Türk Anayasa Hukuku

Yanıt Açıklaması: "B" seçeneğinde mahkemelerin “yürütme organına karşı bağımsızlığı”, “C” ve “D” seçeneklerinde “diğer yargı organlarına karşı bağımsızlığı”, "E" seçeneğinde “çevreye karşı bağımsızlığı” ifade edilmektedir. “Belli bir davanın görülmesiyle ilgili olarak kanunla bile bir mahkemeye emir verilememesi” mahkemelerin yasama organına karşı bağımsızlığını ifade eden seçenektir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Sayıştay'ın idari görevi; genel ve katma bütçeli dairelerin bütün gelir ve giderleri ile mallarını Türkiye Büyük Millet Meclisi adına incelemek ve denetlemektir. Sayıştay bu görevini yaparken idari bir organ durumundadır.

Yanıt Açıklaması: Âyanların yararına olan hükümler; Sadrazamın keyfi eylemlerinin önlenmesi; Suçsuz hanedanlara haksızlık edilmemesi, bunların sürekliliğinin korunması ve kendi yönetimleri altındaki hanedanları koruma haklarının tanınması şeklindedir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa Mahkemesi, 6287 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un bazı hükümlerinin iptal istemini reddettiği 2012 tarihli kararıyla yerleşik laiklik içtihadını kökten değiştirmiş ve kararın gerekçesinde belirtildiği üzere “özgürlükçü laiklik” yorumunu benimsemiştir.

Yanıt Açıklaması: Jellinek'in sınıflandırmasına göre devlete olumlu bir davranışta bulunma ve hizmet etme, katkı sağlama ve yardımda bulunma yükümlülüğü ve sosyal alanda belli ödevler ve fonksiyonlar yükleyen hak grubu, pozitif statü haklarıdır. Bu haklar, sağlık hakkı, öğrenim hakkı, çalışma hakkı, sosyal güvenlik hakkı ve konut hakkı gibi haklardır. Bu haklar aynı zamanda kişilere de bunların gerçekleştirilmesini devletten talep etme yetkisi verirler.

Yanıt Açıklaması: Anayasa Komisyonu, kendisine havale edilen bir anayasa değişikliği teklifini inceledikten sonra vardığı sonuçları bir rapora bağlayarak Genel Kurula sunulması için Meclis Başkanlığına gönderir.

Yanıt Açıklaması: Aslî kurucu iktidar, ihtilal, darbe ya da ülkenin parçalanması gibi sebeplerle ülkede bir hukuk boşluğu doğduğunda ortaya çıkan ve hiçbir hukuk kuralı ile bağlı olmaksızın yeni bir anayasa yapan iktidardır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 2017 yılında yapılan referandumla yeni bir anayasa kabul edilmemiş, sadece 1982 Anayasası'nda değişikliğe gidilmiştir. 2017 değişikliği sağlıklı işlemeyen parlamenter hükümet sisteminden, istikrarlı yönetimi sağlayacak bir başkanlık sistemine geçişi de sağlamıştır. Bununla birlikte 1982 Anayasasının diğer problemli hükümlerinin de düzeltileceği tümüyle yeni bir anayasa yapılması ihtiyacı devam etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Cumhurbaşkanının cezai sorumluluğuna gidilebilmesi için TBMM'nin en az 360 oyla Cumhurbaşkanı hakkında soruşturma açılmasına karar vermesi gerekir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Anayasa’nın 148’inci maddesinin birinci fıkrasına göre, Anayasa Mahkemesi kanunların Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetler. Öte yandan Anayasa’nın 90’ıncı maddesinin son fıkrasına göre, “usulüne göre yürürlüğe konulmuş Milletlerarası antlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz.”

Yanıt Açıklaması: 1921 Anayasası döneminde Türkiye’de de uygulanan meclis hükûmeti sistemi günümüzde İsviçre’de uygulanmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: On beş üyeden oluşan Anayasa Mahkemesi’nin on iki üyesi Cumhurbaşkanı tarafından seçilir. Bu nedenle doğru şık “b”dir.

Yanıt Açıklaması: Hukuk mahkemeleri ve ceza mahkemeleri olarak ikiye ayrılan adli mahkemelerin teşkilâtı 26.9.2004 tarih ve 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun ile yeniden düzenlenmiştir. Adli yargı teşkilâtı, üç dereceli olup hukuk ve ceza mahkemeleri, bölge adliye mahkemeleri ile Yargıtay’dan oluşmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Yök'ün tavsiye ettiği adaylardan cumhurbaşkanınca seçilen en az iki üye hukukçu olmalıdır. Doğru yanıt 'B'

Yanıt Açıklaması: Şeklî ve organik kriter, devletin hukuki fonksiyonlarını bu fonksiyonları yerine getiren organa ve yapılış şekillerine göre tasnif etmektedir. Bu kritere göre, yasama fonksiyonu, yasama organı tarafından yapılan işlemleri; yürütme fonksiyonu, yürütme organı tarafından yapılan işlemleri; yargı fonksiyonu ise, yargı organı tarafından yapılan işlemleri ifade eder. Örneğin, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından çıkarılan Medeni Kanun, TBMM İçtüzüğü, milletvekilliğinin düşürülmesine ilişkin kararlar yasama işlemi; Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılan kararnameler, yönetmelikler ve kararlar ile diğer idare organlarınca yapılan işlemler yürütme işlemi; yargı organlarınca verilen kararlar ile yapılan diğer işlemler yargı işlemidir.

Yanıt Açıklaması: Yasama yetkisinin aslî oluşu, TBMM'nin herhangi bir organ ya da makam tarafından yetkilendirilmeksizin doğrudan doğruya işlem yapabilmesini sağlar. Oysa yürütme organının işlemleri secundum legemdir, yani yürütme organının düzenleyici işlem yapabilmesi için yasama organı tarafından yetkilendirilmesi gerekir. Bununla birlikte, 2017 Anayasa değişikleri ile birlikte Cumhurbaşkanlığı kararnameleri bu kurula bir istisna getirmiştir. Cumhurbaşkanı, önceden çıkarılan bir kanuna dayanmaksızın Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarma yetkisini haiz kılınmıştır. Bunun dışında yürütme organının düzenleyici işlem çıkarma yetkisi secundum legem olma özelliğini korumaktadır. Nitekim 2017 Anayasa değişikliği öncesinde hukukumuzda var olan kanun hükmünde kararnamelerin çıkarılması için de Bakanlar Kurulu'nun bir yetki kanunu ile yetkilendirilmesi gerekmiştir. Dolayısıyla kanun ve Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, aslî düzenleme yetkisinin sonucu olarak çıkarılmaktadır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasası iptal davası olarak genel korunma davasını düzenlemiş, organ davasına yer vermemiştir. Buna göre, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve TBMM İçtüzüğünün tamamının veya bazı hükümlerinin Anayasaya aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesinde iptal davası açmaya yetkili kişi ve organlar Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisinde en fazla üyeye sahip iki siyasi parti grubu ile TBMM üye tamsayısının en az beşte biri tutarındaki üyeleri olarak sayılmıştır (m.150). Kanunların ve anayasa değişikliklerinin şekil bakımından Anayasaya aykırılığı iddiasıyla iptal davası açma yetkisi ise sadece Cumhurbaşkanı ve TBMM üye tamsayısının beşte biri tutarındaki üyelere tanınmıştır (m.148,f.2).

Yanıt Açıklaması: Anayasaya göre yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır.

Yanıt Açıklaması: Anayasa’ya göre (m.84/4), “Meclis çalışmalarına özürsüz veya izinsiz olarak bir ay içerisinde toplam beş birleşim günü katılmayan milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesine, durumun Meclis Başkanlık Divanınca tespit edilmesi üzerine, Genel Kurulca üye tamsayısının salt çoğunluğunun oyuyla karar verilebilir.” Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kanundaki hükümler geçerlidir.