Kamu Ekonomisi 1

Yanıt Açıklaması: Devletin ekonomik faaliyetlerinin ve harcamalarının büyümesine iktisatçıların ilk ilgisini çeken Alman iktisatçı Adolph Wagner olmuştur. Wagner ilk kez 1883 tarihinde yazdığı bir eserinde kamu ekonomisinin genişlemesi konusunu incelemiştir. Wagner Kanunu (Kamu Harcamalarının Artış Kanunu); genel olarak kamu harcamalarının sürekli artış gösterdiğini ve bunun nedeninin de toplumun ihtiyaçlarının artması olduğunu savunun görüştür.

Yanıt Açıklaması: Fayda ve maliyet analizlerinin bileşeni olan fayda, uygulanacak kamu yatırım projesinin dolaylı ve dolaysız bütün etkilerini dikkate alan bir kavramdır. Dört çeşit fayda vardır. Bunlar; İçsel fayda-dışsal fayda Gerçek fayda-parasal fayda Direk fayda-endirekt fayda Maddi fayda-gayri maddi fayda.

Yanıt Açıklaması: Transfer Fiyatlaması; bir şirketin, ilişkili olduğu ana şirket, bağlı şirket, iştirak ve şubeleriyle yaptığı mal ve hizmet hareketlerinde oluşan fiyata verilen addır.

Yanıt Açıklaması: Belirli bir yatırım projesinin bütün ömrü boyunca sağlayacağı fayda ve maliyetler parasal olarak belirlenir. Fayda-maliyet parasal olarak ifade edildikten sonra uygun bir ıskonto oranı ile ıskonto edilerek fayda ve maliyetlerin bugünkü değerleri karşılaştırılarak yatırım projesinin uygulanabilir durumu hakkında karar alınır. Faydanın (F) bugünkü değeri, maliyetin (M) bugünkü değerinden büyükse yatırıma gitmek uygun kabul edilir. Yani F > M veya (F > M) > 1 ise yatırım projesi karlı demektir. Faydanın bugünkü değeri, maliyetin bugünkü değerinden küçükse; F < M (F < M) < 1 ise yatırım projesinin uygulanma imkânı yoktur.

Yanıt Açıklaması: Atomisite koşulu bir ekonomide tek bir alıcının ya da tek bir satıcının kendi başına fiyat ve üretim düzeyini etkilemesini imkansız kılacak düzeyde alıcı ve satıcının olması anlamına gelir. Dolayısıyla, firmaların aralarında anlaşma yaparak fiyat ya da üretim düzeyi belirlemeleri anlamına gelen kartelleşme ve firmaların birleşerek tek bir firma gibi hareket etmesi anlamına gelen tröst kavramları atomisite koşulunun gerçeklemesini engeller.

Yanıt Açıklaması: Mülkiyeti ve karar verme kamuya ait olup, savunma ve diplomasi gibi tam kamusal nitelikteki mal ve hizmetler üreten kurumlara “kamu kurumları” denir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal nedenlerin başında gelir ve servet dağılımındaki eşitsizlikleri azaltmak, istihdamı yükseltmek vb. nedenler sayılabilir. Ulusal prestijin arttırılması ve milli güvenlik siyasal nedenler olarak gösterilirken, özel teşebbüse destek ve öncülük etmek, monopolleri kontrol etmek ekonomik nedenler olarak gösterilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Geleneksel iktisat teorisine göre, piyasa başarısızlığına yol açan ve devletin kamusal regülasyonlara başvurmasında rol oynayan faktörler; aksak rekabet, dışsal ekonomiler, ölçek ekonomileri ve doğal tekeller ve son olarak da kamusal mallardır.Ancak, Yeni Kurumsal İktisat Okulu içerisinde gelişen ve piyasa başarısızlıklarına neden olan asimetrik enformasyon ve işlem maliyetlerini de unutmamak gerekir.

Yanıt Açıklaması: Piyasada alıcı ve satıcılar kendi aralarında fiyatları ve üretim miktarını etkileyemeyecek kadar çok olması bu piyasaların atomisite özelliğidir.

Yanıt Açıklaması: Devletin çeşitli amaçlarla uyguladığı ekonomik, sosyal ve idari regülasyonların azaltılması veya tamamen ortadan kaldırılması “deregülasyon” kavramını ifade etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Kamusal Mal ve Hizmet Sunumundaki Etkinliğin Değerlendirilmesindeki Güçlükler; Genellikle kamu sektöründeki faaliyetlerin, piyasa faaliyetlerinin kar ve zararlarıyla kıyaslanarak,performanslarını değerlendirmeye yönelik alt sınır yoktur.Kamu sektöründe genel olarak hem kar elde etme güdüsü hem de kamu kurumları arasında rekabet mevcut değildir.Kamu sektöründe sunulan mal ve hizmetlerin maliyetlerinin ölçülmesi de güçtür. Devlet tarafından sunulan mal ve hizmetlerin kalitesinin iyileştirilememesinin bir nedeni de mevcut durum (statüko)un değiştirilmesindeki güçlüktür.

Yanıt Açıklaması: Geniş anlamda Özelleştirme; “milli ekonomide serbest piyasa ekonomisini güçlendirecek ve devletin iktisadi faaliyetlerinin sınırlandırılmasını veya tamamen ortadan kaldırılmasına neden olacak tüm uygulamalar” olarak tanımlanır. Özelleştirme, kısaca milli ekonomide serbest piyasa ekonomisini güçlendirecek ve devletin iktisadi etkinliğini azaltacak uygulamaları kapsayan bir şemsiye kavram görünümündedir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Düopol piyasa, bir ürünü üreten sadece iki firmanın bulunduğu piyasa yapısıdır.

Yanıt Açıklaması: Piyasa ekonomisi,  serbestlik, atomisite, mobilite ve homojenite gibi özellikleri bünyesinde barındıran ve üretici ve tüketicilerin faaliyet gösterdikleri yapıdır. Piyasa ekonomisinin saydığımız dört şartını sağlamayan piyasalar ise aksak rekabet piyasalarıdır. Molopol ise mal üretimi ve/veya satışının tek firmada olduğu bir aksak rekabet piyasası türüdür. Bununla birlikte kamu ekonomi kavramı, devletin iktisadi birim olarak ekonomik faaliyetlerde bulunması ve iktisadi birimlerin faaliyetlerini düzenleyici karar almasını mümkün kılan ve bu sayede oluşan yapıdır. Bir ülke içinde tüm iktisadi faaliyetlerin cereyan ettiği yapı ise milli ekonomidir.

Yanıt Açıklaması: Özelleştirme uygulamalarının serbest piyasa ekonomisini güçlendirmek, servetin geniş kitlelere yayılmasını sağlamak gibi  iki önemli amacı dışında diğer bazı amaçları da bulunmaktadır. Bunları da kısa başlıklar altında özetleyebiliriz. Sermaye Piyasasını Geliştirmek, KİT’lerin Hazine ve Merkez Bankası Üzerindeki Yükünü Hafifletmek, KİT’lerdeki Gizli İşsizliği Ortadan Kaldırmak, Yabancı Sermayenin Ülkeye Girişini Sağlamak, Devlete Gelir Sağlamak.

Yanıt Açıklaması: Para birimi ile ifade edilemeyen faydalara, gayri maddi fayda denilmektedir. Örneğin, çevre görünümünün güzelleştirilmesi, ulusal güvenlik, eğitim, sağlık gibi malların tüm faydalarını para birimi ile ifade etmek güçtür. Örneğin bir sulama projesinde, çevre görünümünün ve arazinin güzelleşmesi ölçülemez, yani gayri maddi fayda olarak karşımıza çıkmaktadır. Yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Mülkiyet hakları teorisinin temel varsayımları şunlardır: Mülkiyet sahibi işletmeyi geliştirmek için daha fazla çaba sarfeder. Mülkiyet sahibi­nin doğrudan işletmeyi yönetmemesi duru­munda bir “vekil” tayin etmesi ya da ata­ması gerekir. Vekil işletme sahibi değildir, işletmeyi yönetmekle görevli kişidir. Vekilin işletmeyi iyi yönetmemesi halinde işletme sahibi vekilin işine son verir ve yeni bir yönetici atar. Eğer organizasyonda sahip tarafından vekil ya da vekillere sağlanan teşvikler yüksek ise o zaman vekiller daha fazla çalışma gayreti içerisinde olurlar.

Yanıt Açıklaması: 1844 yılında Dupuit’in araştırmasında çalıştığı tüketici artığı kavramı, uzun yıllar iktisatçıları meşgul etmiştir. Dupuit’e göre bir malın bir kişi için faydası, kişinin o mal için ödemeyi kabul edeceği en yüksek fiyattır. Bireyin ödeyebileceği maksimum tutar ile ödediği tutar arasındaki fark ise tüketici artığıdır.

Yanıt Açıklaması: Niskanen, bürokratları ve faaliyet içindeki büroları bütçelerini maksimize eden birimler olarak nitelendirmiştir. Niskanen’in bütçe maksimize eden bürokrasi modelinde, bü­rokratların amaçları şu şekilde sıralanmıştır : Maaş, ek ödemeler, ün, güç, pat­ronaj, büronun yönetiminde ve büroda değişiklik yapmada kolaylık.

Yanıt Açıklaması: Toplumdaki herhangi bir kimse herhangi bir sınırlandırmaya maruz kalmadan bir kaynağı kullanmaya yetkili ise, bu kaynak üzerinde toplumsal kullanma hakkı var demektir. Bu durumun, aşırı kullanıma yani israfa neden olması durumuna “ortak mülkiyet trajedisi” denir.