Türk Anayasa Hukuku

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasasının “Anayasa’nın değiştirilmesi”ne ilişkin düzenlemesi şöyledir “Anayasa’nın değiştirilmesi Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tam sayısının en az üçte biri tarafından yazıyla teklif edilebilir. Anayasa’nın değiştirilmesi hakkındaki teklifler Genel Kurulda iki defa görüşülür. Değiştirilme teklifinin kabulü Meclisin üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun gizli oyuyla mümkündür.

Yanıt Açıklaması: Kanun hükmünde kararnameler için yetki kanununa ihtiyaç varken Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin çıkarılması için yürütme organının yetkilendirilmesi gerekmez. Kanun hükmünde kararnameler, TBMM'nin onayına sunulurken Cumhurbaşkanlığı kararnameleri sunulmaz. Kanun hükmünde kararnameler, kanun hükümlerini değiştirebilir ya da ilga edebilirken Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile böyle bir şeyin yapılması mümkün değildir. Kanun hükmünde kararnameler de Cumhurbaşkanlığı kararnameleri de normlar hiyerarşisinde tüzüklerin üzerinde yer alır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Öte yandan 1961 Anayasası, seçilmiş siyasi iktidarlar üzerinde, bu Anayasa’yı yapan siyasi güçlerin düşüncelerine uygun bir kontrol sağlanması amacıyla, etkili bir askerî ve yargısal vesayete yer vererek demokrasiden ciddi bir şekilde sapmıştır. Bu yönleriyle 1961 Anayasası, 1924 Anayasası’ndan çok geri bir anayasa olma özelliğine sahiptir. 1982 Anayasası ise 1961 Anayasası’nın bu antidemokratik düzenlemelerini daha da genişleterek benimsemiştir.

Yanıt Açıklaması: Yargıtay üyeleri Hakimler ve Savcılar Kurulunca seçilir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa yargısının benimsendiği ülkelerin büyük çoğunluğunda merkezileşmiş sistem tercih edilmiştir. Merkezileşmemiş modelde ise, kanunların anayasaya uygunluğunun denetlenmesi için, özel bir mahkeme kurulmayıp, bu yetki genel mahkemeler tarafından kullanılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Başlangıç kısmına yer vermiştir.

Yanıt Açıklaması: 2017 değişikliğiyle yapısı yeniden düzenlenen ve üyelerin TBMM ve Cumhurbaşkanı tarafından seçilmesini öngören Anayasanın 159’uncu maddesine göre Hâkimler ve Savcılar Kurulu onüç üyeden oluşur; iki daire halinde çalışır. Kurulun Başkanı Adalet Bakanıdır. Adalet Bakanlığı Müsteşarı Kurulun tabiî üyesidir. Kurulun, üç üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adlî yargı hâkim ve savcıları arasından, bir üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemişidarî yargı hâkim ve savcıları arasından Cumhurbaşkanınca; üç üyesi Yargıtay üyeleri, bir üyesi Danıştay üyeleri, üç üyesi nitelikleri kanunda belirtilen yükseköğretim kurumlarının hukuk dallarında görev yapan öğretim üyeleri ile avukatlar arasından Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından seçilir.

Yanıt Açıklaması: Temel hak ve hürriyetlerin niteliği başlığını taşıyan 12’nci maddeye göre, “Herkes kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahiptir (f.1). Temel hak ve hürriyetler, kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı ödevve sorumluluklarını da ihtiva eder (f.2)”.

Yanıt Açıklaması: Yargı fonksiyonunun amacı, hukuk düzeninin korunması ve adaletin gerçekleştirilmesidir. Yasama fonksiyonu ve yürütme fonksiyonunun amacı ise, kamu yararının gerçekleştirilmesidir.

Yanıt Açıklaması: 1839 yılında Padişah tarafından tek taraflı olarak “ferman” biçiminde ilan edilen Tanzimat Fermanı ile devletin bütün uyrukları için can, mal ve ırz güvenliğinin teminat altına alınması, düzenli bir vergi sistemine geçilmesi, genel ve zorunlu askerlik uygulamasının başlatılması ve bütün uyrukların kanun önünde eşitliğinin sağlanması taahhüt edilmiştir (Erdoğan, 2001a: 7). Tanzimat Fermanı, kendi dönemi için bir “haklar beyannamesi”dir. Ayrıca, bir anayasa olmamakla birlikte, bir ölçüde devlet iktidarının sınırlandırılmasını sağladığı için önemli bir “anayasal belge”dir. Bu belge ile Padişah, çıkarılacak kanunlara aykırı hareket etmeyeceğine dair yemin etmek suretiyle “kendi iktidarını sınırlandırmakta”dır. Böylece, Tanzimat Fermanı, Padişahın yetkilerini daraltarak bir anlamda meşrutiyetin, başka bir deyişle anayasal monarşinin yolunu açmaktadır (Erdoğan, 2003: 9). Bununla birlikte, Padişahın bu sınırlamalara aykırı davranmasını önleyecek kurumsal bir mekanizma ise öngörülmemiştir. Bir haklar beyannamesi niteliğinde olan Tanzimat Fermanı ile devlet iktidarı bir ölçüde sınırlandırılmakta ve böylece anayasal monarşinin yolu açılmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Asli kurucu iktidar, bir ülkenin siyasal rejiminde ihtilal, hükûmet darbesi veya ülkenin parçalanması sebebiyle bir hukuk boşluğu meydana gelmesi ya da bağımsızlığın kazanılması veya yeni bir devletin kurulması gibi durumlarda hiçbir hukuk kuralıyla bağlı olmaksızın yeni anayasayı yapan iktidara denir

Yanıt Açıklaması: Cevap “a” şıkkıdır. Mahkemeler, üst mahkemelerin itiraz ve temyiz mercii sıfatıyla verdikleri kararlar dışında, kendileri dışındaki mahkemelerin kararlarıyla kural olarak bağlı değildirler. Bu nedenle, üst mahkemelerin alt mahkemelere davaların görülmesiyle ilgili olarak genel nitelikte emir ve talimat vermeleri mümkün değildir.

Yanıt Açıklaması: 1

Yanıt Açıklaması: Anayasa’nın 159’uncu maddesinde (f.9) hâkim ve savcıların denetlenmesiyle ilgili olarak şu düzenleme yer almaktadır: Hâkim ve savcıların görevlerini; kanun ve diğer mevzuata (hâkimler için idari nitelikteki genelgelere) uygun olarak yapıp yapmadıklarını denetleme; görevlerinden dolayı veya görevleri sırasında suç işleyip işlemediklerini, hâl ve eylemlerinin sıfat ve görevleri icaplarına uyup uymadığını araştırma ve gerektiğinde haklarında inceleme ve soruşturma işlemleri, ilgili dairenin teklifi ve Hâkimler ve Savcılar Kurulu Başkanının oluru ile Kurul müfettişlerine yaptırılır. Soruşturma ve inceleme işlemleri, hakkında soruşturma ve inceleme yapılacak olandan daha kıdemli hâkim veya savcı eliyle de yaptırılabilir.

Yanıt Açıklaması: 3376 sayılı Anayasa Değişikliklerinin Halk oylamasına Sunulması Hakkında Kanuna göre, “Anayasa değişikliği halk oylaması, ilgili Anayasa değişikliği kanununun Resmi^ Gazete’de yayımını takip eden altmışıncı günden sonraki ilk Pazar günü yapılır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Anayasaya göre başbakanın iptal davası açma yetkisi bulunmamaktadır. Doğru yanıt 'A'

Yanıt Açıklaması: Yargı organları politika kararlaştırıcılar arasında yer almaz

Yanıt Açıklaması: HSYK başkanı adalet bakanıdır.

Yanıt Açıklaması: 1971-1973 yıllarında yapılan değişiklikler 1961 Anayasasının temel felsefesine aykırı olmakla birlikte yürütmenin güçlendirilmesine yönelik düzenlemeler, 1961 Anayasasının önemli bir zayıflığını düzeltici niteliktedir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Hiyerarşik yöntemde anayasa yapımı, Anayasa’nın, bir kişi, kurul ya da temsili olmayan bir meclisçe “tepeden inme” bir usulle kabul edilmesi biçiminde gerçekleşmektedir. Bu yöntemin klasik uygulaması, hükümdar ya da monarkın tek yanlı bir iradi tasarruf ile “ferman” biçiminde bir anayasayı kabul ve ilan etmesidir. Doğru cevap A'dır.