Laboratuvar Hayvanlarını Yetiştirme ve Sağlığı

Yanıt Açıklaması: Ortam nemi hem canlı sağlığı açısından hem de hayvan refahı açısından önem taşımaktadır. Barındırılan canlı türüne bağlı değişmekle birlikte ortam neminin ortalama olarak % 45-65 aralığın­da olması yeterli olarak kabul edilmektedir. Ancak ortamın nem miktarı türün duyarlılığına göre ayar­lanmalıdır. Mesela; ortam neminin sıçan yetiştirme odalarında düşük olması, sonucu yavru sıçanlarda “ring-tail” adı verilen yapıların oluşmasına neden olur.

Yanıt Açıklaması: I, II ve III. şıklarda verilenler doğrudur.  IV. şıkta ise veteriner hekimin en az 5 yıl değil, en az 1 yıl deneyimli olması HADYEK üyeliği için yeterlidir.

Yanıt Açıklaması: HADYEK en az beş, en fazla yirmi bir üyeden oluşur.

Yanıt Açıklaması: Deney hayvanlarının konaklanacağı tesisin ana özelliklerinin, tesis içindeki bölümlerin, koridorların, odaların, barınak ve ofislerin yapısal özelliklerinin nasıl olduğu ve uygun şartların sağlanması yani konaklama deney öncesi en önemli kısımdır. Hayvanın korku, endişe ve huzursuzluğunu azaltmak, • Hayvanın ağrı hissetmesini engellemek, • Deneyin güvenli ve rahat yapılmasını sağlamak, • Hayvanın kendi kendine zarar vermesini engellemek, • Deneyi yapan personeli korumak deney sırasında yapılan işlemlerdir.

Yanıt Açıklaması: Spontan (Kendiliğinden Gelişen) Modeller Genetik ve çevresel nedenlerle ortaya çıkan ve insanlardaki hastalığa benzer patoloji ve hastalık belirtisi gösterebilen hayvan modelleridir. Spontan modeller, genetik olarak homojen olan inbred soylarda şekilleneceği gibi rastgele yetiştirilen (random bred) ve dolayısıyla daha heterojen hayvan gruplarından da oluşabilir.

Yanıt Açıklaması: Hayvan Hakları Evrensel Bildirisinde yer alan maddeler şöyledir: • Bütün hayvanlar yaşam önünde eşit doğarlar ve aynı var olma hakkına sahiptirler. • Bütün hayvanlar saygı görme hakkına sahiptir. Bir hayvan türü olan insan, öbür hayvanları yok edemez. Bu hakkı çiğneyerek onları sömüremez. Bilgilerini hayvanların hizmetine sunmakla görevlidir. Bütün hayvanların insanca gözetilme, bakılma ve korunma hakları vardır. • Hiçbir hayvana kötü davranılamaz, acımasız ve zalimce eylem yapılamaz. Bir hayvanın öldürülmesi zorunlu olursa bu bir anda, acı çektirmeden ve korkutmadan yapılmalıdır. • Yabani türden olan bütün hayvanlar, kendi özel doğal çevrelerinde karada, havada ve suda yaşama ve üreme hakkına sahiptir. Eğitim amaçlı olsa bile özgürlükten yoksun kılmanın her çeşidi bu hakka aykırıdır. • Geleneksel olarak insanların çevresinde yaşayan bir türden olan bütün hayvanlar uyumlu bir biçimde türüne özgü yaşam koşulları ve özgürlük içinde yaşama ve üreme hakkına sahiptir. • İnsanların yanlarına aldıkları bütün hayvanlar doğal ömür uzunluklarına uygun sürece yaşama hakkına sahiptir. Bir hayvanı terk etmek acımasız ve aşağılık bir davranıştır. • Bütün çalışan hayvanlar iş süresi ve yoğunluğunun sınırlandırılması ve güçlerini artırıcı bir beslenme ve dinlenme hakkına sahiptir. • Hayvanlara fiziki ya da psikolojik bir acı çektiren deneyler yapmak hayvan haklarına aykırıdır. Tıbbi, bilimsel, ticari ve başka biçimlerdeki her türlü deneyler için de durum böyledir. • Hayvan beslenmek için yetiştirilmişse de bakılmalı, barındırılmalı, taşınmalı, ölümü de acı çektirmeden ve korkutmadan olmalıdır. • Hayvanlardan insanların eğlencesi olsun diye yararlanılamaz, hayvanların seyrettirilmesi ve hayvanlardan yararlanılan gösteriler hayvan onuruna aykırıdır. • Zorunluluk olmaksızın bir hayvanın öldü- rülmesi yaşama karşı suçtur. • Çok sayıda yabani hayvanın öldürülmesi demek olan her davranış bir soykırım, yani bir suçtur. • Hayvan ölümüne de saygı göstermek gerekir. Hayvanın öldürüldüğü şiddet sahneleri sinema ve televizyonda yasaklanmalıdır. • Hayvanları koruma ve savunma kuralları, hükümet düzeyinde temsil olunmalıdır. Hayvan hakları da insan hakları gibi yasayla korunmalıdır.

Yanıt Açıklaması: 1, 2, 3 doğru kronolojik sıralamadır.

Yanıt Açıklaması: Tesis içerisinde yer alan servis alanları, tesis içerisinde deney hayvanları üretim, barındırma ve deney sonrasındaki bertaraf işlemleri sırasında ilgili personelin kullandığı oda ve alanları kapsamaktadır. Bu alanlar aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir: • Yem ve altlık malzeme deposu • Tıbbi ürünler ve sarf malzemesinin deposu • Yedek malzeme deposu • Alet ve ekipman yıkama ve dezenfeksiyon odası • Geçici atık toplama deposu • Koridorlar Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Deney hayvanları, laboratuvar ya da çiftliklerde özel olarak üretilirler, deneylerde doğal ortamda büyüyen hayvanlar kullanılmaz. Deneylerde kobay, hamster, tavşan, keçi, koyun, sığr, domuz,inek, at, köpek gibi hayvanlar kullanılabilir. Deney hayvanları birçok alan için kullanılabilir, sadece kozmetik ürünler için kullanılmaz. Birçok alanda olduğu gibi çevrenin korunması ve çevre kirliliğine yönelik toksikolojik çalışmalarda deney hayvanları kullanılır. Deney hayvanlarının deneylerde kullanıldığında tutarlı, tekrarlanabilir ve sağlıklı sonuçlar alınabilmesi için hayvanların biyolojilerinin, genetik yapılarının, fizyolojilerinin gibi parametrelerin iyi bilnmesi gerekir.

Yanıt Açıklaması: Deney hayvanları laboratuvar ya da çiftliklerde, bilimsel araştırmalarda kullanılmak üzere yetiştirilirler. Çiftliklerde ve laboratuvarlarda özel olarak üretilen bu hayvanlar, yapay ortamlar olan kafeslerde doğmakta; bu ortamda araştırma, deney ve testlerde kullanıldıktan sonra yine çiftlik veya laboratuvarlardaki kafeslerde yaşamları sona ermektedir. Bu hayvanlara örnek olarak başta sıçan (rat) ve fare olmak üzere kobay, hamster ve tavşan gibi canlılar “Laboratuvar Hayvanları” ya da “Deney hayvanı” olarak adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: (1748- 1832), hayvanların acı çekmediği savına katılmıyordu ve Bentham 1789’da yayınladığı “Ahlak ve Yasa Prensiplerine Başlangıç” isimli eserinde hayvanların acıya katlanıp katlanamayacakları sorusunu gündeme getirmiştir. Bentham ve yandaşlarına rağmen, 20. yüzyıla kadar hayvanlar üzerinde araştırmalar hayvanların acı çekmediği düşüncesine dayanarak devam etmiştir.

Yanıt Açıklaması: İdari Birim/Personel Hizmet Odaları Tesis içerisinde resmi işlemler için bir idare bölümü oluşturulmalıdır. Sorumlu yönetici (müdür), sorumlu veteriner hekim, hayvan teknisyeni ve bir adet eğitim ile bir tane toplantı odası idare katında yer almalı, tesis içerisinde idareciler dışında kalan diğer personelin dinlenebileceği bir dinlenme odasına da yer verilmelidir. Bu odalar idari birim ve personel odası kapsamına girer.

Yanıt Açıklaması: Reanimasyon (uyandırma) odası, deney sonrasında anestezi altında cerrahi işlem görmüş hayvanların yeniden uyanıncaya kadar gözetim altında tutulduğu odalardır.

Yanıt Açıklaması: Soruda maddelerde belirtilen tüm odalar operasyon odaları ve laboratuvar bölümünde bulunması gereken bölümlerdir. Bunların yanı sıra Hayvan hazırlama, operasyon, post-operatif bakım ve soyunma odaları bölümleri de bulunmaktadır. Doğru cevap E seçeneğinde verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: “Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik”te yer alan deney hayvanlarının kullanım amaçları şunlardır: I. Temel araştırmalar, II. İnsan ile hayvan sağlığı ve refahı için doğal çevrenin korunması, III. Türlerin korunmasını amaçlayan araştırmalar, IV. Mesleki beceri kazanma, sürdürülmesi veya geliştirilmesi amacıyla yüksek öğrenim veya eğitimi, V. Adli tıp soruşturmaları.

Yanıt Açıklaması: Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının C¸alışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yayımlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Araştırmalarda kullanılan hayvan modelleri 4 gruba ayrılır: İndüklenmiş modeller (uyarılmış) Spontan modeller (kendiliğinden gelişmiş) Negatif modeller Olası modeller Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Odaların düzenli olması ve temizlik sırasında oda hijyenitesinin sürekli sağlanabilmesi açısından oda yerleşiminde gerekli önlemler alınmalıdır. Genel olarak, oda duvarlarının tümü hasara dayanıklı olmalı, zeminler ağır malzemelerin taşınmasına da olanak sağlamalı ve oda yüzeyleri gerektiğinde tamamen temizlenebilecek malzemeden yapılmış olmalıdır. Deney hayvanının türüne bağlı olarak biyolojisi, oda içerisinde serbest dolaşmasını gerektiriyor ise zeminin ya da oda duvarlarının, canlının metabolik aktiviteleri sonrasında oluşacak yıpranmalara karşı dayanıklı olması da gereklidir.

Yanıt Açıklaması: Sistem kontrol odaları havalandırma, nem, ısıtma/ soğutma ve aydınlatma işlemlerinin sorunsuz bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için güç ünitesinin bulundu odalardır.

Yanıt Açıklaması: 17 Şubat 1989’da AB Parlamentosu Deneysel Amaçlı Hayvan Kullanımının Kısıtlanması ile ilgili yasal düzenleme hazırlamıştır. Üye ülkelerden deneysel ve diğer bilimsel amaçlı çalışmalarda kullanılan hayvanlar için; Koruyucu yaptırımlar, • Hayvan deneylerinin en aza indirilmesi, • Mümkün oldukça alternatif yöntemlerin uygulanması için tedbir almaları, • Etik kurullar oluşturmaları, • Deneyleri lisanslandırmaları beklenmektedir.