Laboratuvar Hayvanlarını Yetiştirme ve Sağlığı

Yanıt Açıklaması: Tüm seçenekler doğrudur.

Yanıt Açıklaması: Sıçan ve fare kobay hayvanıdır.

Yanıt Açıklaması: Hibrit Fare: İki farklı inbred tipteki ilk bireylerin çiftleştirilmesi ile oluşan fareleredir.

Yanıt Açıklaması: Random Bred Fareler: Farklı kolonilerde yetişen aynı cins erkek ve dişi bireylerin çiftleştirilmesi ile elde edilir.

Yanıt Açıklaması: . Gen transferinde kullanılan teknikler ise şu şekilde sıralanabilir: a. Viral Vektörlerle Gen Transferi Tekniği: Aktarılması planlanan genin viral vektörler (taşıyıcılar) aracılığı ile deney hayvanının embriyosuna nakledilmesidir. Böylelikle embriyodan oluşan yavrunun ilgili transgeni taşıması sağlanır. b. Embriyonal Kök Hücrelere Gen Transferi Tekniği: Bir başka hayvandan elde edilen kök hücrelere istenilen gen (transgen) aktarılır. İlgili geni başarılı şekilde taşıyabilen kök hücrelerinden bazıları seçilerek taşıyıcı annenin embriyosuna aktarılır ve embriyo dişi hayvanın (taşıyıcı anne) uterusuna (rahmine) cerrahi yöntemle yerleştirilerek transgenik yavru elde edilir. c. Spermatozooitlere Gen Transferi Tekniği: Transferi düşülen gen erkek fareden alınan spermler ile beraber birkaç saat inkübe edilir. İnkübasyon sonunda gen transferi yapılan sperm ile dişiden elde edilen yumurta hücresinin laboratuvar koşullarında döllenmesi sonucu transgenin yumurtanın içerisine girmesi sağlanır. Daha sonra ise bu zigot (döllenmiş yumurta) tekrar taşıyıcı dişi hayvanın uterusuna aktarılarak transgenik yavru elde edilir. d. Testislere Gen Transferi Tekniği: Aktarılmak istenen gen özel bir formda hayvanın testislerinin belli bir bölgesine (kapsulalarının altına) mikro enjeksiyon yardımıyla verilir. Böylelikle testislerde olgunlaşmış spermlerin bazılarına transgen aktarılmış olur. Daha sonra bu spermler seçilerek laboratuvar koşullarında fertilize edilir ve elde edilen zigot taşıyıcı anneye aktarılarak transgenik yavru elde edilir. e. Nükleer Transfer Teknolojisi İle Transgenik Hayvan Elde Edilmesi: Son yıllarda transgenik hayvanlarının üretiminde klonlama teknolojisinden de yararlanılmaktadır. Bunun için aktarılacak gen somatik hücrelere (hayvanın vücudundan elde edilen) elektroporasyon ile aktarılır. Gen transferi yapılmış vücut hücresi dişi yumurta hücresine özel bir yöntem ile transfer edilir. Aktarım sonrası bu yumurtalar aktive edilerek belli bir döneme kadar (blastositik evre) laboratuvar koşullarında olgunlaştırılır. Sonrasında yumurta dişi hayvan uterusuna aktarılarak hem klon hem de transgenik yavru elde edilir. f. Pronüklear-DNA Mikroenjeksiyon Tekniği: Transgenik hayvan üretiminde yukarda açıklanan çeşitli teknikler geliştirilmiş olmasına rağmen pratikte en yaygın kullanılanı tek hücreli embriyonun (zigot) bir pronükleusuna rekombinant DNA’nın doğrudan mikroenjeksiyon ile verilmesi işlemidir.

Yanıt Açıklaması: Gerbiller Çin, Mogalistan, Hindistan gibi Asya ülkeleriyle Güney Afrika’nın çoğu ülkesinde doğal olarak yaşamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Sıcak plaka ve kuyruk çekme ağrı, labirent testi görme, açık alan testi ise anksiyete ve motor koordinasyonunun değerlendirilmesinde kullanılmaktadır. İşitsel yetenekler ise ya bir tıkırtı-uyum testi ya da bir akustik ürkme testi ile değerlendirilir.

Yanıt Açıklaması: Bordetella bronchiseptica, başta tavşan ve kobaylardan olmak üzere, fare, sıçan, hamster ve gerbillerden de izole edilmiş olan bir etkendir. Kobaylarda pnömoni (zatürre), pleuritis ve perikarditise neden olan etken, tavşanlarda da pnömoni ile karakterize subklinik enfeksiyona yol açmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: “Deney Hayvanları Kullanım Sertifikası Eğitim Programı” 12.12.2007 tarih ve 2007/11 sayılı genelgede belirtilen Avrupa Birliği mevzuatına uyumlu olarak hazırlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Verilenlerin hepsi doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Hayvanın davranış biçimleri içinde bulunmayan, sık olarak tekrarlayan, değişmez ve aynı şekilde kalan, bir amaca yönelik olmayan anormal davranışlar stereotipik davranışlar olarak nitelendirilir. Hızlı gezinmek, kafes çubuklarını çiğneme, kazma ve uzun süreli hareketsizlik bu tip davranışlara örnektir.

Yanıt Açıklaması: Kapalı bir ortam içerisinde oluşturulmuş açık ve aydınlatılmış alanı bulma isteğinin düşük olması, yüksek miktarda dışkı üretimi, korku, kaygı ve savunma tepkileri, çevreyi araştırma isteğinin düşük olması ve kapalı bir ortamda duvarın yakınında ya da oldukları yerde durma davranışları anksiyete düzeyinin yükseldiğine işaret etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Havalandırma sistemi, uygun kalitede yeterli taze hava sağlamanın yanında tesis içerisinde çeşitli kaynaklardan oluşabilecek her türlü koku, zehirli gaz, toz ya da enfeksiyona neden olabilecek etmeni, belli sınırların altında tutmada çok önemlidir. Ayrıca, havalandırma sistemi ihtiyaç sınırlarının dışında olan ısı ve nemin de tesis dışına atılmasında yardımcı olur. Havalandırma sisteminin dışarıdan havayı alışından, tesis içerisindeki odalara dağıtımına ve odadaki havanın çekilerek tesis dışına aktarılması sırasında her aşamada HEPA filtreler kullanılarak tesis içerisinde dolaşan havanın temizlenmesi sağlanmalıdır. Havalandırma sistemi, oda içerisinde barınmakta olan canlılara zarar vermeyecek biçimde ve ortam içerisinde ani ya da sürekli oluşacak gürültüyü de engelleyecek biçimde tasarlanmalıdır. Ses, hayvanlar için rahatsız edici olabilir. Yüksek ses düzeyleri ya da ani ses oluşumları hayvanlarda strese neden olmaktadır. Stres hayvan refahı açısından sıkıntılı bir durum olmasının yanında, deneysel verileri de etkileyebilir. Odadaki havanın sürekli bir biçimde yenilenmesi gerekmektedir. Havalandırma hızı, barındırma ve üretim odalarının yoğunluğuna bağlı olarak değişmekle birlikte ortalama; saatte 7.000-10.000 m 3 havalandırma hızı yeterli olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: HADMEK’in görevleri şöyle sıralanabilir; Yapılacak deneysel çalışmalarda hayvanların kullanılmasına dair etik çalışma prensiplerini belirlemek. Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurullarının (HADYEK) kuruluş yönergelerini kontrol ederek onaylamak ya da çalışma esaslarına uygunsuzluk tespiti olması halinde de bu kurulları feshetmek. HADYEK’lerin mevcut olan yönetmelik hükümlerine göre çalışıp çalışmadığını denetlemek ve her yıl sonu hazırlanmış olan yıllık raporlarını değerlendirmek. HADYEK’lerin hizmet verdiği üretici ve kullanıcı kurum ve kuruluşlardaki deney şartlarını ve laboratuvarları yasalar ve yönetmelikler çerçevesinde denetlemek. Var olan yönetmeliğe aykırı olarak deney hayvanı kullanılmasını engellemek amacıyla gerekli adli girişimlerde bulunmak. Yerel etik kurulların, araştırmacıların önerdiği çalışmalar ile ilgili aldığı kararlara yapılan itirazları değerlendirmek. Değerlendirme sonucunda gerekli görülmesi halinde dosyaları yeniden incelemek üzere gerekçeleri ile birlikte ilgili HADYEK’e geri göndermek. HADYEK’lerin deney hayvanı kullanımı ve bakımı ile ilgili tüm personele yönelik gerçekleştirilen eğitim programlarının usul ve esaslarını belirlemek ve denetlemek. Deney hayvanı kullanım sertifikalarının denkliklerini değerlendirmektir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Replacement (yerine koyma), deneysel araştırmalarda “deney hayvanı” yerine kullanılabilecek başka teknikler, modeller, yöntemler var ise ve aynı sonucu verecek ise hayvan deneyi yapmadan ulaşılmayı hedeflemektedir; reduction (azaltma), deneysel araştırmalarda doğru sonuca ulaşabilmek için gerekli en az sayıda deney hayvanı kullanılması hedeflenmektedir; refinement (iyileştirme) ise deneysel veya cerrahi işlemlerde hayvana yapılan uygulamalar esnasında ve sonrasında ağrı, stres gibi etkenlerin en aza indirgenmesi hedeflenmektedir.

Yanıt Açıklaması: Citrobacter rodentium, farelerde rektal sarkma, ishal ve dehidrasyona (su kaybı) neden olmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Farklı kolonilerde yetişen aynı cins erkek ve dişi bireylerin çiftleştirilmesi ile elde edilen farelere “Random Bred Fare” denilir. İki farklı inbred tipteki ilk bireylerin çiftleştirilmesi ile oluşan fareler, “hibrit fare”; en az 20 nesil boyunca kız kardeş X erkek kardeş veya yakın ebeveyn çiftleştirilmesi yapılarak elde edilen fareler “İnbred Fare”; kendi DNA’larına eklenmiş yabancı bir DNA parçası taşıyan fareler “Transgenik fare”; bir geni çeşitli yöntemlerle işlevsiz hale getirilen fareler ise “Knockout fare” ismini alır.

Yanıt Açıklaması: Deney hayvanı olarak kobaylar bilimsel laboratuvar araştırmalarından özellikle immün sistem (bağışıklık sistemi) hastalıklarının tanı ve tedavisi, genetik kontrol, anaflaktik şok ve alerjik encephalomyelitis çalışmalarında, hipersensitivite çalışmalarında, hastalığa neden olan mikroorganizmalar için uygun bir konak olması sebebiyle özellikle mikobakteria ve tüberküloz çalışmalarında kullanılmak üzere tercih edilirler.

Yanıt Açıklaması: Kobayların diploid kromozom sayısı 64dür.

Yanıt Açıklaması: Doğru seçenek D şıkkıdır. . Kemirgenler yüksek sıcaklığa adaptasyon göstermezler ve 29.4 °C’nin üzerindeki sıcaklık kemirgenler için ölümcül olabilir.