Sermaye Piyasası Hukuku

Yanıt Açıklaması: Anonim ortaklık yönetim kurulu üyeleri gerçek kişi olabileceği gibi tüzel kişi de olabilir. Ancak bu hâlde ticaret siciline, tüzel kişiyi temsil edecek olan gerçek kişinin adının tescili gerekir. Hem yönetim kuruluna seçilen veya atanan gerçek kişinin, hem de tüzel kişi adına ticaret siciline tescil edilecek gerçek kişinin tam ehliyetli olması gerekir (TTK m. 359/3). Bu kişilerin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmaları gerekmediği gibi Türkiye’de yerleşik olmaları da gerekmez. Yönetim kurulu üyelerinin seçilmeleri veya göreve başlayabilmeleri için pay sahibi olmaları da gerekli değildir. Halka açık anonim ortaklıklar açısından kurumsal yönetim ilkeleri çerçevesinde belirlenmiş olan niteliklerin de aranması gerekir. SPK tarafından çıkarılan “ II-17.1 Kurumsal Yönetim Tebliği” m. 1, 2’nci fıkra hükmünde sayılan ortaklıklar dışında kalan halka açık anonim ortaklıklar, anılan tebliğin 2’nci bölümünde düzenlenen ve tebliğ ekinde yer alan Kurumsal Yönetim İlkelerine tabi olacaklardır. Halka açık anonim ortaklıkların yönetim kurullarında sayısı ikiden az olmamak kaydıyla en az üçte bir oranında bağımsız üye bulundurulması gerektiği de yine kurumsal yönetim ilkeleri arasında tespit edilmiştir (II-17.1 Kurumsal Yönetim Tebliği EK-1, m. 4.3.4).

Yanıt Açıklaması: Sermaye Piyasası Kanunu’nun 65’inci maddesine göre, borsaların ve piyasa işleticilerinin kuruluşuna Kurulun uygun görüşü üzerine Cumhurbaşkanı tarafından izin verilir.

Yanıt Açıklaması: Halka Açık Anonim Ortaklığı düzenleyen SPK m. 16 vd. hükümlerinde bu şirketin kuruluşuna ilişkin herhangi bir özel hükme yer verilmemiştir. Dolayısıyla anonim ortaklıkların kuruluşuna ilişkin genel hükümler uygulanacaktır (SPK m. 2/2). Anonim ortaklıkların kuruluşu ise birçok aşamadan meydana gelir. Her şeyden önce anonim ortaklık kurmak isteyen kişi veya kişiler ortaklık kurma iradesini ortaya koymalıdırlar. İradenin ortaya çıkması, ortaklık esas sözleşmesinin hazırlanması suretiyle somutlaşır. Sonraki aşamada bu sözleşmenin imzalanması ve imzaların noter tarafından onaylanması işlemi gerçekleştirilir. Şirket esas sözleşmesinde taahhüt edilen sermayenin en az dörtte birinin ödenmesini müteakip şirket ticaret siciline kaydettirilir ve tüzel kişilik kazanır. Ticaret siciline yapılan tescil Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan edilir. Geriye kalan sermaye borcu da en geç tescili izleyen 24 aylık süre içerisinde ödenmelidir.

Yanıt Açıklaması: Pay sahibi sayısı nedeniyle halka açık sayılan ortaklıklardan, paylarının borsada işlem görmesini istemeyenler genel kurul kararı ile Kanun kapsamından çıkabilir (Tebliğ II-16.1, m. 5/2), • Sermayesinin; a) Yüzde doksan beşinden daha fazlasının en fazla elli pay sahibine ait olduğunu veya b) Yüzde ellisinden fazlasının doğrudan ve/veya dolaylı olarak il özel idarelerine, belediyelere veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait olduğunu başvuru tarihinden önceki son altı ay içerisinde yapılmış bir genel kurul toplantısına ait hazır bulunanlar listesi ile tevsik eden ortaklıklar, Kanun kapsamından çıkma talebiyle Tebliğ Ek-1’de yer alan belgelerle Kurula başvurmaları ve başvurunun Kurulca uygun görülmesi hâlinde Kanun kapsamından çıkarılır, • Esas sözleşmeleri uyarınca pay sahibi olmanın belirli özellikleri taşıyan kişilerle sınırlandırılmış ve pay devirlerinin sadece bu özellikleri taşıyan kişilere yapılabileceği hükme bağlanmış olan ortaklıklar, Kanun kapsamından çıkma talebi ile Ek-1’de yer alan belgelerle Kurula başvurmaları ve başvurunun Kurulca uygun görülmesi hâlinde Kanun kapsamından çıkarılır, • Pay sahibi sayısının beş yüzün altında olduğunu; a) Hazır bulunanlar listesi, b) Pay defteri, c) Kâr payı dağıtımına dair muhasebe kayıt ve belgeleri, ç) Kuruluşa ve sonrasında gerçekleştirilen sermaye artırımlarına başvuran pay sahiplerine ilişkin kayıt ve belgeler ile varsa ortaklığın pay sahipleri ile ilişkilerine dair benzer belge ve işlemlere dayanarak mahkeme tarafından atanan bilirkişi raporu ile tespit ettiren ortaklıklar, Kanun kapsamından çıkma talebi ile Tebliğ Ek-1’de yer alan belgelerle Kurula başvurmaları ve başvurunun Kurulca uygun görülmesi hâlinde Kanun kapsamından çıkarılır, • Kurul düzenlemelerine uygun olarak hazırlanmış ve özel bağımsız denetimden geçmiş başvuru tarihinden önceki son iki yıla ait finansal tablolar itibarıyla; a) Aktif toplamı on milyon Türk Lirasından az olan veya b) Net satış hasılatı dışında kalan diğer gelirler toplamı ve net satış hasılatının her ikisi de beş milyon Türk Lirasından az olan ya da c) Tescil edilmiş sermayesi ile kanuni yedek akçeler toplamının tamamı karşılıksız kalan ortaklıklar, Kanun kapsamından çıkma talebi ile Tebliğ Ek-1’de yer alan belgelerle Kurula başvurmaları ve başvurunun Kurulca uygun görülmesi hâlinde Kanun kapsamından çıkarılır, • Faaliyetin devamlılığına ilişkin olarak; a) Bakanlık düzenlemeleri çerçevesinde ilgili ticaret sicil müdürlükleri tarafından münfesih olduğu veya münfesih sayıldığı resen belirlenerek TTSG’de ilan edilmiş olan veya b) İflas sonucundaki tasfiye de dâhil olmak üzere zorunlu veya gönüllü olarak tasfiyeye giren ya da c) Haklarında iflas kararı verilen ortaklıklar, söz konusu hususları tevsik eden TTSG örneği, mahkeme kararı ve varsa yetkili organ kararı ile Kurula başvurmaları ve başvurunun Kurulca uygun görülmesi hâlinde Kanun kapsamından çıkarılır.

Yanıt Açıklaması: Anonim ortaklık yönetim kurulu tek bir üyeden oluşuyorsa onun katılımıyla; birden çok üyeden oluşuyorsa üye tam sayısının çoğunluğu ile toplanır ve toplantıya katılanların çoğunluğu ile karar alır. Bir örnekle somutlaştırmak gerekirse beş kişilik bir yönetim kurulu en az üç üyenin hazır olması ile toplanır ve en az iki üyenin olumlu oyu ile karar alabilir. Bu husus yönetim kurulu toplantısının elektronik ortamda yapılması hâlinde de geçerlidir. Hemen belirtmek gerekir ki Kanun’da belirtilen bu asgari toplantı ve karar sayısı, ortaklık esas sözleşmesi ile daha ağırlaştırılabilir ancak hafifletilemez. Yönetim kurulu toplantılarına üyenin bizzat katılması gerekir. Üyeler birbirlerini temsilen oy kullanamazlar veya yerlerine bir vekil tayin edemezler. Üyelerden her birinin bir oy hakkı vardır. Oylamada eşitlik olması hâlinde konu sonraki toplantıda tekrar ele alınır. İkinci toplantıda da eşitlik olursa öneri reddedilmiş sayılır. Yönetim kurulu üyelerinin her zaman toplanarak karar almaları şart değildir. Kurul üyelerinden birinin belirli bir konuda yaptığı, karar şeklinde yazılmış önerisine tüm üyelerin çoğunluğunun yazılı onayı alınmak suretiyle de karar alınabilir. Bu yönteme elden dolaştırma yoluyla karar alınması yöntemi de denilmektedir. Yönetim kurulu toplantılarının ne zaman, nerede ve hangi yöntemle yapılacağı gibi konular yönetim kurulunca çıkarılacak bir yönerge ile düzenlenebilir.

Yanıt Açıklaması: SPK, bu Kanundan aldığı yetki ile menkul kıymetleri halka arz edilen ve sermaye piyasasında faaliyet gösteren kuruluşları, bu kuruluşların faaliyetlerinin mevzuat ve mali bünye açısından uygunluğunu denetleme hakkına sahiptir. SPK’nin, denetleme faaliyetlerini yürütürken mevzuata aykırılık tespit etmesi halinde; önleyici ve düzeltici tedbirler alma, uyarma, emir verme ve yaptırım uygulama yetkisi vardır. Merkezi İstanbul’da olan Kurul, bu Kanunla ve mevzuatla kendisine verilen görev ve yetkileri kendi sorumluluğu altında bağımsız olarak yerine getirir ve kullanır. Kurulun kararları yerindelik denetimine tabi tutulamaz. Hiçbir organ, makam, merci veya kişi Kurulun kararlarını etkilemek amacıyla emir ve talimat veremez (SerPK m. 117/2)

Yanıt Açıklaması: Varlık kiralama şirketi, kira sertifikası ihraç etmek amacıyla kurulan anonim ortaklıklardır. Bu şirketler çıkardıkları kira sertifikalarıyla, mülkiyet ya da ilgili mevzuatta öngörülen akdi bir bağa dayalı olarak edindikleri varlık ya da haklardan oluşan portföy kapsamında kira sertifikaları ihraç etmekte ve sertifika sahipleri de bu varlık ve haklardan elde edilen gelirler üzerinde payları oranında hak sahibi olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Tedrici tasfiye karar ve işlemlerinde Türk Ticaret Kanunu, İcra ve İflas Kanunu ve diğer mevzuatın tasfiye ile ilgili hükümleri uygulanmaz. Bunun yerine son derece ayrıntılı şekilde düzenlenmiş SerPK m. 86 hükümleri esasen uygulama alanı bulacaktır.

Yanıt Açıklaması: Günümüzde sermaye piyasalarına ilişkin düzenlemelerde önem arz eden üç temel amaç; yatırımcının korunması, piyasaların adil, etkin ve şeffaf olmasının sağlanması ve sistemik riskin azaltılmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Halka açık anonim ortaklık kendi paylarını rehin olarak da kabul edebilir. Bu hâlde de genel kurul tarafından yönetim kuruluna yetki verilmesi gerekir. Payları borsada işlem gören ortaklıklar, yakın ve ciddi bir kayıptan kaçınmak amacıyla genel kurulun yetkilendirmesi olmaksızın da paylarını rehin olarak alabilir. Kendi paylarını rehin alma programının süresi payları borsada işlem gören ortaklıklarda azami üç yıl, payları borsada işlem görmeyen ortaklıklarda ise bir yıldır.

Yanıt Açıklaması: Halka Açık Anonim Ortaklık, sermayeye dayalı, büyük sermaye ve işlem hacmine sahip, çok sayıda ve değişken ortağı bulunan anonim ortaklıktır. Ancak bu durum her zaman bütün unsurlarıyla gerçekleşmeyebilir. Başka bir ifadeyle bir anonim ortaklık, hisseleri borsaya kote edilmiş olmakla birlikte pay sahipliği belirli kişilerin elinde ise bir aile, grup veya kurucu gibi, gerçek anlamda Halka Açık Anonim Ortaklıktan söz edilemez. Gerçek anlamda Halka Açık Anonim Ortaklıklarda sermaye çok sayıda paya bölünmüştür ve çok  sayıda pay sahibi arasında dağılmıştır. Bu durum ise küçük pay sahiplerinin şirketin yönetimine olan ilgisinin azalmasına yol açabilir ve ortaklık, yöneticilerin veya belirli bir miktar paya sahip olan kişilerin eline geçebilir. Halka Açık Anonim Ortaklık, Sermaye Piyasası Kanunu’nda, anılan Kanun’un uygulanması açısından, hisse senetleri halka arzedilmiş olan veya halka arzedilmiş sayılan anonim ortaklıklar olarak tanımlanmıştır (SPK m. 3/I, e).

Yanıt Açıklaması: Halka Açık Anonim Ortaklık, sermayeye dayalı, büyük sermaye ve işlem hacmine sahip, çok sayıda ve değişken ortağı bulunan anonim ortaklıktır. Ancak bu durum her zaman bütün unsurlarıyla gerçekleşmeyebilir. Başka bir ifadeyle bir anonim ortaklık, hisseleri borsaya kote edilmiş olmakla birlikte pay sahipliği belirli kişilerin elinde ise bir aile, grup veya kurucu gibi, gerçek anlamda Halka Açık Anonim Ortaklıktan söz edilemez. Gerçek anlamda Halka Açık Anonim Ortaklıklarda sermaye çok sayıda paya bölünmüştür ve çok sayıda pay sahibi arasında dağılmıştır. Bu durum ise küçük pay sahiplerinin şirketin yönetimine olan ilgisinin azalmasına yol açabilir ve ortaklık, yöneticilerin veya belirli bir miktar paya sahip olan kişilerin eline geçebilir.

Yanıt Açıklaması: Yatırımcılar tazmin taleplerini YTM’ye yazılı olarak yaparlar. YTM, tazmine hak kazanan yatırımcıları mümkün olan en kısa sürede tazmin etmek üzere gerekli hazırlıkları yapmak ve hak sahiplerini ve tazmin tutarlarını belirledikten sonra üç ay içinde ödemeleri gerçekleştirmekle yükümlüdür.

Yanıt Açıklaması: ABD’de ana düzenleyici otorite olarak Menkul Değerler ve Borsa Komisyonunun (SEC) bulunmaktadır.