Türk Anayasa Hukuku

Yanıt Açıklaması: 2019 yılının Ocak ayında Venzuella Devlet başkanı Maduro ve Ulusal Meclis bu çerçede erk çatışması yaşamış ve birbirlerini yasa dışı ilan etmişlerdir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İlk düzenlemesi itibarıyla 1982 Anayasası 1961 Anayasası’na göre daha katı nitelikte bir anayasa iken sonradan aşamalı olarak yapılan değişikliklerle bu katılık bir ölçüde giderilmiştir. 1982 Anayasası, bütün anayasaların kurmaya çalıştığı hürriyet-otorite dengesinde, otoritenin ağırlığını artırmış, devleti birey karşısında korumaya çalışmıştır. Anayasa, çoğunlukla olumlu karşılanan bir biçimde siyasi sistemin işleyişi ve karar alma mekanizmalarındaki tıkanıklıkları giderici çözümler getirmiştir. İlk kabul edildiği haliyle Anayasasının temel felsefesi hakkında şunlar söylenebilir: Anayasası’nın bütününe devletçi, toplumcu ve ideolojik olarak taraflı, bireysellik ve özgürlük karşıtı bir felsefe egemendir. Batı demokrasilerinde devletin sınırlandırılması anlamına gelen anayasacılığın tam tersi olarak Türkiye’de Anayasa devlet merkezli bir toplum ve siyaset anlayışı öngörmektedir. Anayasacılığın özünde insan hakları ve hukukun üstünlüğü ilkesi bulunurken, devletçilik devleti hukuktan uzaklaştıran ve sorgulanamaz kılan “hikmet-i hükûmet” anlayışına dayanır. Siyasi partilere ve sivil yönetimlere olan güvensizlik nedeniyle seçimle oluşan anayasal organların askerî, idari ve yargısal organlarca denetlenmesi ya da frenlenmesi amaçlanmıştır. Böylece seçilmişler üzerinde, ilk defa 1961 Anayasası ile oluşturulan anayasal askerî ve yargısal vesayet, daha da pekiştirilmiştir. Anayasa’nın Anayasa Mahkemesine yüklediği başlıca işlev de bu Anayasaları yapan güçlerin Anayasa’ya yerleştirdiği devlet ideolojisini seçilmişlere karşı korumaktır. Anayasa ideolojik karakterine uygun olarak siyasi partilere de demokrasilerde olmayan yasaklar getirmiştir. Bu yasaklar incelendiğinde, siyasetin alanının oldukça daraltmış olduğu ve siyasi partilerin, çerçevesini resmî ideolojinin belirlediği sınırlı bir politik alanda siyaset yapmalarının istendiği görülmektedir. doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa’nın 2’nci maddesine göre, Türkiye Cumhuriyeti demokratik bir devlettir. Yine Anayasa’nın 6’ncı maddesinde yer alan “egemenlik kayıtsız şartsız Milletindir” hükmü de demokratik devleti öngören bir ilkedir.

Yanıt Açıklaması: Cumhurbaşkanı halk tarafından seçilmekle birlikte, yetkileri önemsiz ve sembolikse, ya da yetkileri geniş olup da bunların kullanılması ülkenin siyasal kültürü ve anayasa gelenekleri nedeniyle mümkün değilse, bu sistemin aslında bir parlamenter rejim olduğunu kabul etmek gerekir. Örneğin, Avusturya, İrlanda ve İzlanda bu tür parlamenter rejimlere sahiptirler (Özbudun, 1993: 139-140). Bir rejimin, parlamenter ya da yarı-başkanlık rejimi olması, cumhurbaşkanının anayasal yetkilerine ve bunların ne ölçüde kullanıldığına bağlıdır.

Yanıt Açıklaması: Anayasa Cumhuriyetin nitelikleri arasında laikliği de saymaktadır (m.2). Lâikliğin, din hürriyeti ve din ve devlet işlerinin ayrılığı şeklinde iki temel unsuru bulunmaktadır. Din hürriyeti, inanç ve ibadet hürriyetinden oluşur. Lâikliğin ikinci ana unsuru olan din ve devlet işlerinin ayrılığı, din kurumlarının devlet fonksiyonlarını, devlet kurumlarının da dinî fonksiyonları ifa edemeyeceği ve din kurumları ile devlet kurumlarının birbirinden ayrı olduğu anlamına gelir. Başka bir ifadeyle laik devlette, “dine bağlı devlet” ve “devlete bağlı din” uygulaması kabul edilmez.

Yanıt Açıklaması: Hak

Yanıt Açıklaması: Yalnızca "Temel hak ve hürriyetler genel sınırlama sebepleriyle sınırlandırılabileceği gibi maddelerde yer alan özel sınırlama sebepleriyle de sınırlandırılabilir" ifadesi yanlıştır; çünkü Anayasada yalnızca özel sınırlama sebepleri bulunmaktadır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: İfade hürriyeti insanları suç işlemeye teşvik etmek ya da iftira, sövmek, hakaret etmek biçiminde kullanılamaz; basın hürriyetinin muhtevasında “kişilerin şeref ve haysiyetine tecavüz” yoktur; dilekçe hakkı, hakaret ve tehdit içeremez; toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı silahlı ve saldırılı olarak kullanılamaz sınırlamaları objektif sınırlar içinde yer almaktadır. Tüm bu sınırlar, temel hak ve hürriyetlerin objektif sınırlarındandır. Ancak "mülkiyet hakkının kullanılması toplum yararına aykırı olamaz" sınırı, temel hak ve hürriyetlerin anayasal sınırları (doğrudan anayasa tarafından konulan sınırlar) arasındadır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Tanzimat Fermanı ile getirilen hükümleri, dev- let yönetimine ilişkin ilkeler ve hak ve özgürlüklerolmak üzere iki grupta incelemek mümkündür

Yanıt Açıklaması: Sened-i ittifakta Âyanların yararına olan hükümler şunlardır: Sadrazamın keyfi eylemleri önlenecektir. Suçsuz hanedanlara haksızlık edilmeyecek, bunların sürekliliği korunacak ve kendi yönetimleri altındaki hanedanları koruma hakları tanınacaktır.

Yanıt Açıklaması: 3

Yanıt Açıklaması: İbadet hürriyetine gelince, bu da kişinin inandığı dinin gerektirdiği bütün ibadetleri, âyin ve törenleri serbestçe yapabilmesi ve başkaları üzerinde cebir ve şiddet kullanmamak şartıyla inancına göre yaşayabilmesini ifade eder. Anayasa, kural olarak ibadet hürriyetini kabul etmekle birlikte, buna bazı sınırlar getirmiştir. Bu hususu düzenleyen Anayasa’nın 24’üncü maddesinin birinci fıkrasına göre, “14’üncü madde hükümlerine aykırı olmamak şartıyla ibadet, dinî ayin ve törenler serbesttir.” Anayasa’nın ibadet hürriyetini 14’üncü maddedeki hükümlerle sınırlaması belirsizliklere yol açabileceğinden yerinde bir düzenleme değildir. İnanç hürriyeti mutlak anlamda sınırsız olmakla birlikte, ibadet hürriyetine bazı sınırlar getirilebilmektedir. Kural olarak başkalarına zarar vermeyen dinî ibadet ve uygulamalar serbesttir. Başkalarına zarar veren ibadetler ise sınırlanabilir. İbadet hürriyetinin sınırlarıyla ilgili olarak konuyu bazı örneklerle somutlaştırmak mümkündür: Örneğin, “Tanrılarını hoşnut etmek için her yıl bir genç kızın kurban edilmesini” öngören bir dine mensup olan insanların bu uygulamalarının yasaklanması, devletin dine müdahalesi sayılmaz. Çünkü insan kurban etmek, en temel insan hakkı olan yaşam hakkını ortadan kaldırmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Anayasa, Bakanlar Kurulunun Parlamentoya karşı sorumlu olmasını öngörmemiştir. Dolayısıyla güven oyla- ması usu^lü de yoktur.

Yanıt Açıklaması: Meclis hükûmeti sistemi, kuvvetler birliği ve meclisin üstünlüğü ilkesine dayanır. Bu sistemde yasama ve yürütme yetkilerinin mecliste toplanır.

Yanıt Açıklaması: 1921 Anayasası'na hâkim olan anlayış meclis hükûmeti sistemi olduğu için doğru cevap İsviçre'dir. Doğru seçenek E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Cumhuriyet, egemenliğin halka ait olduğu ve yöneticilerin dönemsel olarak seçimle belirlendiği rejimi ifade eder.

Yanıt Açıklaması: 13

Yanıt Açıklaması: 1961 Anayasası’nın en ileri yanlarından birisi de klasik kişi hak ve hürriyetleri ile siyasal hakları genişletip güçlendirmesinin yanı sıra, sosyal hakları da düzenleyen ilk anayasa olmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Pozitif statü hakları, negatif statü haklarının aksine devlete olumlu bir davranışta bulunma ve hizmet etme, katkı sağlama ve yardımda bulunma yükümlülüğü ve sosyal alanda belli ödevler ve fonksiyonlar yükleyen hak ve hürriyetlerdir. Bilim ve sanat hürriyeti, negatif statü haklarındandır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 1921 Anayasası’nın devletin kuruluşu ve hak ve hürriyetlerle ilgili düzenlemelerinin yetersiz olması nedeniyle 1924 yılında yeni bir anayasa yapıldı. Katı bir anayasa olan 1924 Anayasası, “Anayasa’nın hiçbir maddesi hiçbir sebep ve bahane ile savsanamaz ve işlerlikten alıkonamaz. Hiçbir kanun Anayasa’ya aykırı olamaz” (m.103) hükmüyle anayasanın üstünlüğü ilkesini benimsemiş olmakla birlikte, kanunların anayasaya uygunluğunun yargısal denetimine yer vermemiştir.  Lâiklik: 1928 yılında yapılan değişiklikle, Anayasa’daki, “Türkiye Devletinin dini, Din-i İslamdır” hükmü (m.2) ile Meclisin yetkileri arasında sayılan “ahkâm-ı şer’iyenin tenfizi” hükmü (m.26) çıkarılmış, 1937 değişikliği ile de Anayasaya “lâiklik ilkesi” eklenmiştir. Hükûmet sistemi: 1924 Anayasası, meclis hükûmeti ile parlamenter rejim arasında karma bir hükûmet sistemi kurmuştur (Özbudun, 1998: 9-10; Gözler, 2000: 51-53). 1924 Anayasası’nın meclis hükûmeti sistemine benzeyen hükümleri şunlardır:  1. “Türk Milletini ancak TBMM temsil eder ve Millet adına egemenlik hakkını yalnız o kullanır” (m.4).  2. “Yasama yetkisi ve yürütme erki Büyük Millet Meclisinde belirir ve onda toplanır” (m.5).  3. “Meclis, Hükûmeti her zaman denetleyebilir ve düşürebilir” (m.7). Ancak Hükûmetin Meclisi feshetme yetkisi bulunmamaktadır.  1924 Anayasası’nın uygulandığı dönemde hükûmet sisteminin giderek bir “parlamenter rejim”e dönüştüğü görülmektedir.  1924 Anayasası, kişi hak ve hürriyetlerini genel olarak düzenlemiş, ancak Batı anayasalarında da tam olarak görülmeyen sosyal haklara yer vermemiştir. Doğru cevap E'dir.