Vergi Yargılaması Hukuku

Yanıt Açıklaması: A şıkkı yanlıştır. Taraf ehliyeti ve dava ehliyeti, davanın taraflarının kişilikleriyle ilgili olduğu halde, taraf sıfatı (husumet) dava konusu sübjektif hakka ilişkindir. B şıkkı yanlıştır. Davacı tarafta yer alan taraf için aktif taraf sıfatından, davalı tarafta yer alan taraf için pasif taraf sıfatından söz edilmektedir. C şıkkı doğrudur. bir kişinin belli bir davada gerçekten davacı veya davalı sıfatına sahip olup olmadığı hususu, usûl hukuku sorunu olmayıp dava konusu olan sübjektif hakkın özüne ilişkin bir maddî hukuk sorunudur. D şıkkı yanlıştır. Taraf sıfatı dava şartı değildir. Bir kimsenin hak sahibi olup olmadığı, davanın esasına girilerek tesbit edilebilmektedir. Bu durumda ise dava, esastan kabul veya reddedilmektedir. Oysa, dava şartları davanın esasına girilmesini engelleyen hususlardır. Ancak, taraf sıfatı bir itiraz olduğundan, mahkeme diğer itirazlar gibi taraf sıfatını da dava dosyasından anlayabildiği sürece kendiliğinden dikkate alması gerekir. E şıkkı yanlıştır. İdarî yargılama hukuku, bu bağlamda vergi yargılaması hukukunda bir kimsenin açtığı davanın görülebilmesi için, sübjektif ehliyet de denen menfaat ilişkisinin bulunması gerekmektedir. Menfaat ilişkisi, taraf sıfatının (husumet ehliyeti) dayanağını oluşturmaktadır. Özel hukukta taraf sıfatına sahip olabilmek için, dava konusu edilen sübjektif hakkın mâliki/sahibi olmak gerektiği gibi vergi yargılaması hukukunda da taraf sıfatına sahip olmak için, dava konusu işlem ve/ya da eylem ile menfaatinin ihlâl ve/ya da hakkının muhtel olması aranmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Danıştay’ın ilk derece mahkemesi olarak bakması gereken davalar, Danıştay Kanunu’nun 24’üncü maddesinde düzenlenmektedir. Vergi uyuşmazlıkları bakımından Danıştay, ilk derece mahkemesi olarak; • Cumhurbaşkanlığı Kararlarına, • Cumhurbaşkanlığı ile kamu kuruluşları veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca çıkarılan ve ülke çapında uygulanacak düzenleyici işlemlere, • Birden çok vergi mahkemesinin yetki alanına giren işlere, karşı açılacak iptal ve tam yargı davalarını karara bağlamakla görevlidir.

Yanıt Açıklaması: Uzlaşmanın temin edilememesi ve/ya da uzlaşmanın sağlanamaması hâlinde yargı yoluna gidilebilmektedir. Uzlaşmaya başvurma dava açma süresini durdurma ve/ya da kesme etkisine sahip değildir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Uzlaşma, vergi dairesi ile vergi ödevlisinin ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergilerle bunlara ilişkin vergi ziyaı cezaları üzerinde karşılıklı görüşme ve pazarlık sonucu anlaşmaya varmaları; konuyu uyuşmazlık hâline getirmemeleridir.

Yanıt Açıklaması: Vergi yargılaması hukukunda, üst makama ve/ya da işlemi yapan makama başvurulması hâlinde dava açma süresi durmaktadır (İYUK.m.11). Ayrıca, mücbir sebebin varlığı hâlinde de dava açma süresinin durduğu kabul edilmektedir. Mali tatilin dava açma süresine etkisine de bu başlık altında işaret edilmesinde yarar vardır. Adli tatil bunlardan birisi değildir.

Yanıt Açıklaması: Vergi Yargılaması Hukuku: Vergilendirme işlem ve eylemlerinden kaynaklanan uyuşmazlıklara bakmakla görevli yargılama makamlarını, bunların birbiriyle olan ilişkilerini ve vergi uyuşmazlıklarının çözümünde uyulacak usûl ve esasları ifade etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Vergi yargılaması hukukunda, üst makama ve/ya da işlemi yapan makama başvurulması hâlinde dava açma süresi durmaktadır (İYUK.m.11). Ayrıca, mücbir sebebin varlığı ve mali tatilde de hâlinde de dava açma süresinin durduğu kabul edilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Vergilendirme hataları, mükellefin şahsında, mükellefiyette, verginin mevzuunda, vergilendirme veya muafiyet döneminde hata şeklindedir.

Yanıt Açıklaması: Türk vergi hukukunda vergi anlaşmazlıklarının (idari^ aşamada) çözümünü sağlayan kurumların başında uzlaşma ve hata düzeltme gelmektedir. Bunlar dışında, cezalarda indirim ile pişmanlık ve ıslah kurumları da vergi anlaşmazlıklarının (idari^ aşamada) çözümüne yardımcı olmaktadır. Uzlaşma ve hata düzeltme, kural olarak, hem vergi aslına hem de vergi cezalarına ilişkin anlaşmazlıkların çözümünde başvurulabilecek yollardır. Cezalarda indirim ise, tarh-tahakkuk aşamasında devreye girmekte, bazı şartların gerçekleştirilmesi ha^linde, vergi cezalarının kısmen sona ermesi sonucunu doğurmak suretiyle, vergi anlaşmazlıklarının (idari^ aşamada) çözümüne yardımcı olmaktadır. Pişmanlık ve ıslah ise, beyana dayanan vergilerin tarh aşaması öncesinde, vergi zıyaına dayanan vergi cezalarının kesilmesine ve hürriyeti bağlayıcı cezayı gerektiren suç(lu)ların takibine engel olmak suretiyle, hem vergi cezalarına ilişkin anlaşmazlıkları doğrudan, hem de vergi aslına ilişkin anlaşmazlıkları dolaylı bir şekilde sona erdirmek gibi bir işleve sahiptir.

Yanıt Açıklaması: A şıkkı yanlıştır. Vergi ödevlisi, başvurması hâlinde şartlarını yerine getirmek kaydıyla indirim imkânından otomatik olarak yararlanmaktadır. Bu kurum, cezalarda otomatik indirim olarak da nitelendirilmektedir. B şıkkı yanlıştır. Vergi türü bakımından, cezalarda indirim yoluna başvurmak, herhangi bir sınırlamaya tâbi değildir. İşledikleri vergi kabahatleri yüzünden haklarında vergi cezası kesilmiş olanlar, Vergi Usul Kanunu’nun kapsamına giren tüm vergi, resim ve harçlara ilişkin olarak cezalarda indirim yoluna başvurabilmektedir.  Gümrük idaresi tarafından alınan vergiler Vergi Usul Kanunu kapsamı dışında kaldığından (VUK.m.2), söz konusu vergilerde Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre cezalarda indirim yoluna başvurulması mümkün değildir. C şıkkı yanlıştır. Cezanın türü bakımından; Vergi Usul Kanunu’nun 376’ncı maddesine göre indirim kapsamına giren vergi cezaları, vergi ziyaı kabahatine ilişkin cezalar ile genel ve özel usûlsüzlük kabahatleri için uygulanması gereken cezalardır. Başka bir deyişle, cezalarda indirim sadece ve yalnızca vergi kabahatlerine ilişkin cezalar için söz konusudur. Bu bağlamda, vergi suç(lu)ları hakkında hükmolunan hürriyeti bağlayıcı cezalar ile adli para cezaları cezalarda indirim kapsamı dışında kalmaktadır. D şıkkı yanlıştır. Cezalarda indirimden yararlanabilmek için, ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergi veya vergi farkı ile kesilmiş olan vergi ziyaı, usûlsüzlük ve özel usûlsüzlük cezasına karşı vergi mahkemesinde dava açılmaması gerekir. E şıkkı doğrudur. Cezalarda indirimden yararlanmak isteyen kişinin, ihbarnamenin kendisine tebliğ tarihinden itibaren 30 günlük süre içinde ilgili vergi dairesine başvurarak vergi aslı ve indirimden arta kalan ceza tutarını vadesinde veya Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre teminat göstererek vadesinden itibaren üç ay içinde ödeyeceğini bildirmesi gerekir.

Yanıt Açıklaması: Matrah hataları, vergilendirme ile ilgili beyanname, tahakkuk fişi, ihbarname, tekâlif cetveli ve kararlarda matraha ilişkin rakamların, indirimlerin eksik veya fazla gösterilmiş veya hesaplanmış olmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Vergi yargısının bağımsızlığı, vergi uyuşmazlıklarının özel görevli mahkemeler tarafından çözümlenmesi ve bu mahkemelerin verdikleri kararların da sadece bu konuda görevli yüksek mahkeme tarafından kanun yolu denetimine tâbi tutulması anlamına gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: Vergi uyuşmazlıklarında dava açılmasının tahsil işlemlerini durdurması ilkesinin üç istisnası vardır. Bu davalarda yürütmenin durdurulmasına karar verilmediği takdirde, tahsil işlemlerine devam edilmesi mümkündür. Yukarıda numaralandırılan durumlar bu üç istisnayı teşkil etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Davalı: Bir sübjektif hakkı ihlâl ettiği veya tehlikeye soktuğu veya haksız bir talepte bulunduğu gerekçesiyle kendisine karşı hukukî korunma talep edilen kişidir.

Yanıt Açıklaması: A şıkkı yanlıştır. Davanın ihbarı, davanın üçüncü kişiye bildirilmesidir. Buna, davanın duyurulması da denir. Davanın ihbarı yolu ile üçüncü kişinin, ihbarı yapanın yanında yer alması, davaya katılması, ona yardımcı olması, hatta onun yerini alması istenmektedir.  B şıkkı doğrudur. Davaya katılma, katılma isteyenin talebi ile gerçekleşmektedir. Davanın ihbarını ise, davaya bakan mahkeme re’sen (kendiliğinden) yapmaktadır. C şıkkı yanlıştır. kendisine dava ihbar edilen ve davaya katılan, taraf sıfatını haiz değildir. D ve E şıkkı yanlıştır. İhbar, ancak açılmış bir dava dolayısıyla yapılabilir. Dava açılmadan ya da dava karara bağladıktan sonra davanın ihbarı yoluna gidilemez.

Yanıt Açıklaması: İdari Yargılama Usulü Kanunu ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na atıfta bulunulan hâller saklı kalmak üzere, vergi uyuşmazlıklarının çözümünde, Vergi Usul Kanunu’nun ilgili hükümleri uygulanır (İYUK.m.31/2). Nitekim, Vergi Usul Kanunu’nun bazı maddeleri vergi yargılaması usûlü ile ilgili önemli hususları düzenlemektedir. Bunlar, Vergi Usul Kanunu’nun vergi yargılaması usulünde delil ve isbatla ilgili 3’üncü; dava açmaya yetkili kişilerle ilgili 377’nci; davanın konusuyla ilgili 378’inci ve vergi davalarında duruşmalara kimlerin katılabileceğini belirleyen mükerrer 378’inci maddesindeki düzenlemelerdir.

Yanıt Açıklaması: Vergiyi doğuran olayın gerçekleştiği takvim yılını izleyen yılın başından itibaren 5 yıl içinde düzeltilmeyen vergi hataları zamanaşımına uğramaktadır ve artık düzeltilememektedir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Vergi davasıyla ulaşılmak istenen sonuç,  işlemin iptali,  verginin terkini, vergi daha önceden tahsil edilmişse, onun iadesi,  ihtiyatî haciz ya da haciz uygulanmışsa bunun kaldırılmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Vergi ödevlisinin bilgisi olmaksızın yapılan vergi incelemelerinde, tarhiyat öncesi uzlaşma talep etme süresi, inceleme elemanının bu konuyla ilgili yazılı sorusunun, inceleme raporunun bir örneği ile birlikte vergi ödevlisine tebliği tarihinden itibaren 15 gündür.

Yanıt Açıklaması: Gün olarak belirtilen sürelerde, bildirim günü sürenin hesabında dikkate alınmaz. Buna göre süre, bildirimin yapıldığı günü izleyen günden başlayarak hesaplanır ve sonun­cu günü çalışma saatinin bitiminde sona erer. Hafta olarak belirtil­mesi durumunda süre, bildirimin yapıldığı güne, son haftada rastlayan günün çalışma saatinin sonunda tamamlanır. Sonu belli bir gün olarak belirtilen sürelerde, süre o günün çalışma saatinin sonunda sona ermektedir. Doğru cevap D şıkkıdır.