Kamu Ekonomisi 1

Yanıt Açıklaması: Devletin en önemli ekonomik fonksiyonlarından biri kaynak kullanımında etkinliğin sağlanmasıdır. Kaynak kullanımında etkinlik, ekonomideki kıt kaynakların en fazla toplumsal fayda sağlayacak şekilde ihtiyaçları tatmin edecek mal ve hizmet üretimine tahsis edilmesidir. Başka bir deyişle mevcut üretim faktörlerinin en rasyonel biçimde ve en geniş ölçekte toplumsal ihtiyaçları karşılayacak düzeyde kullanılması, kaynak kullanımında etkinliği ifade etmektedir. Bir ekonomide kaynak kullanımında etkinlik , iktisadi refah fonksiyonunun maksimize edilmesi ile sağlanır .  İktisadi refah fonksiyonunun maksimize edilmesi için ise üç temel şart vardır; • Üretimde etkinlik, • Tüketimde etkinlik, • Üretimde ve tüketimde ortak etkinlik. Bu üç şart kaynak kullanımında etkinliğin sağlanması için gereklidir. Dolayısı ile Doğru Cevap A seçeneği olur.

Yanıt Açıklaması: Para ve kredi politikası, para hacminin daraltılması veya genişletilmesi suretiyle para arzı ve para talebi arasında denge kurmaya çalışan bir politikadır. Para politikası ekonominin bütününe yönelen önlemlerden oluşmaktadır. Para ve kredi politikasının, kamu ekonomisinin amaçlarını gerçekleştirmede kullandığı araçların başlıcaları; • Açık piyasa işlemleri politikası, • Iskonto ve reeskont politikası, • Munzam karşılıklar politikası, • Kantitatif ve kalitatif kredi politikası, biçiminde ifade edilebilir. Bu politikalar arasında "kamu harcamaları politikası" yer almadığından Doğru Cevap D seçeneği olur.

Yanıt Açıklaması: Bazı kamusal mal ve hizmetler bölünemez ve pazarlanamaz nitelikte olduğu için fiyatlandırılamazlar. Dolayısıyla bu tür mal ve hizmetlerden fayda sağlayanlardan da bir bedel (vergi) talep edilir. Anthony Downs’a göre, kamu harcamalarının finansmanında fayda yaklaşımının uygulanmaması dolayısıyla siyasal otorite kamusal hizmetlerden doğrudan fayda sağlayamayanlardan da vergi talep etme hakkına sahip olabilecektir. Sonuç olarak, vergi ödeme gücü yaklaşımının uygulanması devlet bütçesinin daha büyük olması sonucunu doğuracaktır.

Yanıt Açıklaması: Piyasa ekonomisine uyumlu mali politikalar daha çok vergi indirimleri, özelleştirme uygulamaları, yasal-kurumsal serbestleşmeye yönelik uygulamalar vb. şeklinde ortaya çıkmıştır. Tüm bu uygulamalar devletin belirli mal ve hizmetlerin üretiminden çekilmesi, özel sektörü geliştirici ve üretimi teşvik edici bir rol üstlenmesi olarak tanımlanabilir.

Yanıt Açıklaması: Geniş ölçekte üretimde bulunmanın sağlayacağı ortalama maliyet tasarrufuna “pozitif ölçek ekonomileri” ya da “içsel ekonomiler” denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Kamusal malların bir özelliği bu malların bir kısmında dışlama ilkesinin geçerli olması, bir kısmında ise bireylerin tüketimde dışlanamaması, bir diğer ifadeyle tüketimden mahrum bırakılamamasıdır. Savunma, diplomasi gibi mallarda bireylerin tüketimden mahrum bırakılması düşünülemez. Özel mallar ise tamamen pazarlanabilir nitelikte olduğundan bu mallardan bedel ödemeyenlerin dışlanması pekala mümkündür.

Yanıt Açıklaması: Özel çıkar teorisi, Chicago İktisat Okulu ve Virginia Politik İktisat Okulu’nun önde gelen akademisyenleri tarafından geliştirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Kamu ekonomisinin genişlemesine ile kamusal mal ve hizmetlerden toplumun sağladığı fayda arasında bir ilişki kurulabilir.  Devletin görev ve fonksiyonlarının artması (iç güvenlik, dış güvenlik, adalet ve yargı hizmetleri üstlenmesi gibi) genel olarak toplumun sağladığı faydayı artırmaktadır. Ancak bir noktadan sonra  kamu ekonomisinin genişlemesi teorik olarak kamusal mal ve hizmetlerden toplumun sağladığı faydayı artırmamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Tam rekabet piyasaları, çok sayıda alıcı ve satıcı bulunan, piyasaya giriş çıkış serbestisi sağlanmış, homojen malların bulunduğu ve bütün piyasa ilişkilerinin açıkta cereyan ettiği bir piyasa modelidir

Yanıt Açıklaması: Piyasaya arz edilen mal ve hizmet türleri homojen, yani birbirine benzer olmalıdır. Böylece, piyasada bir firmanın mallarının diğerlerine tercih edilmesi imkânı ortadan kalkmaktadır. Buna “homojenite” özelliği denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Kamusal malların önemli özelliklerinden birisi de “bölünmezlik” özelliğidir. Özel mallar, tamamen “bölünebilir”, yani tüketimde rakip mallardır. Bir bireyin özel mal tüketimi sadece kendisine ait olabilir ve bu maldan diğer bir bireyin tüketimi engellenebilir. Kamusal malların ise bazıları bölünebilir, bazıları kısmen bölünebilir ve bazıları da bölünemez özelliktedir.Bölünemez özellikteki kamusal malların tipik örneği savunma, adalet ve diplomasi mallarıdır. Gerçekten de, bölünebilir ve pazarlanabilir özellikteki bir mal tam özel mal niteliğindedir. Örneğin bir ekmeğin, faydasının bireyler arasında bölünmesi mümkündür.Birinin tüketimi diğerinin tüketimini engelleyebilir. Yani bireyler arasında tüketimde rakip olma söz konusudur. Yine bu malların bölünebilirlik özelliği, malın bir bedelle arz edilmesini imkan dahiline getirir.

Yanıt Açıklaması: Piyasada alıcı ve satıcılar kendi aralarında fiyatları ve üretim miktarını etkileyemeyecek kadar sayıca çok olmalıdır. Buna “atomisite” özelliği denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Piyasaya arz edilen mal ve hizmet türleri homojen, yani birbirine benzer olmalıdır. Böylece, piyasada bir firmanın mallarının diğerlerine tercih edilmesi imkanı ortadan kalkmaktadır. Buna“homojenite” özelliği denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Bir ekonomide belirli bir dönemde (genellikle bir yılda) üretim faktörlerinin üretimde meydana getirdiği gelir artışına “iktisadi büyüme” denir. İktisadi büyüme kısaca, milli gelirde meydana gelen yıllık artış şeklinde de tanımlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Devletlerin her zaman için temel gelir kaynağı olan vergilerin kamu harcamalarını karşılamada yetersiz kalması, ülkeleri yeni finansman kaynakları bulma yanında vergiler üzerinde ayarlamalar yaparak bu sorunu çözmeye yöneltmiştir. Bunun sonucunda Joseph Alois Schumpeter’in deyimiyle “vergi devleti” ortaya çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: William Baumol’a göre, iktisadi faaliyetler esasen sermaye-yoğun ve emek-yoğun olmak üzere iki grupta toplanabilir. Baumol, kamusal hizmetlerin esasen emek-yoğun özellikte olması nedeniyle birim başına yüksek üretim maliyetlerinin ve verimliliğin kamu kesiminde düşük olduğunu belirtmektedir. Kısaca Baumol’a göre, kamu harcamalarının artmasının temel nedenlerinden birisi, devletin iktisadi faaliyetlerinin emek-yoğun özellikte olmasıdır. Bu görüşe “Dengesiz Büyüme Hipotezi” denir.

Yanıt Açıklaması: Devletin büyümesinde nüfus artışı, kentleşme, ekonominin yapısındaki değişme, enflasyon vb. faktör rol oynamaktadır. Ancak Nobel ekonomi ödülü sahibi James M. Buchanan bu faktörler dışında devletin sürekli büyümesinin nedenlerini şu şekilde açıklamaktadır: Politik müteşebbislerin (politikacıların)“politik gelir”şeklindeki çıkarlarını maksimize etme eğilimleri kamu harcamalarını arttırmaktadır.Oylarını maksimize etmeye çalışan politikacılar artan kamu harcamalarını çoğunlukla emisyon ve borçlanma ile finanse etmektedir. Mali aldanma (fiscal illusion) adı verilen bir olay neticesinde de devlet büyümektedir.

Yanıt Açıklaması: Bugün merkezi idarenin payının küçültülmesi ve etkinliğinin artırılması anlamında birtakım hizmetlerin sunumu merkezi idareden yerel idarelere kaydırılmaktadır. Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı’nın getirdiği “hizmetlerin halka en yakın üretim birimlerince sunulması” ilkesine bağlı olarak yerel nitelikte olan hizmetlerin sunumunda yerel yönetimlerden yararlanılması merkezi idarenin iş yükünü hafifletmektedir.

Yanıt Açıklaması: Dış Ticaret Politikası. Daha önceki açıklamalarımızdan anlaşıldığı üzere kamu ekonomisinin amaçlarından birisi ödemeler bilançosunda denkliğin sağlanmasıdır. Ödemeler bilançosunda meydana gelebilecek açığı kapatmak ve ödeme güçlüklerini gidermek için alınan önlemlerin ve yapılan müdahalelerin bütününe Dış ticaret politikası veya uluslararası iktisat politikası adı verilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Baskı ve çıkar gruplarının rant elde etmek amacıyla politikacıları etkileme çabalarına “lobicilik” denir.