Türk Anayasa Hukuku

Yanıt Açıklaması: 1980 Anayasası'nın işinin hakları ve ödevleri bölümünde (m.17-40); kişinin dokunulmazlığı, maddî ve manevî varlığı; zorla çalıştırma yasağı; kişi hürriyeti ve güvenliği; özel hayatın gizliliği; konut dokunulmazlığı;haberleşme hürriyeti; yerleşme ve seyahat hürriyeti; din ve vicdan hürriyeti; düşünce ve kanaat hürriyeti; düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti; bilim ve sanat hürriyeti; basın hürriyeti; dernek kurma hürriyeti; toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı; mülkiyet hakkı; hak arama hürriyeti; kanuni hâkim güvencesi; suç ve cezalara ilişkin esaslar; ispat hakkı; ve temel hak ve hürriyetlerin korunmasına ilişkin hükümlere yer verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Yeni Zelanda ve Japonya'da parlamenter sistem, Arjantin ve Brezilya'da başkanlık sistemi görülmektedir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye Cumhuriyeti, üniter bir devlettir. Çünkü, federal devletlerin aksine Türkiye Devletinin tek bir anayasası, federal nitelikte olmayan bir yasama organı, yürütme organı ve yargı organları vardır ve bu organlar ulusal düzeyde yetkilerini icra ederler. Her ne kadar Anayasa’da açıkça devletin “üniter” olduğu belirtilmemişse de, Anayasa’nın bütününden ve devletin yapısından bu sonucu çıkarmak mümkündür. Esasen federal ülkelerin bu özelliği o ülkelerin anayasalarında açıkça belirtilir ve yetki paylaşımı da anayasa ile düzenlenir. Üniter devletlerin anayasalarında ise genellikle devletin üniter olduğu belirtilmez, ama bu nitelik anayasanın düzenlemelerinden anlaşılır.  Anayasa’nın 3’üncü maddesinde yer alan, “Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bir bütündür” ifadesi ise “üniter devlet” biçiminin kabul edildiğini değil, Mustafa Erdoğan’ın haklı olarak belirttiği gibi, devletin ve ülkenin bölünemeyeceğini açıklamaktadır ki, esasen bu yasak federal devletler için de geçerlidir (Erdoğan, 2003: 141). Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri ve Almanya gibi eyaletlerden oluşan ülkeler bakımından da “ülkenin bölünmezliği” esastır ve halkın tek bir millet olmadığı da söylenemez. Bu nedenle Anayasa’nın 3’üncü maddesindeki hüküm olmasaydı bile, hukuken Türkiye Cumhuriyeti yine ülke ve halk bakımından bölünemezlik özelliğine sahip olacaktı.  Yerel yönetim uygulaması ise yukarıda açıklandığı üzere federal sisteme özgü bir kurum olmayıp, devletin üniter niteliğini etkilemez. Üniter devletin karşılığı federal devlet, merkezden yönetimin karşılığı ise yerel yönetim ilkesidir. Başka bir ifadeyle üniter devlet, yerel yönetim ilkesini reddetmez. Nitekim, Türkiye Cumhuriyeti kuruluşundan itibaren üniter devlet şekliyle birlikte, yerel yönetim ilkesini de benimsemiş ve korumuştur. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Yasama ve yürütme kuvvetlerinin birbiriyle ilişkileri, pozitif anayasa hukukunda hükûmet sistemleri tasnifinin dayandığı temeli oluşturur. Bu ilişkilerin niteliğine göre hükûmet sistemleri, başkanlık sistemi, parlamenter hükûmet sistemi, meclis hükûmeti sistemi ve yarı-başkanlık sistemi biçiminde tasnif edilmektedir. Başkanlık sisteminde yasama ve yürütme organlarının birbirinin görevine son vermesi, aynı kişinin her iki organda görev alması mümkün değildir. Başkanlık sisteminde, yürütme yetkisi halk tarafından seçilen başkana, yasama yetkisi ise parlamentoya aittir. Yasama ve yürütme birbirinden bağımsız olup aynı kişiler her iki organda görev alamazlar. ABD ve diğer bazı ülkelerin başkanlık sistemlerinde başkan yasama organını feshedemez, yasama organı da güvensizlik oyuyla başkanının görevine son veremez. Türkiye modeli başkanlık sisteminde ise, parlamento veya başkan, her iki organın seçimlerinin birlikte yenilenmesine karar verebilmektedir. Parlamenter hükûmet (kabine hükûmeti), yürütme iktidarının, yasama iktidarından kaynaklandığı ve ona karşı sorumlu olduğu hükûmet sistemidir. Hükûmet, yasama organına karşı sorumludur, yani yasama organının güvenine dayanır ve güvensizlik oyuyla görevinden uzaklaştırılabilir. Buna karşılık, devlet başkanının da meclisi feshetme yetkisi vardır. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: 1876 Anayasası, Osmanlı Devleti tebaasının temel hak ve hürriyetlerini zamanının anayasalarına benzer bir biçimde düzenlemiştir. Anayasa’da, kişi hürriyeti (m.9), kişi güvenliği (m.10), ibadet hürriyeti (m.11), basın hürriyeti (m.12), ticaret, sanat ve ziraat alanlarında şirket kurma hakkı (m.13), dilekçe hakkı (m.14), öğretim hürriyeti (m.15), eşitlik ilkesi (m.17), mali güce göre vergilendirme ilkesi (m.20), mülkiyet hakkı (m.21), konut dokunulmazlığı (m.22), tabiî hâkim ilkesi (m.23,89), hak arama hürriyeti (m.83,84), müsadere ve angarya yasağı (m.24), vergilerin kanuniliği ilkesi (m.25), işkence ve eziyet yasağı (m.26), vatandaşlık hakkı (m.8), devlet memurluğuna girme hakkı (m.19) gibi hak, hürriyet ve ilkeler yer almıştır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: I, II ve III

Yanıt Açıklaması: Lâiklik: 1928 yılında yapılan değişiklikle, Anayasa’daki, “Türkiye Devletinin dini, Din-i İslamdır” hükmü (m.2) ile Meclisin yetkileri arasında sayılan “ahkâm-ı şer’iyenin tenfizi” hükmü (m.26) çıkarılmış, 1937 değişikliği ile de Anayasaya “lâiklik ilkesi” eklenmiştir. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Din ve devletin yanı sıra, milletin de ihyasından söz edilmekle Tanzimat Fermanı yeni bir yaklaşım belirlemiş olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Meclis hakim güvencesi

Yanıt Açıklaması: Parlamenter hükûmet sisteminde devlet başkanının siyasal sorumluluğu yoktur. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: 23 maddelik kısa bir anayasa olan 1921 Anayasası’nın en önemli kuralı, “millî egemenlik ilkesi”dir (m.1).

Yanıt Açıklaması: Şeklî ve organik kriterin en önemli savunucusu Fransız anayasa hukukçusu Carre de Malberg’e göre, devletin hukuki işlemlerinin tasnifi pozitif anayasa hukuku verilerine dayanılarak yapılmalıdır. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Şeklî ve Organik Bakımdan Şeklî ve organik kriter, devletin hukuki fonksiyonlarını bu fonksiyonları yerine getiren organa ve yapılış şekillerine göre tasnif etmektedir. Bu kritere göre, yasama fonksiyonu, yasama organı tarafından yapılan işlemleri; yürütme fonksiyonu, yürütme organı tarafından yapılan işlemleri; yargı fonksiyonu ise, yargı organı tarafından yapılan işlemleri ifade eder. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Maddi mahiyetlerine göre hukuki işlemler, kural-işlem, subjektif işlem ve yargı işlemi olmak üzere üçe ayrılır. Doğru cevap A’Dır.

Yanıt Açıklaması: 6

Yanıt Açıklaması: 2017 Anayasa değişiklikleri, Cumhurbaşkanı'na Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarma yetkisi vermiştir. Bu yetki, aslî düzenleme yetkisidir, yani Cumhurbaşkanının herhangi bir organ ya da makam tarafından yetkilendirilmeksizin Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarması mümkündür. Bununla birlikte, bu durum kanuna aykırı Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılabileceği anlamına gelmez. Cumhurbaşkanlığı kararnameleri yalnızca kanuna dayanmak zorunda değildir; ancak kanuna uygun olmak zorundadır. Bu durum normlar hiyerarşisinde kanunun Cumhurbaşkanlığı kararnamesinden üstte yer almasının bir sonucudur. Ayrıca Anayasa m. 104/17 uyarınca münhasıran kanunla düzenlemesi öngörülen konularda ve kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Şayet Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanun aynı konuda farklı hükümler içeriyorsa kanun uygulanır. Bunun yanı sıra kanunla açıkça düzenlenmiş bir konuda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamazken Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenmiş bir konuda kanun çıkarılması mümkündür. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Meclis ayrıca, Meclis araştırması, genel görüşme, Meclis soruşturması ve yazılı soru yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini de kullanır (m.98/1).

Yanıt Açıklaması: Şeklî ve organik kriterin en önemli savunucusu Fransız anayasa hukukçusu Carre de Malberg’e göre, devletin hukuki işlemlerinin tasnifi pozitif anayasa hukuku verilerine dayanılarak yapılmalıdır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Devletin hangi organı tarafından yapılırsa yapılsın, kural-işlem mahiyetine sahip olan bütün işlemlerin yapılmasında yasama fonksiyonu icra edilmektedir. Örneğin, yasama organınca yapılan kanunlar ve içtüzükler ile yürütme organınca yapılan Cumhurbaşkanlığı  kararnameleri ve yönetmelikler maddi kriter bakımından yasama fonksiyonuna dahildirler.

Yanıt Açıklaması: Fonksiyonlar ayrılığı, iktidarın çeşitli fonksiyonlarının, aralarında bir iş birliği bulunan değişik organlar tarafından yerine getirilmesidir. Doğru cevap D'dir.