını ve haberin dürüst toplanması ve basımında özgürlük ilkesini her zaman savunur. • Gazeteci sadece, aslını bildiği gerçeklere uygun olarak haber verir. Gazeteci, temel bilgiyi saklamaz ve belgeyi tahrif etmez. • Gazeteci haber, fotoğraf ve belge toplamakta dürüst yöntemler kullanır. • Gazeteci, yanlışlığı kesinlikle ispat edilen basılı bir bilgiyi düzeltmek için elinden gelen tüm çabayı gösterir. • Gazeteci, güvene bağlı olarak elde edilmiş bilginin kaynağına ilişkin mesleki gizliliğe uyar. • Gazeteci, iletişim araçları ile artırılan ayrımcılığın tehlikesinin farkında olmalıdır ve toplumsal, ulusal, siyasi ve diğer görüşlere, din, dil, ırk, cinsiyete dayalı ayrımcılığa olanak sağlanmasından kaçınmalıdır. • Gazeteci, aşağıdaki hususları ciddi mesleki hatalar olarak ele almalıdır: - Haber çalma (intihal), - Kötü niyetli yanlış açıklamalar, - İftira, onur kırıcı yayın, temelsiz suçlama, - Yayın ya da baskı yapma bağlamında herhangi bir biçimde rüşvet kabul etme. • Bu ada layık olan gazeteciler, belirtilen ilkelere sadık kalmayı görev bilirler. Her ülkenin genel kanunları çerçevesinde, gazeteciler profesyonel konularda sadece meslektaşlarının yargılarını kabul ederler ve yönetim veya diğer yerlerden gelecek müdahaleleri kabul etmezler.

Soru 9

Orta Zorluk

Anayasamızda sansür yasaklanmıştır. Buna göre basın hürdür, sansür edilemez. Aşağıdakilerden hangisi bahsi geçen "basın hürriyeti" başlıklı anayasa maddesidir?

A) 26. madde

B) 27. madde

C) 28. madde

D) 29. madde

E) 30. madde

Soru 10

Orta Zorluk

Aşağıdakilerden hangisi kitle iletişim araçlarına göre habercilik türleri arasında yer almaz?

A) Gazete haberciliği

B) Televizyon haberciliği

C) Ekonomi haberciliği

D) Radyo haberciliği

E) Dergi haberciliği

Soru 11

Orta Zorluk

Aşağıdakilerden hangisi 2005 yılında Pulitzer fotoğraf ödülünü kazanan Türk foto muhabiridir?

A) Tolga Adanalı

B) Rıza Özel

C) Coşkun Aral

D) Burhan Özbilici

E) Murad Sezer

Soru 12

Orta Zorluk

Medyanın kamusal görevlerinin başında hangi temel işlevi gelmektedir?

A) Kanunların uygulanmasını sağlamak

B) Yeni kanunların çıkmasında hükümete yardımcı olmak

C) Suçluların yargılanmasını sağlamak

D) Uluslararası spor organizasyonlarının ülkeye kazandırılmasını sağlamak

E) Haber vermek

Soru 13

Orta Zorluk

İletişim hak ve özgürlüğü ve basın özgürlüğü gereğince aşağıdakilerden hangisi bulunması gereken koşullardan biri değildir?

A) Haberde (eleştiri ve yorumda) gerçeklik

B) Konu ve anlatım arasında bağımsızlık

C) Toplumsal ilgi

D) Kamu yararı

E) Haberde (eleştiri ve yorumda) güncellik

Soru 14

Orta Zorluk

Aşağıdakilerden hangisi televizyon haberinin özelliklerinden biridir?

A) Televizyon haberi yazımında sunulan görsellikle haber metninin aynı ifadeyi yansıtması şart değildir.

B) Televizyonda verilen haberde görüntü ve sesin aynı anda iletiliyor olmasının izler kitle üzerinde diğer kitle iletişim araçlarında verilenden çok daha etkili ve ikna edici olduğu düşünülmemektedir.

C) Televizyon haberi için en temel özelliklerden biri de haberin son kelimesi ya da son görüntüsü verilmeden olayın tam olarak aktarılmış olmaz.

D) Televizyonda haberinde bütünlük aranmaz.

E) Haber görüntülerinin güzel ve rahatlatıcı görüntüler olması beklenir.

Soru 15

Orta Zorluk

Aşağıdakilerden hangisi Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi’nin Gazetecinin Doğru Davranış Kuralları başlıklı bölümünde yer alan haber fotoğraflarıyla ilgili etik ilkelerden biri değildir?

A) Fotoğraf ve görüntünün güncel olup olmadığı açık biçimde belirtilmeli, canlandırma görüntülerde de bu, izleyicinin fark edebileceği biçimde ifadeedilmelidir.

B) Cinsel saldırı mağdurlarının fotoğrafları, görüntüleri veya kimlikleri, açık kamu yararı olmadıkça yayınlanmamalıdır.

C) Çocuklarla ilgili suçlarda ve cinsel saldırılarda sanık, tanık ya da mağdur(maktul) olsun, 10 yaşından küçüklerin açık isimleri ve fotoğrafları yayınlanmamalıdır.

D) İntihar olayları hakkında haber çerçevesini aşan ve okuyucu veya izleyiciyi etki altında bırakacak nitelikte ve genişlikte yayın yapılmamalıdır.

E) Hastanelerde araştırmalar yapan, bilgi ve görüntü almaya çalışan gazeteci,kimliğini belirtmeli ve girilmesi yasak bölümlere ancak yetkililerin izniyle girmelidir.

Soru 16

Orta Zorluk

Haberle ilgili fazla bilgi vermeden okuyucuyu meraklandırma yöntemiyle haberi okumaya davet eden başlık türüne ne ad verilmektedir?

A) Tanımlayıcı

B) Çağrıştırıcı

C) Şemsiye başlık

D) Özetleyici

E) Genelleyici

Soru 17

Orta Zorluk

Eflatun’dan Machiavelli, Hobbes ve Hegel’e kadar uzanan kuram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Liberal

B) Toplumsal sorumluluk

C) Sovyet-totaliter

D) Totaliter

E) Otoriter

Soru 18

Orta Zorluk

Kitle iletişim araçlarında görev yapan yazım hatalarını düzeltme görevini yerine getiren kişiye ne denir?

A) Muhabir

B) İstihbarat şefi

C) Editör

D) Redaktör

E) Yazı işleri müdürü

Soru 19

Orta Zorluk

Aşağıdakilerden hangisi gazetenin geçmişten günümüzü diğer kitle iletişim araçlarından farklı kılan özelliklerinden birisi değildir?

A) Endüstriyel bir üründür

B) Kolay taşınabilir

C) Kolay arşivlenebilir

D) Hedef kitlesi bellidir

E) Eğitim gerektirmez

Soru 20

Orta Zorluk

1936 yılında İspanya İç Savaşı sırasında çekilerek Vu'de yayınlanan ve dünyanın en iyi haber fotoğraflarından biri kabul edilen “Cumhuriyetçi Askerin Ölümü” (Death of a Loyalist Militiaman) fotoğrafı kim tarafından çekilmiştir?

A) Stefan Lorant

B) Eistenstaedt ve Goro

C) Erich Solomon

D) Robert Capa

E) Zelizer ve Allan

Sınav Ayarları

Soru 1

Soru 2

Soru 3

Soru 4

Soru 5

Soru 6

Soru 7

Soru 8

Soru 9

Soru 10

Soru 11

Soru 12

Soru 13

Soru 14

Soru 15

Soru 16

Soru 17

Soru 18

Soru 19

Soru 20