Türk Anayasa Hukuku

Yanıt Açıklaması: 2007 Anayasa değişikliği ile Cumhurbaşkanın halk tarafından seçilmesi öngörülmüş ve Cumhurbaşkanının yetkileri artırılmıştır. Cumhurbaşkanın yetkileri sembolik olmaktan öte olduğundan ve halk tarafından seçilmeye başlayacağından dolayı sistemin yarı-başkanlık sistemine yaklaştığını söylemek mümkündür. Bununla birlikte yasama organın yetkileri artırılmamıştır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasasında zaman içinde insan haklarını geliştiren ve demokratikleşme amaçlı değişiklikler yapılmıştır. Anayasada 2017 yılında yapılan son değişikliklerle de askeri, bürokratik ve yargısal vesayetin sonlandırılması yönünde önemli değişiklikler gerçekleştirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Demokrasinin temel kurumları özgür ve düzenli seçimler, siyasi çoğulculuk ve yarışma (çok-partili siyasal hayat), insan hakları (temel hak ve hürriyetler), çoğunluk yönetimi ve azınlık hakları ile seçilmişlerin üstünlüğüdür (Erdoğan, 2001: 241-263)

Yanıt Açıklaması: Hukuk devletinde devlet organlarının bağlı olacağı kurallar pozitif hukukla sınırlanamaz. Zira, hukuk devleti, “kanun devleti” demek değildir. Anayasa, “hukukun genel ilkeleri”nden doğrudan doğruya söz etmemiştir. Bununla birlikte, Özbudun’un belirttiği gibi, Anayasa’nın 138’inci maddesinde yer alan, “hâkimler... Anayasaya, kanuna ve hukuka uygun olarak vicdani kanaatlerine göre hüküm verirler” hükmü, anayasa yargısı da dahil olmak üzere her düzeydeki hâkimlerin yazılı kuralların yanında, hukukun genel ilkelerini de dikkate almalarını zorunlu kılmaktadır (Bk. Özbudun, 1998: 95-96).

Yanıt Açıklaması: 1961 Anayasası’nın en ileri yanlarından birisi de klasik kişi hak ve hürriyetleri ile siyasal hakları genişletip güçlendirmesinin yanı sıra, sosyal hakları da düzenleyen ilk anayasa olmasıdır. 1961 Anayasası, temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması bakımından, “Anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olmak”, “hürriyetin özüne aykırı olmamak” ve benzeri bazı kriterler getirmiş, sosyal hakların uygulamada gerçekleştirilmesi için de devlete bir takım ödevler yüklemiştir. Tarihimizde sosyal devlet ilkesini benimseyen ilk anayasa olarak, sosyal devletin gerektirdiği diğer düzenlemelere de yer verilmiştir. Anayasacılık tarihimizde ilk defa sosyal devlet ilkesini benimseyen, sosyal haklara yer veren, Anayasa Mahkemesi ve Yüksek Hâkimler Kurulunu oluşturan anayasa 1961 Anayasası’dır. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa’da 2007 yılında yapılan değişiklikle Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi yöntemi kabul edilmiş ve ilk uygulaması Ağustos 2014’te gerçekleşmiştir.

Yanıt Açıklaması: Devlet yönetimine (yasama, yürütme ve yargı faaiyetleri) ilişkin ilkeler: 1. Tanzimat Fermanı’nın devlet yönetimiyle ilgili en önemli ilkesi, iktidarın kendi kendini sınırlamasıdır. Buna göre, kamusal alan yeni kanunlarla düzenlenecek ve keyfi işlemlere izin verilmeyecektir. Bütün işlemlerin kanunlara uygun olarak yürütülmesi sağlanacak, buna uymayan görevliler cezalandırılacaktır. 2. Keyfi cezalara son verilecek, mahkemelerde duruşmaların aleni olması sağlanacak, yargı kararı olmadıkça kimseye ceza verilmeyecektir. 3. Devlet harcamalarının finansmanı için vergi toplanacaktır. 4. Devletin askerî ve diğer harcamaları kanunla düzenlenecek ve sınırlanacaktır. 5. Kanunların hazırlanmasında yeni bir yöntem benimsenmiştir. Buna göre kanunlar, yetkili kurullar tarafından serbestçe görüşülerek kararlaştırıldıktan sonra Padişah tarafından onaylanarak yürürlüğe sokulacaktır. 6. Tanzimat Fermanı’nın devlet yönetimi alanındaki bir diğer önemli ilkesi de, eşit muamele yükümlülüğüdür. Buna göre, Tanzimat Fermanı ile getirilen haklardan din ayrımı gözetilmeksizin devletin bütün uyrukları yararlanacaktır.

Yanıt Açıklaması: Olağanüstü hallerde temel hak ve hürriyetlerin kısmen veya tamamen durdurulabilmesi, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülüklerin ve ölçülülük ilkesinin ihla^l edilmemesi şartına bağlıdır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasası’nın temel hak ve hürriyetlere ilişkin düzenlemesi kapsam ve sistematik olarak 1961 Anayasası’na benzemekle beraber, iki anayasa arasında insan haklarına yaklaşım ve bunların sınırlanması konusunda ciddi farklılıklar bulunmaktadır Doğru seçenek A‘dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru sıralamalar şöyledir: Konut Hakkı - Sosyal ve Ekonomik Hak Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı - Kişilik Hakkı Dilekçe Hakkı - Siyasi Hak Grev Hakkı - Sosyal ve Ekonomik Hak Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Sosyal ve ekonomik haklar bölümünde (m.41- 65); ailenin korunması ve çocuk hakları; eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi; çalışma ve sözleşme hürriyeti; dinlenme hakkı; sendika kurma hakkı; sendikal faaliyet; toplu iş sözleşmesi; grev hakkı ve lokavt; ücrette adalet; sağlık, çevre ve konut hakkı; sosyal güvenlik hakkı gibi hürriyetler yer almıştır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa bu aşırı daraltmaya izin vermiş olmakla birlikte, bu dönemlerde yapılacak sınırlamalara karşı bazı önemli koruma kriterleri de getirmiş bulunmaktadır. Buna göre, “savaş, seferberlik veya olağanüstü hallerde dahi, savaş hukukuna uygun fiiller sonucu meydana gelen ölümler dışında, kişinin yaşama hakkına, maddî ve manevî varlığının bütünlüğüne dokunulamaz; kimse din, vicdan, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz ve bunlardan dolayı suçlanamaz; suç ve cezalar geçmişe yürütülemez; suçluluğu mahkeme kararı ile saptanıncaya kadar kimse suçlu sayılamaz” (AY.m.15/2).

Yanıt Açıklaması: ABD başkanlık, Fransa ve Finlandiya ise yarıbaşkanlık sistemine sahiptir. Japonya’da ise parlementer hükümet sistemi uygulanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Cumhurbaşkanı yardımcıları ile üst kademe yöneticilerini atama Cumhurbaşkanının yetkileri arasındadır.

Yanıt Açıklaması: Öğrenim hakkı, Pozitif statü hakları (sosyal haklar) kategorisindedir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Adil ücret hakkı , k onut hakkı , eğitim hakkı ve sağlık hakkı temel sosyal haklar arasında yer alır. Oy kullanma hakkı ise demokratik bir hak olarak sınıflandırılabilir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de, Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nde başlayan anayasacılık hareketleri çerçevesinde “misak” (sözleşme) biçiminde meydana getirilen ilk anayasal belge olan Sened-i İttifak, 1808 yılında merkezî hükûmetin temsilcileri ile âyan temsilcileri arasında yapılan görüşmeler sonucunda kabul edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa, yasama ve yürütme kuvvetlerinin TBMM’nde toplandığını belirtmektedir (m.2). Anayasa’ya göre, Türkiye Devleti, Büyük Millet Meclisi tarafından idare olunur ve Hükûmeti Büyük Millet Meclisi Hükûmeti unvanını taşır (m.3). Büyük Millet Meclisi vilayetler halkınca seçilen üyelerden oluşur (m.4). Meclis seçimleri iki yılda bir yenilenir (m.5). Ahkâmı şer’iyenin uygulanması, kanunların yapılması, değiştirilmesi ve yürürlükten kaldırılması, andlaşmaların yapılması ve vatan savunması ilanı gibi yetkiler Büyük Millet Meclisi tarafından kullanılır (m.7). Hükûmet bölümleri, Meclisin seçtiği bakanlar aracılığıyla yönetilir, bu bakanlara Meclis yön verir ve gerektiğinde değiştirir (m.8). Bu hükümler nedeniyle 1921 Anayasası’nın bir “meclis hükûmeti” kurduğu kabul edilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: 1924 Anayasası döneminde, çok-partili hayata geçiş yönündeki iki başarısız denemeden sonra, 1946’da çok-partili siyasal sisteme geçilmiştir. Dolayısıyla, 1924 Anayasası, 1946’ya kadar tek-partili, bu tarihten 27 Mayıs 1960 askerî darbesine kadar geçen sürede ise çok-partili bir sistem içinde uygulanmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1928 yılında yapılan değişiklikle, Anayasa’daki, “Türkiye Devletinin dini, Din-i İslamdır” hükmü ile Meclisin yetkileri arasında sayılan “ahkâm-ı şer’iyenin tenfizi” hükmü çıkarılmış, 1937 değişikliği ile de Anayasaya “lâiklik ilkesi” eklenmiştir.