Laboratuvar Hayvanlarını Yetiştirme ve Sağlığı

Yanıt Açıklaması: Ortamın nemi, hayvan sağlığını ve refahını etkileyen faktörlerden biridir. Uygun görülen ortalama nem oranı %45-70 arasıdır.

Yanıt Açıklaması: Bazı araştırmalarda, kullanılan deney hayvanının günlük aktivitelerinin rakamsal olarak takip edilmesi gerekir. Belirli bir zaman dilimindeki su, yem tüketimi, belirli bir zaman içerisinde oluşturulan atıklar (dışkı ve idrar gibi) günlük aktivite de ölçülebilen değerlerdir. Bu parametreler deney hayvanının birim zaman içerisindeki metabolik aktivitesi ile ilgili sayısal değerler edinmemize fayda sağlar. Bu tip aktiviteleri kontrollü bir şekilde gözlemleyebilmek için metabolizma kafesi denilen tek bireylik özel kafesler kullanılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Deney sonunda oluşacak atıkların bertarafı biyogüvenlik açısından önem taşımaktadır. Mevcut tesisin biyogüvenlik kurallarına uygun olup olmadığının da yetkili bir komisyon tarafından incelenmesi gerekmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Eskiden kullanılan galvaniz kaplı kafes malzemelerin artık kullanılmamasının nedeni, kafes içerisindeki hayvanların bu malzemeyi kemirmeleri sonucu çinko yemeleri ve bundan zarar görmeleridir.

Yanıt Açıklaması: Deney hayvanına anestezi uygulanmasının temel amaçları vardır. Bunlar; •Hayvanın korku, endişe ve huzursuzluğunu azaltmak, •Hayvanın ağrı hissetmesini engellemek, •Deneyin güvenli ve rahat yapılmasını sağlamak, •Hayvanın kendi kendine zarar vermesini engellemek, •Deneyi yapan personeli korumak.

Yanıt Açıklaması: Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulu 21 kişiden oluşur.

Yanıt Açıklaması: Kafesler için kullanılan malzeme, son zamanlarda artık çok tercih edilmese de, paslanmaya dayanıklı, çelikten üretilmiş veya kafes içerisini gösterecek nitelikte, sert plastikten (polikarbon, polipropilen vb.) üretilmiş malzemelerdir. Eskiden kullanılan galvaniz kaplı kafes malzemeleri artık kullanılmamaktadır. Bunun nedeni, kafes içerisindeki hayvanların bu malzemeyi kemirmeleri sonucu çinko yemeleri ve bundan zarar görmeleridir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Spontan (Kendiliğinden Gelişen) Modeller Genetik ve çevresel nedenlerle ortaya çıkan ve insanlardaki hastalığa benzer patoloji ve hastalık belirtisi gösterebilen hayvan modelleridir. Spontan modeller, genetik olarak homojen olan inbred soylarda şekilleneceği gibi rastgele yetiştirilen (random bred) ve dolayısıyla daha heterojen hayvan gruplarından da oluşabilir.

Yanıt Açıklaması: İngiliz filozof Jeremy Bentham (1748- 1832), hayvanların acı çekmediği savına katılmıyordu ve Bentham 1789’da yayınladığı “Ahlak ve Yasa Prensiplerine Başlangıç” isimli eserinde hayvanların acıya katlanıp katlanamayacakları sorusunu gündeme getirmiştir. Bentham ve yandaşlarına rağmen, 20. yüzyıla kadar hayvanlar üzerinde araştırmalar hayvanların acı çekmediği düşüncesine dayanarak devam etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Deney hayvanları; insan sağlığını koruma, iyileştirme, tamamlayıcı tedavi yöntemlerinin bulunması ve geliştirilmesinde öncelikli olarak başvurulan canlı grubudur. İnsanların beslenmesi için amacıyla kullanılmazlar.

Yanıt Açıklaması: Basit girişim odası, deney hayvanları üzerinde cerrahi bir uygulamanın yapılmadığı bölümdür. Bu bölümde deney hayvanları üzerinde çeşitli tanıya yönelik testler gerçekleştirilebilir.

Yanıt Açıklaması: Hayvan refahının belirteçleri şunlardır: I. Genel belirteçler, II. Fizyolojik belirteçler, III. Davranış belirteçleri, IV. Özel belirteçler.

Yanıt Açıklaması: Diğer pek çok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de hayvan hakları ve refahı konusunda önemli adımlar atılmıştır. Laboratuvar hayvanlarının kullanımına ilişkin olarak Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından “Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik yayımlanmıştır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Mekanik sistemler odasında bulunan alanlar; otomasyon sistemi, ısıtma/soğutma grubu, güç ünitesi ve havalandırma grubudur. Tıbbi atık bölümü bu alanlar içerisinde yer almaz. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Seçeneklerde verilen yasalar sırasıyla; 1950 Danimarka hayvanları koruma yasası 1972 Batı Almanya hayvanları koruma yasası 1978 Hayvan hakları evrensel bildirisi 1979 Avrupa Birliği Kesim Yönergesi 1988 İsveç Hayvan Refahı Yasası olarak çıkmıştır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Deney hayvanının hem iyi olma halini ve refahını korumak hem de yapılan hayvan deneyi verilerinin güvenilirliğini sağlamak açısından önemli olan bu kriterler; • Deney hayvanın türü ve yaşı, • Planlanan işlemin travmaya neden olup olmayacağı, • Yapılan uygulamanın fizyolojik etkileri, • Cerrahi işlemin süresi ve işlemin tekrarlanacak olması, • Farklı cerrahi girişimler için anestezi tekrarının olup olmayacağı, • Kullanılması planlanan anestezik maddenin deney sonuçlarını etkileme olasılığı olarak sıralanabilir.

Yanıt Açıklaması: “Hayvanlara İnsancıl Davranma Yasası” olarak dilimize çevrilebilen ilk etik yasayı öneren komisyon Royal Comission İngiltere’de 1876 yılında kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Hayvanın davranış biçimleri içinde bulunmayan, sık olarak tekrarlayan, değişmez ve aynı şekilde kalan, bir amaca yönelik olmayan anormal davranışlar stereotipik davranışlar olarak adlandırılır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Başta sıçan (rat) ve fare olmak üzere kobay, hamster ve tavşan gibi canlılar laboratuvar hayvanları olarak deneylerde sıklıkla kullanılmaktadır. Geçmiş dönemlerde birçok bilimsel araştırmada kullanılan ve insan ile duygusal bağları çok güçlü olan at, kedi, köpek ve maymun gibi hayvanların özellikle etik kaygılardan dolayı günümüzde çok sınırlı olarak belirli araştırmalarda kullanıldığı görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Andreas Vesalius (1514-1564) köpek ve fareleri incelemiştir. Vesalius’un eğitim aldığı dönemde Galen’in bilgileri geçerliliğini korumaktaydı. Vesalius, yaptığı çalışmalar sonucunda Galeri’in bilgilerine şüpheyle yaklaşmış ve Galen’in fizyoloji ve anatomi konusundaki bilgilerinin insan üzerindeki incelemelerden değil de hayvanlar üzerinde yaptığı incelemelerden kaynaklandığını ortaya koymuştur.