Türk Anayasa Hukuku

Yanıt Açıklaması: Cevap “e” şıkkıdır. Kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetlemek; Anayasa değişikliklerini ise sadece şekil bakımından incelemek ve denetlemek (AY.m.148/1).

Yanıt Açıklaması: 2018 yılında Cumhurbaşkanlığı sistemine geçilirken bakanlıklardaki müsteşarlıklar kaldırılmış, müsteşarların görevlerini bakan yardımcılarının yerine getirmesi öngörülmüştür.

Yanıt Açıklaması: On beş üyeden oluşan Anayasa Mahkemesi’nin üç üyesi Türkiye Büyük Millet Meclisi, on iki üyesi ise Cumhurbaşkanı tarafından seçilir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Yargı bağımsızlığının sağlanması sadece mahkemelere bağımsızlık tanınması ile gerçekleştirilemez. Bunun için hâkimlere de tayin, terfi, görevden alma, maaş ve diğer özlük haklarıyla ilgili güvenceler tanınarak, onların her türlü maddi ve manevi baskıdan uzak olarak huzur ve sükûn içinde tam bir serbestlik ve tarafsızlıkla görev yapabilmelerine imkân hazırlanmalıdır. İşte hâkimlere tanınan bu kişisel güvencelere “hâkimlik teminatı” adı verilmektedir (Kuru, 1966: 29). Hâkimlik teminatı, kural olarak savcıları da kapsamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Asli kurucu iktidar için yürürlükteki anayasanın bir önemi yoktur. O sınırsız ve hukuk dışıdır.

Yanıt Açıklaması: Beşinci grup parlamento kararları, yasama organının “yürüme işlemi” niteliğindeki kararlarıdır. Anayasanın yürütme yetkisi ve görevini Cumhurbaşkanına veren genel kuralı (m.8) karşısında, Meclisin idari işlem niteliğinde parlamento kararı alabilmesi ancak yine doğrudan Anayasa ile öngörülen hâllerde mümkündür ve istisnai bir yetkidir. Nitekim aşağıda örneklerini vereceğimiz bu türe giren parlamento kararlarını alma yetkisi, bunların sahip oldukları önemden ve istisnai niteliklerinden dolayı doğrudan Anayasa ile öngörülmüştür. Örnekler: 1. Savaş ilanı kararı (AY.m.92/1). 2. Türk Silahlı Kuvvetlerinin yabancı ülkelere gönderilmesi veya yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye’de bulunmasına izin verilmesi kararları.

Yanıt Açıklaması: Asli kurucu iktidar, bir ülkenin siyasal rejiminde ihtilal, hükûmet darbesi veya ülkenin parçalanması sebebiyle bir hukuk boşluğu meydana gelmesi ya da bağımsızlığın kazanılması veya yeni bir devletin kurulması gibi durumlarda hiçbir hukuk kuralıyla bağlı olmaksızın yeni anayasayı yapan iktidara denir. Ancak bu iktidarın benimsediği anlayışa göre demokratik ya da totaliter iktidar olması mümkündür. Sorumuzda ise anayasanın yapımına yönelik veriler kullanıldığından, asli kurucu iktidarın doğru cevap olarak kabulü gerekir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Anayasa’nın 175’inci maddesinin birinci fıkrasına göre, “Anayasa’nın değiştirilmesi Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tam sayısının en az üçte biri tarafından yazıyla teklif edilebilir.” TBMM üye tam sayısı 600 olduğundan bu sayı, 200'dür. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yasama organına karşı bağımsızlık: Buna göre, yasama organı, belli bir davanın görülmesiyle ilgili olarak kanunla bile bir mahkemeye emir veremez. Görülmekte olan bir dava hakkında Yasama Meclisinde yargı yetkisinin kullanılması ile ilgili soru sorulamaz, görüşme yapılamaz veya herhangi bir beyanda bulunulamaz (AY.m.138/3). Bir kimseyi kanunen tâbi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarma sonucunu doğuran yargı yetkisine sahip olağanüstü merciler kurulamaz.

Yanıt Açıklaması: Meclisin görev ve yetkileri şunlardır: 1. Anayasayı değiştirmek (m.175). 2. İçtüzük yapmak (m.95). 3. Anayasa’nın 119’uncu maddesindeki şartlar çerçevesinde verilen olağanüstü hâl ilan edilmesi kararını onaylamak ve gerektikçe dört ayı geçmemek üzere uzatmak (m.119). 4. Olağanüstü hâl sırasında çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamelerini üç ay içinde görüşüp karara bağlamak (m.119/son). 5. Kamu Başdenetçisini seçmek (m.74). 6. Anayasa Mahkemesine üye seçmek (m.146). 7. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu üyelerini seçmek (m.133). 8. Hâkimler ve Savcılar Kuruluna üye seçmek

Yanıt Açıklaması: 400

Yanıt Açıklaması: II. ve IV. parlamenter sitemin, diğerleri başkanlık sisteminin özellikleridir.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasasına göre anayasa değişikliği teklif etme yetkisi TBMM üyelerindedir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa hâkimlerin özlük işleri hakkında karar vermek üzere, mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kurulup görev yapacak olan Hâkimler ve Savcılar Kurulu oluşturulmasını öngörmüştür.

Yanıt Açıklaması: Tali kurucu iktidar, bir ülkenin anayasasını, mevcut anayasal kural ve usuller çerçevesinde tümden yenileyen ya da değiştiren iktidara denir. Asli kurucu iktidarın aksine, tali kurucu iktidar hukuken sınırlı bir iktidar olup yaptığı yeni anayasa ya da anayasa değişiklikleri, geçerliliğini yürürlükteki anayasadan alır. Tali kuruculuk işlevi, bağımsız olmayıp yürürlükteki anayasadan türediği için “tü- rev kurucu iktidar” olarak da adlandırılmaktadır. Darbe dönemlerinde öncelikle yürürlükteki anayasa ve mevcut seçilmiş parlamento ortadan kaldırıldığından, darbeciler yeni anayasayı hazırlarken hukuken hiçbir kuralla bağlı değildirler ve dolayısıyla da uymak zorunda oldukları usul kuralları da yoktur. Bu dönemlerdeki kurucu meclisler de bu nedenle “asli kurucu meclis” olarak adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: Organik yöntem

Yanıt Açıklaması: Hiyerarşik yöntemde anayasa yapımı, Anayasa’nın, bir kişi, kurul ya da temsili olmayan bir meclisçe “tepeden inme” (top-down) bir usulle kabul edilmesi biçiminde gerçekleşmektedir.

Yanıt Açıklaması: 1839 yılında Padişah tarafından tek taraflı olarak “ferman” biçiminde ilan edilen Tanzimat Fermanı ile devletin bütün uyrukları için can, mal ve ırz güvenliğinin teminat altına alınması, düzenli bir vergi sistemine geçilmesi, genel ve zorunlu askerlik uygulamasının başlatılması ve bütün uyrukların kanun önünde eşitliğinin sağlanması taahhüt edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: I ve III

Yanıt Açıklaması: Yargı bağımsızlığını sağlamaya yönelik bir tedbir de, adli ve idari yargı hâkim ve savcılarının özlük işlerine bakmakla görevli Hâkimler ve Savcılar Kurulunun getirilmiş olmasıdır (AY.m.159).