Türk Anayasa Hukuku

Yanıt Açıklaması: Maddi kritere göre yasama fonksiyonu, kural koymak, yani kişisel olmayan, genel, sürekli ve objektif işlemler yapmaktır. Dolayısıyla devletin hangi organı tarafından yapılırsa yapılsın, kural-işlem mahiyetine sahip olan bütün işlemlerin yapılmasında yasama fonksiyonu icra edilmektedir. Örneğin, yasama organınca yapılan kanunlar ve içtüzükler ile yürütme organınca yapılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ve yönetmelikler maddi kriter bakımından yasama fonksiyonuna dahildirler. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Merkezî yönetimin yararına olan hükümler; 1. Padişahın ve devletin otoritesini herkes kabul edecektir. 2. Sadrazama itaat edilecektir. 3. Malî yükümlülükler ve vergilerle ilgili emirlere uyulacaktır. 4. Yeniçeri ocağı Padişaha itaat edecektir. 5. Âyan, kendi toprakları dışına el atmayacaktır.

Yanıt Açıklaması: 2001 yılında düzenlenmiştir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: TBMM

Yanıt Açıklaması: Kişinin dokunulmazlığı, din ve vicdan hürriyeti ve özel hayatın gizliliği "Kişinin hakları ve ödevleri" bölümünde yer alırken; çalışma ve sözleşme hürriyeti ise "sosyal ve ekonomik haklar" bölümünde yer almaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de 1961 ve ilk düzenlemesinde 1982 Anayasası parlamenter hükûmet sistemini benimsemiştir.

Yanıt Açıklaması: Devlertin hukuki fonsksiyonlarıyla ilgili soruda verilen önermelerin tamamı doğrudur. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Objektif sınırların anayasada yer alması veya kanunla konulması gerekli değildir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa ideolojik karakterine uygun olarak siyasi partilere de demokrasilerde olmayan yasaklar getirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Ekonomik durumun kötü olması 1982 anaysasının yapılmasına etkendir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa’ya göre, “Yasama yetkisi Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisinindir. Bu yetki devredilemez” (m.7); “Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı tarafından, Anayasa’ya ve kanunlara uygun olarak yerine getirilir” (m.8); “Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır” (m.9). Anayasa, devletin üç temel fonksiyonunu ayrı ayrı düzenlemek ve farklı organlar tarafından yürütülmesini öngörmek suretiyle hukuki anlamda “fonksiyonlar ayrılığı”nı kabul etmiştir. Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı tarafından, Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir (m.8). 1982 Anayasası’nın yürütme organını güçlendirmek amacıyla 1961 Anayasası’ndan farklı olarak yürütmeyi sadece bir görev değil, görev ve yetki olarak nitelendirmesi, idarenin kanuniliği ilkesini ve yürütmenin aynı zamanda görev olma niteliğini ortadan kaldırmamaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Yerinden yönetim ilkesi Türkiye’de Anayasal düzeyde ilk defa 1921 Anayasası’nda yer almıştır. 1921 Anayasası, Türkiye’yi coğrafi ve iktisadi ilişkiler bakımından vilayet, kaza ve nahiyelere bölmüş ve vilayet ve nahiyelerde “halk idaresi”ni kabul etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Devlet yönetimine (yasama, yürütme ve yargı faaliyetleri) ilişkin ilkeler: Tanzimat Fermanı’nın devlet yönetimiyle ilgili en önemli ilkesi, iktidarın kendi kendini sınırlamasıdır. Buna göre, kamusal alan yeni kanunlarla düzenlenecek ve keyfi işlemlere izin verilmeyecektir. Bütün işlemlerin kanunlara uygun olarak yürütülmesi sağlanacak, buna uymayan görevliler cezalandırılacaktır. Keyfi cezalara son verilecek, mahkemelerde duruşmaların aleni olması sağlanacak, yargı kararı olmadıkça kimseye ceza verilmeyecektir. Devlet harcamalarının finansmanı için vergi toplanacaktır. Devletin askerî ve diğer harcamaları kanunla düzenlenecek ve sınırlanacaktır. Kanunların hazırlanmasında yeni bir yöntem benimsenmiştir. Buna göre kanunlar, yetkili kurullar (Meclisi Ahkamı Adliye ve Babı Seraskeri Darı Şurası-askerî kanunlarda-) tarafından serbestçe görüşülerek kararlaştırıldıktan sonra Padişah tarafından onaylanarak yürürlüğe sokulacaktır. Tanzimat Fermanı’nın devlet yönetimi alanındaki bir diğer önemli ilkesi de, eşit muamele yükümlülüğüdür. Buna göre, Tanzimat Fermanı ile getirilen haklardan din ayrımı gözetilmeksizin devletin bütün uyrukları yararlanacaktır.

Yanıt Açıklaması: Parlamenter hükûmet sisteminin temel özellikleri şunlardır: 1. Parlamenter hükûmet (kabine hükûmeti), yürütme iktidarının, yasama iktidarından kaynaklandığı ve ona karşı sorumlu olduğu hükûmet sistemidir. Hükûmet, yasama organına karşı sorumludur, yani yasama organının güvenine dayanır ve güvensizlik oyuyla görevinden uzaklaştırılabilir. Buna karşılık, devlet başkanının da meclisi feshetme yetkisi vardır.                                                                                                                                                                    2. Parlamenter sistemde yürütme organı ikibaşlı (düalist: devlet başkanı ve başbakan) dır. Cumhuriyetlerde devlet başkanı cumhurbaşkanı, monarşilerde ise hükümdardır. Bununla birlikte, yürütmede asıl yetkinin, yasama organına karşı sorumlu olan bakanlar kuruluna ait olduğu kabul edilmektedir. 3. Parlamenter hükûmet sisteminde devlet başkanının siyasal sorumluluğu yoktur. Dolayısıyla devlet başkanının görevine parlamento veya başka bir anayasal organının son vermesi mümkün değildir. Devlet başkanının görevinden uzaklaştırılmasının tek yolu vatana ihanet veya anayasayı ihlal gibi ağır suçlardan dolayı cezai sorumluluğunun ortaya çıkarılmasıdır. 4. Parlamenter hükûmet sisteminde, başbakan yasama organı içinden seçilir. Bakanlar kurulu üyelerinin dışarıdan da seçilmesi mümkün olmakla birlikte, çoğunlukla bunlar da yasama organın içinden seçilirler. Dolayısıyla başkanlık sisteminden farklı olarak parlamenter sistemde aynı kişiler hem yasama hem de yürütme organı içinde görev alabilmektedirler. 5. Parlamenter sistemde başbakan ve kabine kolektif bir yürütme organıdır.

Yanıt Açıklaması: Islahat Fermanı, daha sonraki dönemlerde dış ilişkiler bakımından batılı devletlerin ve Rusya’nın müdahalelerine dayanak oluşturmuş, içeride ise özellikle Hristiyan “millet”lerin bağımsızlık hareketlerinin bir başlangıcı olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Islahat Fermanı, daha sonraki dönemlerde dış ilişkiler bakımından batılı devletlerin ve Rusya’nın müdahalelerine dayanak oluşturmuş, içeride ise özellikle Hristiyan “millet”lerin bağımsızlık hareketlerinin bir başlangıcı olmuştur. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Bireylerin hukuki güvenlik içinde olmasına yönelik ilkeler; hukuk kurallarının belirliliği, hukuki istikrar, kazanılmış haklara saygı, kanuni hakim güvencesi ve ceza sorumluluğu ilkeleri olarak sıralanabilir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Sened-i İttifak, merkezi yönetim, ayanlar ve genel olarak halk yararına hükümler içermektedir. Merkezi yönetimin yararına olan hükümler; padişahın ve devletin otoritesini herkes kabul edecektir, sadrazama itaat edilecektir, malî yükümlülükler ve vergilerle ilgili emirlere uyulacaktır, yeniçeri ocağı Padişaha itaat edecektir, ayan, kendi toprakları dışına el atmayacaktır. Âyanların yararına olan hükümler; sadrazamın keyfi eylemleri önlenecektir, suçsuz hanedanlara haksızlık edilmeyecek, bunların sürekliliği korunacak ve kendi yönetimleri altındaki hanedanları koruma hakları tanınacaktır. Genel olarak halkın yararına olan hükümler: yoksullar ve reaya korunacak, vergiler haksız ve ezici olmayacaktır, reayaya zulüm edilmeyecek, suç işlenmesi durumunda soruşturma yapılmadan ceza verilmeyecektir.

Yanıt Açıklaması: Lâikliğin, din hürriyeti ve din ve devlet işlerinin ayrılığı şeklinde iki temel unsuru bulunmaktadır (Özbudun, 1998: 54). Din hürriyeti, inanç ve ibadet hürriyetinden oluşur.

Yanıt Açıklaması: 1876 Anayasası (Kanun-u esasi^) “Cemiyet-i Mahsusa” adını taşıyan bir kurulca Belçika, Polonya ve Prusya anayasalarından yararlanılarak hazırlanmış ve Mithat Paşa başkanlığındaki Heyet-i Vükela’dan da geçtikten sonra 23 Aralık 1876’da Padişah İkin- ci Abdülhamit tarafından “ferman” biçiminde ilan edilmiştir. 1876 Anayasası, Osmanlı Devleti tebaasının te- mel hak ve hürriyetlerini zamanının anayasalarına benzer bir biçimde düzenlemiştir. Anayasa’da, kişi hürriyeti (m.9), kişi güvenliği (m.10), ibadet hürri- yeti (m.11), basın hürriyeti (m.12), ticaret, sanat ve ziraat alanlarında şirket kurma hakkı (m.13), dilek- çe hakkı (m.14), öğretim hürriyeti (m.15), eşitlik ilkesi (m.17), mali güce göre vergilendirme ilkesi (m.20), mülkiyet hakkı (m.21), konut dokunul- mazlığı (m.22), tabii^ ha^kim ilkesi (m.23,89), hak arama hürriyeti (m.83,84), müsadere ve angarya yasağı (m.24), vergilerin kanuniliği ilkesi (m.25), işkence ve eziyet yasağı (m.26), vatandaşlık hakkı (m.8), devlet memurluğuna girme hakkı (m.19) gibi hak, hürriyet ve ilkeler yer almıştır. 1876 Anayasası (m.42-80), birincisi, üyeleri iki dereceli seçimle halk tarafından seçilen Heyet-i Me- busan; ikincisi de, üyeleri Padişah tarafından atananHeyet-i A^yan olmak üzere iki meclisli bir parlamen- to (Meclis-i Umu^mi) kurmuştur.