Devlet Bütçesi

Yanıt Açıklaması: 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nda bütçe ilkeleri Madde 13’te bütçelerin hazırlanması, uygulanması ve kontrolünde aşağıdaki ilkelere uyulur ifadesi ile yer almıştır. Bütçelerin hazırlanması ve uygulanmasında, makroekonomik istikrarla birlikte sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak esastır. Kamu idarelerine bütçeyle verilen harcama yetkisi, kanunlarla düzenlenen görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla kullanılır. Bütçeler kalkınma planı ve programlarda yer alan politika, hedef ve öncelikle re uygun şekilde, idarelerin stratejik planları ile performans ölçütlerine ve fayda maliyet analizine göre hazırlanır, uygulanır ve kontrol edilir. Bütçe, kamu mali işlemlerinin kapsamlı ve saydam bir şekilde görünmesini sağlar. Tüm gelir ve giderler gayrisafi olarak bütçelerde gösterilir. Bütçeler, stratejik planlar dikkate alınarak izleyen iki yılın bütçe tahminleriyle birlikte görüşülür ve değerlendirilir. Görüldüğü gibi D' seçeneğinde "Bütçeler, stratejik planlar dikkate alınarak izleyen üç  yılın bütçe tahminleriyle birlikte görüşülür ve değerlendirilir." ifadesi üç yıl değil iki yıl olmalıdır. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: İngilizler 1860’larda bütçeyi sadece devletin gelir ve gider tahminlerini kapsayan basit bir mali doküman olmaktan çıkarıp ona toplumun “milli bütçesi” olma niteliğini de kazandırmışlardır. Böylece bütçe genel politikanın ve ekonomi politikasının bir aracı olarak kabul edilmeye başlanmıştır. Genel Muhasebe ve Sayıştay Kanunu, Toprak Reformu Kanunu, Sendikalar Kanunu, Eğitim Reformu ve Genel Eğitim Kanunu bu dönemde çıkarılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Torba bütçeleme tekniğine bazı eleştiriler bulunmaktadır. İlk olarak harcamanın nereye yapıldığı bilinmek isteniyorsa bu tür bilgiye torba bütçede ulaşmak zordur. Harcamanın nereye yapıldığının bilinmemesi halinde, kötüye kullanım ya da yolsuzlukların ortaya çıkması kolaylaşmaktadır. İkinci ve belki de daha önemli eleştiri, yapılan harcamaların etkilerinin neler olduğu konusunda da bilgi edinilmesinin zor olmasıdır. Kullanılan ödenekler nedeniyle katlanılan maliyetlerin, sonuçta ne tür faydalar ortaya çıkardığı anlaşılamamaktadır. Bu nedenle katlanılan maliyetlere değip değmediği soru işareti olarak kalmaktadır. Üçüncü eleştiri bütçelerin ayrıntılarının bu bütçeleme tekniğinde görülmemesi, bürokrasiye çok geniş takdir yetkisi vermektedir. Ancak bu takdir yetkisinin iyi veya kötü kullanımı söz konusu olabilir. Son eleştiri ise hizmet veya bakanlık önceliklerinin belirlenerek farklı programların bu önceliğe göre sıralama torba bütçe sisteminde imkansız olmasıdır. Bu sorun da hükümetlerin öncelik sıralamalarının bilinmesini engellemektedir. Dolayısıyla halkın, hükümetlerin icraatları hakkında yorum yapması da engellenmektedir. Ayrıca kaynakların etkin kullanılıp kullanılmadığının bilinmesi imkansızdır.

Yanıt Açıklaması: 1215 yılında Büyük Özgürlük Şartı (Magna Carta Libertatum) imzalanmıştır. 1275 yılında yün ticareti üzerinde veri toplama gibi bazı gelirlerin amaçları detaylı bir şekilde belirlendi. 1689 yılında haklar bildirgesi imzalandı. 1760 yılında Kral 3. George’un, kendisine ve ailesine ait gelir kaynaklarını parlamentoya devretmesi ile hükümdar artık “olağan” bir gelire sahip değildir. 1822 yılında İngiltere’de bütçe 1822 yılında “Hazine Şansölyesi” (Chancellor of the Exchequer) tarafından parlamentoya sunulmaya başlanmıştır. Bu nedenle cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: 1767’de Townshend yasaları ile kâğıt, boya, cam, kurşun ve çay üzerine yeni beş vergi koydu. Vergiye karşı olan toplumsal direnme hareketlerinin artması üzerine, bunlardan çay hariç dördünün 1770’te kaldırılmasına rağmen, Çay Vergisi ABD kolonisi üzerinde bir tür egemenlik ve denetim hakkı olarak kabul edildi ve devam ettirildi. Artan hoşnutsuzluğun sonunda, 04.07.1776’da Bağımsızlık Bildirgesi’nin ilanıyla birlikte bağımsızlık hareketi başladı.

Yanıt Açıklaması: Maliye idaresi ile devlet hazinesi bakımından görülen bu durumu bütçe hakkının doğuşu ve gelişmesi bakımından da görmek mümkündür. Bütçenin tarihi gelişiminde bütçe hakkı parlamentoların kamu gelirleri ile kamu harcamaları üzerindeki yetkilerinin tanınmasıyla ortaya çıkmış, ülkelerin demokratik ve parlamenter sistemlerde kaydettikleri gelişmeye uyum sağlayacak bir şekilde gelişmiştir. Bu bakımdan tarihi gelişimine baktığımızda bütçenin, devletlerin karşılaştıkları ekonomik ve mali güçlüklerin bir sonucu ve demokratik toplumun bir ürünü olduğu söylenebilir. Bütçe hakkı ile ilgili gelişmeler İngiltere’de başlamış, oradan Avrupa ve Amerika’ya sıçramış ve böylece dünyaya yayılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Hükümetler halkın isteklerini bütçe aracılığıyla gerçekleştirmeyi amaç edinmiş siyasal bir organdır. Hükümetler politikalarını bürokrasiye uygulatarak halkın isteklerini karşılamış olmaktadır. Hükümetlerin siyasi tercihlerinin parlamentolar aracılığıyla onaylanması ve uygulanması bütçenin siyasi işlevini açıklamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Sıfır esaslı bütçeleme sistemi, kamu kurumlarının her yıl en azından bir önceki yılın ödeneği kadar ödeneği hak kazandığı varsayımını ortadan kaldırmayı amaçla maktadır. Bunun yerine kamu kurumlarının hiçbir ödeneğe sahip olmadığı ve gerekli olan ödeneğin hepsinin gerekçesinin her yıl açıklanmasını zorunlu kılar. Bu nedenle bütçe ödenekleri üzerindeki tartışmalar, ödenek artışları/ azalışları hakkın da değil, bütçenin tümü üzerinde yapılmaktadır. Genellikle diğer bütçeleme sistemlerinde görülen “artırımcılık” özelliğini ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Girdilerin satın alınması klasik bütçenin odaklaştığı ilk aşamadır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bağımsızlık Bildirgesi

Yanıt Açıklaması: Hazine Şansölyesi: Diğer ülkelerdeki maliye bakanı rolüne eşdeğer, İngiltere’deki tüm ekonomik ve mali meselelerden sorumlu yetkili.

Yanıt Açıklaması: Kısaca önceden izin alma ilkesi, belli bir döneme (mali yıla) ait harcama yapma ve gelir toplama yetkisinin, yasama organınca o mali yıl başlamadan önce bir bütçe yasası ile yürütme organına verilmesi, önceden izin alma ilkesi olarak adlandırılır. Bu, gelecek bir yıl içinde gelirlerin toplanmasına ve harcamaların bütçe yasası ile getirilmiş esaslar ve sınırlar içinde yapılmasına izin verme anlamına gelmektedir. Millet temsilcileri veya milletvekilleri bu ön izin ile yürütme organına yani hükümete, bütçe yasası ile öngörülen gelirleri toplama ve harcamaları yapma iznini verirler.

Yanıt Açıklaması: Bütçe hakkı, İngiltere’de 1215 tarihinde Büyük Özgürlük Şartı’nın (Magna Carta Libertatum) imzalanması ve l688’de Haklar Bildirgesi’nin (Bill of Rights) ilân edilmesi ile önemli aşamalar geçirip günümüze ulaşmıştır.

Yanıt Açıklaması: Bütçe terimi modern anlamı olarak 1733 yılından itibaren, mali planlarını bir çanta (cüzdan da) taşıyan (saklayan) hazine bakanı düşüncesini ifade etmektedir. Ayrıca bu çantanın “haber demeti” ya da “-mali- haber demeti” olarak da kullanılması söz konusudur.

Yanıt Açıklaması: Eski Yunan Krallığı ile Roma İmparatorluğu dönemlerinde krallık ve imparatorluğa dâhil ülkelerin hazinesinin merkezde toplanması kudret ve refah ölçüsü olarak değerlendirilmiş, hatta Roma İmparatorluğunda hazine, imparatorluğun mali ağının tümünü kapsayacak şekilde iki memur tarafından idare edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Klasik bütçelemenin belki de en önemli aksaklığı, devletin katlandığı maliyete değecek bir sosyal fayda ortaya çıkıp çıkmadığını belirleyememesidir.

Yanıt Açıklaması: Lale Devri Dönemi Türkiye Cumhuriyeti değil Osmanlı Devleti zamanında bütçelemenin gelişimi içerisinde yer almamaktadır.

Yanıt Açıklaması: IMF, “İyi Uygulamalar Tüzüğü” Mali saydamlıkla ilgili desteklenmesini istediği dört temel ilke bulunmaktadır. Bunlar: l. Rollerin ve Sorumlulukların Açık Olması 2. Bilginin Kamuya Açık Olması 3. Bütçe Hazırlama, Uygulama ve Raporlama Süreçlerinin Açık Olması 4. Denetim ve İstatistiki Veri Yayınlanmasının Bağımsız Olması

Yanıt Açıklaması: 1924 Anayasası Türkiye’de ilk kez verginin niteliğini çağdaş görüşlere uygun olarak ifade etmiş “Vergiler ancak kanunla salınır ve alınır” demek suretiyle verginin kanuniliği esasını koymuştur.

Yanıt Açıklaması: Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belgeye bütçe denmektedir.