Laboratuvar Hayvanlarını Yetiştirme ve Sağlığı

Yanıt Açıklaması: Sistem Kontrol Odaları Tesis içerisinde deney hayvanlarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere, havalandırma, nem, ısıtma/ soğutma ve aydınlatma işlemlerinin sorunsuz bir şekilde gerçekleştirilebilmesi, güç ünitesi için ayrılmış yeterli alan ile mümkündür. Merkez içerisinde yer alan odalarda ve hayvan barındırılan odalar ya da kafeslerde, hayvanların gereksinimlerini karşılamak üzere havalandırmanın yeterli düzeyde olması gerekmektedir. Havalandırma sistemi, uygun kalitede yeterli taze hava sağlamanın yanında tesis içerisinde çeşitli kaynaklardan oluşabilecek her türlü koku, zehirli gaz, toz ya da enfeksiyona neden olabilecek etmeni, belli sınırların altında tutmada çok önemlidir.

Yanıt Açıklaması: Tutma ve uygulamalar esnasında hayvanı korkutacak ani hareket ve gürültü yapmaktan kaçınmalı, hayvan­lara karşı nazik olunmalıdır.

Yanıt Açıklaması: İskenderiye Okulundan Herophilus ve Erasistratus, hayvanlar üzerinde incelemeler yapmıştır. Bu hekimlerin insan üzerinde de araştırma yaptıkları söylenmektedir. Erasistratus’un fizyolojinin kurucusu olduğu da bazı tıp tarihi kaynaklarında bildirilmektedir. Hayvanlar üzerinde yapılan bu incelemelere deneyden çok birer gözlem olarak bakılabilir.

Yanıt Açıklaması: Operasyon odaları ya da genel olarak laboratuvar bölümünde aşağıdaki bölümlerin bulunması gerekmektedir. •Deney Hayvanı Kabulü ve Karantina Odası •Basit Girişim Odası •Hayvan Hazırlama Odası •Soyunma Odası •Operasyon Odası •Re animasyon (Uyandırma) Odası •Post-operatif Bakım Odası •Yıkama ve Sterilizasyon Odası.

Yanıt Açıklaması: Hayvan Hakları Evrensel Bildirgesi, Uluslararası Hayvan Hakları Birliği ve ona bağlı ulusal birlikler tarafından, 23 Eylül 1977 tarihin de Londra’da gerçekleştirilen hayvan hakları konusundaki 3. Uluslararası toplantıda kabul edilmiş ve 15 Ekim 1978’de ilan edilmiştir. Seçeneklerde verilen diğer tarihler bazı ülkeler ve Türkiye'de hayvanların hakları ve deneysel olarak kullanımı ile ilgili yasal düzenlemelerdir.

Yanıt Açıklaması: Laboratuvar hayvanları bilimi, tıbbi, biyomedikal, ilaç, kozmetik gibi alanların ön araştırmalarında, hayvanların insanda kullanılabilir hale gelmesinden önce; verilerin toplanmasında, analiz edilmesinde, sonuçlara varılmasında kullanılan çok şubeli bir bilim dalıdır.

Yanıt Açıklaması: Etik kurul başvuru formunda araştırmacıların, araştırmanın başlığı, araştırma ekibi, araştırmanın türü, araştırmanın süresi, araştırmanın amacı, deney hayvanları üzerinde yapılacak işlemler, alternatif yöntemler, deney hayvanlarının temin edileceği yer, deney hayvanının kimliği, seçilen türün gerekçeleri, deney grupları ve sayıları, deney süresince hayvanların bakım yeri ve bakım koşulları, deneylerde kullanılacak kimyasal/ biyolojik maddeler ve farmakolojik ajanlar, deney hayvanları için kısıtlayıcı durumlar, deney sırasında/sonrasında ortaya çıkabilecek tehlikeli durumlar, oluşacak tıbbi atıklar ve imhası konularına açıklık getirilmesi beklenmektedir.

Yanıt Açıklaması: Zenginleştirmede materyalleri hayvan üzerindeki amaca göre çeşitlilik gösterirler. Bunlar, sosyal- fiziksel faaliyetler, yem arama, gibi aktiviteleri gerçekleştirmek için kullanılabilecek alet ya da oyuncaklar olabilir. Zenginleştirme materyalleri, ağaç oyukları, kırpılmış kâğıtlar veya plastik araçlar dan yapılabilir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Hareket kısıtlılığının süresi uzadıkça hay­vanda neden olduğu stres de giderek artar.

Yanıt Açıklaması: Yemler tesis içerisinde uygun saklama koşullarına sahip odalarda saklanmalıdır. Bu odaların sıcaklıkları ortalama 21°C’de tutulmalıdır.

Yanıt Açıklaması: 17 Şubat 1993’te Almanya’da “Hayvanları Koruma Yasası” yenilenmiştir. Bu yenileme ile hayvan deneylerinin yapılabilmesine bazı sınırlamalar getirilmiştir. Buna göre; Hayvanlar üzerinde yapılacak araştırmalar ve deneyler ancak • Hastalık • Anormallikler • Fiziksel yaralanmalar gibi konularda tanı veya tedaviyi geliştirmek amacıyla gerçekleştirilebilir. “Hayvanları koruma Yasası gereği” madde ve ilaçların insan ve hayvan sağlığı üzerindeki etkisinin belirlenmesi şartı ile deney hayvanları üzerinde çalışmalara izin verilmiştir. Deney ve araştırmalara alternatif bir yöntemin bulunmaması durumunda çalışmaların yapılabilmesi için konuların ortak olması şarttır. Bu şart yerine getirildiğinde kullanılabilir ibaresidir. Bu düzenlemede sigara, tütün, deterjan ve kozmetik amaçlı deneyler yasaklanmıştır.

Yanıt Açıklaması: “3R” Prensibi Replacement: Yerine koyma Reduction: Azaltma Refinement: İyileştirme dir.

Yanıt Açıklaması: İmmün sistem baskılanarak yapılan özel araştırmalarda ortamın patojen mikroorganizmalardan arındırılmış olması gerekmektedir. Gelişen teknoloji ile birlikte mikroizolatör sistemine sahip kafes sistemleri kullanılmaya başlanmıştır. Bu sistemler, kafes içerisindeki ortamı dış ortamdan izole etmeye yarayan özel bir kapak sistemi içerirler. Böylece kafesin kontamine olmasını engellenir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: “Albino olan deney hayvanlarında ışık şiddetinin fazla olması gözlerde katarakt meydana gelmesine neden olabilir.” ifadesi ortamın aydınlatılmasının önemine vurgu yapmaktadır. Uygun ışık kaynağı ve düzenli aydınlatmanın hayvanlar üzerindeki etkisine bir örnek teşkil etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ilgili yönetmeli­ğine bağlı olarak belirlenen merkezi etik kurulların görevleri şunlardır: HADMEK’in belirlediği etik ilkeler ve iyi laboratuvar uygulamaları çerçevesinde kendi çalışma usul ve esasları hakkında yönerge hazırlamak. Deney hayvanları üzerinde yapılacak tüm işlemlerin etik yönden kabul edilebilir sı­nırlarını belirleyerek yapılacak işlemlere ilişkin protokolleri onaylamak veya uygun olmayanları gerekçeli olarak reddetmek. Deney hayvanı ünitesinde kullanılan hayvanların, deney süresince başvuruda belirtilen protokollere göre 3R ilkelerine ve etik kurallara uygun olarak sürdürülmesini denetlemek, bu amaçla gerekli düzenlemeleri yapmak. Deney hayvanı kullanılarak elde edilenlerle aynı prosedürleri kapsayan alternatif yön­temlerin geliştirilmesine ve doğrulanmasına katkıda bulunarak, araştırmayı teşvik ede­cek uygulamalar yapmak. Deney hayvanları üzerinde yapılacak işlem­lerin onaylanmış protokole uygun olarak yapılmasını sağlamak, gerektiğinde sonlan­dırmasına karar vermek. Deney hayvanlarıyla çalışacak personelin ge­rekli eğitimi almasını sağlamak ve deney hayvanı kullanım sertifikası bulunması şartıyla hayvan deneyleri yapılmasına izin vermek. Bu amaçla gerektiğinde sertifika programla­rı düzenlemek. Sertifika eğitim programını otuz gün önce HADMEK’e bildirmek. Eği­tim sonunda başarılı olan kursiyerler ile ilgili bilgileri HADMEK’e bildirmek. Deney hayvanlarının üretim, yetiştirme, barındırma ve nakil şartları ile deneylerin yapıldığı laboratuvar şartlarının ve donanımın etik yönden uygun olup olmadığını denetlemek. Deney hayvanı kullanımı ile ilgili olarak yıllık istatistiksel veri tabloları ile faaliyet raporunu hazırlayıp HADMEK’e sunmak. Deneysel çalışmalar sonunda oluşan ki myasal, tıbbi vs. atıkların ilgili kanun gere­ğince ortadan kaldırılmasını sağlamak. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Zenginleştirmede materyalleri hayvan üzerindeki amaca göre çeşitlilik gösterirler. Bunlar, sosyal-fiziksel faaliyetler, yem arama, gibi aktiviteleri gerçekleştirmek için kullanılabilecek alet ya da oyuncaklar olabilir. Zenginleştirme materyalleri, ağaç oyukları kırpılmış kâğıtlar veya plastik araçlardan yapılabilir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Hakları Evrensel Bildirisi’nde şu hususlar yer almaktadır: I. Hayvan beslenmek için yetiştirilmişse de bakılmalı, barındırılmalı, taşınmalı, ölümü de acı çektirmeden ve korkutmadan olmalıdır. II. Hayvanlardan insanların eğlencesi olsun diye yararlanılamaz, hayvanların seyrettirilmesi ve hayvanlardan yararlanılan gösteriler hayvan onuruna aykırıdır. III.Zorunluluk olmaksızın bir hayvanın öldürülmesi yaşama karşı suçtur. IV.Çok sayıda yabani hayvanın öldürülmesi demek olan her davranış bir soykırım, yani bir suçtur. V. Hayvan ölümüne de saygı göstermek gerekir. Hayvanın öldürüldüğü şiddet sahneleri sinema ve televizyonda yasaklanmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Ring-tail sendromu, yavru sıçanların kuyruklarında ortam neminin gerekenden az olmasına bağlı olarak gelişen ödem (şişme) ile halkasal yapıların oluşması durumudur. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 1960’tan itibaren, hayvan deneyleri ile ilgili etik çalışmalar artmaya başlamıştır. Avustralyalı felsefeci P. Singer, “Hayvanlann Kurtuluşu” isimli kitabıyla hayvanların korunması konusunda çaba sarfeden öncülerden biri olmuştur. Singer, bu eserindeki savını hayvanların acı duyumsamaları ve acıya katlanabilirlikleri üzerine kurmuştur. Bununla beraber, aynı dönemde çeşitli araştırmalar, gazete ve dergi yazıları da konuya dikkat çekmiştir.

Yanıt Açıklaması: Boş bırakılan yere negatif modeller gelmelidir.