Maliye Politikası 2

Yanıt Açıklaması: Marjinal vergi oranlarının bireyin emek arzını kısma etkisine verginin ikame etkisi adı verilir. Gelir türü verginin gelir ve ikame etkileri, farklı güçler altında farklı yönde oluşmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bir ekonomik birimin faaliyetinin başka ekonomik birimleri fiyat sistemi dışında olumsuz etkilemesi durumuna negatif dışsallık denmektedir.

Yanıt Açıklaması: Küresel ekonomik gelişmelerden pay alabilmek için, ülkeye sermaye çekmek amacıyla vergi yapılarının ve kurumsal yapının yeniden düzenlenmesi, uluslararası ekonomik etkinlik açısından kaçınılmaz hâle gelmektedir. Diğer taraftan, bu hızlı gelişmeye karşılık, ulusal sınırlar içerisinde küreselleşmeden zarar gören kesimlerin kayıplarının telafi edilmesi gerekmektedir. Maliye yazınında birincisi etkinlik, ikincisi ise telafi hipotezi olarak anılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de çevrenin ve çevre ile ilgili konuların önemi nedeniyle ilk defa 1991 yılında Çevre Bakanlığı kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Üretimin özel maliyeti sosyal maliyete eşit olursa dışsallık sorunu çözüme kavuşabilir.

Yanıt Açıklaması: Transferlerin ayni değil de nakti olarak yapılmasının bireyin refahını daha fazla arttıracağı ileri sürülmektedir. Zira bu durumda birey kendisine verilen kaynağı daha optimum dağıtacak ve refahını maksimize edecektir.

Yanıt Açıklaması: Ortalama vergi yükünün emek arzını yükseltmesine verginin gelir etkisi adı verilir. Çünkü vergi yükü bireyin dinlenme süresini kısıp ek çalışma yaparak emek arzının yükselmesine yol açar.

Yanıt Açıklaması: Söz konusu duruma negatif dışsallık denmektedir. Örneğin bir fabrika atıklarının döküldüğü ırmakta bulunan balık çiftliğindeki balıkların azalması veya ölümü bir negatif dışsallıktır.

Yanıt Açıklaması: Söz konusu görüş Kuznets tarafından ortaya atılmıştır. Kalkınmanın kalkış aşamasında sermaye birikimi nedeniyle bozulan gelir dağılımı ileri aşamalarda refahın yeniden dağılımı etkisiyle düzelmektedir.

Yanıt Açıklaması: Üniter sistemlerde yargı merkezi yönetimin yetkisi altındadır. Yerel yönetimler eğitim, sağlık, turizm ve alt yapı gibi alanlarda faaliyet gösterebilir.

Yanıt Açıklaması: Belirli kamu hizmetlerinin en etkin olarak sunulabileceği alana. Optimum hizmet alanı adı verilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Tam kamusal mal ve hizmetler ortak tüketime konu olan, kimsenin tüketimden dışlanamadığı (non-excludable) ve bir kişinin tüketiminin başkasının faydasını azaltmadığı (non-rival) mal ve hizmetlerdir. Faydası bölünemediğinden bu mal ve hizmetlerin fiyatlandırılması da mümkün değildir. Devlet, fiyatlandırmanın yapılamadığı bu mal ve hizmetleri toplu bir finansman yöntemi olan vergi ile finanse etmektedir. Millî güvenlik, kamu düzeni, adalet ve diplomasi tam kamusal mal ve hizmetlerin tipik örnekleridir. Söz konusu hizmetler devlet tarafından üretilmemesi hâlinde hiç üretilmeyecek ya da yeterli miktarda üretilmeyecektir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İşletmelerin amortismana tabi mallara yapmış oldukları harcamaların bu malların fiziksel ömürlerinden daha kısa sürede amorti edilerek işletme karından düşülmesine hızlandırılmış amortisman denmektedir.

Yanıt Açıklaması: Hizmet ve gelirin, merkezi yönetim ile yerel yönetim kademeleri arasındaki bölüşümüne mali tevzin denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Devlet tarafından desteklenmesi öngörülen faaliyetlerin kısmen ya da tamamen kamu kaynaklarıyla finanse edilmesi biçimi teşvik politikaları olarak adlandırılmaktadır. Ticaret yaratılması, iç pazarda daha yüksek maliyetle mal üretiminin terk edilerek bunun yerine daha düşük maliyetle üretim yapan ülkelerden ithalat yapılmasıdır. Bölgesel dengesizlik, bir ülkede bölgeler arasındaki ekonomik ve sosyal gelişmişlik farklarıdır. Yatırım indirimi, yapılan yatırımın, yatırımın ve bölgenin niteliğine göre tamamının ya da belirli bir kısmının vergilendirilebilir gelirden indirilmesidir. Hızlandırılmış amortisman ise, işletmelerin amortismana tabi mallara yapmış oldukları harcamaların bu malların fiziksel ömürlerinden daha kısa sürede amorti edilerek işletme karından düşülmesidir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal destekler ve transferler emek ve sermaye gibi faktörlerin dışında elde edilen gelirler olduğu için faktör gelirlerine dahil değildir.

Yanıt Açıklaması: Birtakım kamusal mal ve hizmetlerin faydaları da bölgesel düzeyde bölünmezdir. Toplumun tümü bunların faydasından yararlanmaz; sadece belli bölgelerin sınırları içinde yaşayanlar bu hizmetlerden yarar sağlamaktadırlar. Kuşkusuz burada temel ölçüt, hizmetin fayda alanıdır. Söz gelimi bazı bölgelerdeki su baskınlarından korunma tedbirleri bölgesel düzeyde bölünmez hizmetler kapsamında yer almaktadır. Benzer şekilde büyük kentlerde hava kirlenmesine karşı alınacak önlemler sadece ilgili kentlerde oturanlara yarar sağlayacaktır. Hizmetin fayda alanının çok daha dar olduğu itfaiye, çöp ve atık toplama, park ve eğlence hizmetleri, aydınlatma gibi diğer bazı mal ve hizmetler de örnek verilebilir. Bu hizmetlerin de kamusal niteliği üst düzeydedir.  Hizmetin fayda alanının belirli bir bölge ile sınırlı olduğu yerel nitelikli kamusal hizmetlerin merkezî yönetim tarafından üretilmesi etkinsizliğe yol açacaktır. Böyle bir tercih, maliyetleri olabildiğince artırırken yerel nitelikli bir ihtiyacın ağır bürokrasi ile çalışan merkezî yönetim tarafından tam olarak belirlenmesi ve zamanında giderilmesi de son derece güç olacaktır. Yerel nitelikli ihtiyaçların belirlenmesi ve karşılanmasında yerel yönetim birimleri merkezî yönetime göre birçok bakımdan daha avantajlı durumdadır. Cevabımız C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yerel yönetimler de görev ve sorumluklarının gerektirdiği giderleri karşılamak amacıyla borçlanabilmektedirler. Yerel yönetimlerce sunulan hizmetlerin giderek artması ve çeşitlenmesi, kimi hizmetlerin büyük harcamalar gerektirmesi yerel yönetimler için borçlanmayı önemli bir alternatif finansman kaynağı hâline getirmiştir. Yerel yönetimlerin borçlanma konusunda yetkileri ve sınırları merkezî yönetim tarafından belirlenmektedir. Merkezî yönetim bakımından yerel yönetimlerin borçlarının disipline edilmesi son derece önemlidir. Yerel idareler özellikle hazine kefaletiyle gerçekleştirdikleri borçlanmaların geri ödemelerinde sorun yaşadığında ilgili borçlar hazine borcuna dönüşebilmekte, yerel yönetimler hazineye borçlanmış olmaktadırlar. Ancak çoğu zaman yerel yönetimler hazineye olan borçlarının ödemesinde büyük güçlükler yaşamaktadırlar. Merkezî yönetimler, bütçe disiplininin yerel yönetimler üzerinden bozulması anlamına gelen bu süreci kontrol altına alabilmek için yerel yönetimlerin borç yapılarını yakından izlemektedirler. Yerel yönetimler merkezî yönetimden borçlanacakları gibi bankalardan, halktan veya dış kaynaklardan da borçlanabilirler. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Federal sistemlerde ilgili vergilerin belirlenmesi ve vergi oranlarının saptanması gibi konularda yerel yönetimler de birtakım yetkilere sahip bulunmaktadırlar. Dolayısıyla söz konusu ülkelerde yerel yönetimler farklı vergi kaynaklarına sahip olabilmektedirler. Yine vergi oranlarında da yerel yönetimler arası birtakım farklılıklar söz konusu olmaktadır. Böyle bir yapılanmada ağır vergi yüklerinin olduğu bölgelerden daha hafif vergi yüklerinin olduğu bölgelere doğru bir bölgelerarası faktör hareketliliğinin olabileceğini söylemek mümkündür. Bu da daha çok federal devlet düzeyinde izlenmesi ve çözülmesi gereken bir konu olarak ele alınabilir. Cevabımız D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Pigoucu vergi, karbon ya da kirliliği önleme vergisi olarak da ifade edilmektedir.