Laboratuvar Hayvanlarını Yetiştirme ve Sağlığı

Yanıt Açıklaması: Yapılan uygulamaya “premedikasyon” denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Hayvanlardan insanlara geçebilecek hastalıklar öngörülerek muhtemel bir durum ortaya konulmak için oluşturulan model olası modellerdir. Spontan model, genetik ve çevresel nedenlerle ortaya çıkan ve insanlardaki hastalığa benzer patoloji ve hastalık belirtisi gösterebilen hayvan modelleridir. Negatif model, belirli bir hastalığın deneysel veya tabi olarak kesinlikle gelişmediği hayvan türü, ırkı veya soyları üzerinde çalışılır. İndüklenmiş model, cerrahi yolla veya bir madde yoluyla anatomic, fizyolojik yapıda hastalık, bozukluk oluşturulmuş hayvan modelleridir. Kesin model diye bir hayvan modelinden söz edilmemektedir.

Yanıt Açıklaması: İdari birim/personel hizmet odaları dahilinde; •Sorumlu yönetici odası, •Sorumlu veteriner hekim odası, •Hayvan teknikeri odası, •Personel, duş, soyunma ve dinlenme odaları.

Yanıt Açıklaması: Genel Belirteçler İlgilenilen deney hayvanı türünün, Ortalama bir yaşam süresi vardır. Bu sürenin kısalmış olması, Zamana göre büyüme ve gelişim grafiği vardır. Bu grafiğin altına inilmiş olması, Bir üreme yaşı, zamanı ve meydana getirebileceği ortalama yavru sayısı vardır. Bu standartlarda sapmalar varsa ya da hiç sağlanamıyorsa, Sayılan bu ihtimallere ek olarak deney hayvanlarında hastalık sıklığının artması ve hastalıklara karşı aşırı hassasiyet, anormal davranış özellikleri gibi unsurlar genel olarak hayvan refahının ve yaşam kalitesinin düşük olduğunu gösterir.

Yanıt Açıklaması: Hayvan teknikeri odası; deney hayvanlarının tür, ırk, genetik ve mikrobiyolojik tanımlamaları yapılarak aylık ve yıllık olarak hayvan sayıları, üretim bilgileri ve hangi çalışmalar için verildiği bu çalışmalar için alınmış olan etik kurul onayları, ilgili kayıtların tutulması için personele tahsis edilen odadır.

Yanıt Açıklaması: Hakları Evrensel Bildirisi’nde şu hususlar yer almaktadır: I. Bütün hayvanlar yaşam önünde eşit doğarlar ve aynı var olma hakkına sahiptirler. II. Bütün hayvanlar saygı görme hakkına sahiptir. Bir hayvan türü olan insan, öbür hayvanları yok edemez. Bu hakkı çiğneyerek onları sömüremez. Bilgilerini hayvanların hizmetine sunmakla görevlidir. Bütün hayvanların insanca gözetilme, bakılma ve korunma hakları vardır. III. Hiçbir hayvana kötü davranılamaz, acımasız ve zalimce eylem yapılamaz. Bir hayvanın öldürülmesi zorunlu olursa bu bir anda, acı çektirmeden ve korkutmadan yapılmalıdır. IV.  Yabani türden olan bütün hayvanlar, kendi özel doğal çevrelerinde karada, havada ve suda yaşama ve üreme hakkına sahiptir. Eğitim amaçlı olsa bile özgürlükten yoksun kılmanın her çeşidi bu hakka aykırıdır.

Yanıt Açıklaması: Ortam ısısının yaklaşık olarak 20-24 oC olması beklenir.

Yanıt Açıklaması: Düzenlenen sertifika programında toplam 80 saatlik ders bulunmaktadır. Eğitim programı toplam 80 saatlik sürede tamamlanmaktadır. Programının 40 saati teorik, 40 saati de uygulama olarak eğitimler gerçekleştirilmektedir. Düzenlenen 80 saatlik eğitimin %80’ine adayların devam zorunluluğu bulunmaktadır. Eğitim sonunda kursiyerlere yapılan sınavda 100 puan üzerinden 70 puan ve üzeri alan kursiyerler “Deney Hayvanı Kullanım Sertifikası” almaya hak kazanırlar. Sertifikalar Üniversitelerde rektör, kurum ve kuruluşlarda ise en üst düzey yönetici tarafından imzalanarak resmiyet kazanır.

Yanıt Açıklaması: Tesis içerisinde yer alan servis alanları, tesis içerisinde deney hayvanları üretim, barındırma ve deney sonrasındaki bertaraf işlemleri sırasında ilgili personelin kullandığı oda ve alanları kapsamaktadır. Bu alanlar aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir: • Yem ve altlık malzeme deposu, • Tıbbi ürünler ve sarf malzemesinin deposu, • Yedek malzeme deposu, • Alet ve ekipman yıkama ve dezenfeksiyon odası, • Geçici atık toplama deposu, • Koridorlar

Yanıt Açıklaması: Deney sonrasında canlı kalacak hayvana bilimsel bir gerekçe dışında birden fazla cerrahi girişim uygulanmamalıdır. Deneyden sonra hayvan yaşatılacaksa rahatının tekrar sağlanması yanında ağrı ve acı hissetme gibi rahatsızlıkları ortadan kaldırma ve yaraların tedavisi önem kazanır. Gerektiğinde uygun nitelikte ağrı kesici ilaçlar verilmelidir. Bunun yanında cerrahi işleme bağlı yara ve benzeri lezyonlar oluşacaksa aseptik koşullar sağlanmalıdır. Deneyin sonunda eğer gerekirse ötanazi uygulanabilir; bu işlemin yapılabilmesi için hayvanın deneye bağlı olarak duyularını veya organlarından birini kaybetmiş olması, yaşamsal fonksiyonlarını yapamaz hale gelmesi gerekir. Ayrıca hayvan bir şekilde protokolde öngörülen durumlardan ayrı olarak şiddetli ağrı, huzursuzluk veya kısıtlılık çekmeye başlarsa hemen ötenazi uygulanmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Sertifika programlarının içeriğinde yer alan konu başlıklarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz: • Deney Hayvanları Mevzuatı, • Deney hayvanlarının anatomisi, fizyolojisi, histolojisi ve biyokimyası, • Hayvan deneyleri etiği, • Hayvan refahı ve davranış özellikleri, • Temel laboratuvar güvenliği ve temizliği, • Deney hayvanlarının üretimi, • Deney hayvanlarının beslenmesi, • Hayvan hastalıkları, • İş sağlığı ve güvenliği, • İlaç verme ve enjeksiyon teknikleri, • Tutuş teknikleri, • Kan ve örnek alma teknikleri, • Anestezi- ötenazi teknikleri. Hücre, organ ve doku kültürü teknikleri hayvan deneylerine alternatif yöntemler olup deney hayvanları kullanımı sertifika programının içeriğinde yer alan konu başlıklarından biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Kafes içerisindeki hayvanın kendi dışkısını yeme durumuna koprofaji denir.

Yanıt Açıklaması: Yemlerin ideal tüketim zamanları 3 aydır ancak uygun saklama koşullarında 6 ay içerisinde tüketilebilir. Üretiminden itibaren 6 ayın üzerinde beklemiş yemlerin zamana bağlı olarak besleyici değerinde azalma meydana gelmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Amsterdam Antlaşması, 1997 yılında imzalanmış ve 1999 yılında yürürlüğe girmiştir. 1988 yılında İsveç Hayvan Refahı Yasası; 1989 yılında Avrupa Kümes Hayvanları Refahı Üçüncü Sempozyumu; 1994 yılında İsveç Bataryalı Kafeslerin Alternatifleri Semineri; 1999 yılında Hayvanat Bahçelerindeki Hayvanlara İlişkin Yönetmelik yürürlüğe girmiştir.

Yanıt Açıklaması: Deney hayvanı sertifika programı 12.12.2007 tarih ve 2007/11 sayılı Genelge de belirtilen, AB mevzuatına uyumlu olarak HADMEK tarafından ya da zorunlu olmamakla birlikte illerde yer alan yerel etik kurullar tarafından her yıl düzenlenmektedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Deney hayvanı üretim, bakım ve barındırma ruhsatına sahip bir tesiste bulunması gereken özel işlevli odalar şunlardır: İdari birim/personel hizmet odaları, Sistem kontrol odaları, Servis alanları, U¨retim ve barındırma odaları, Operasyon odaları. Bu bağlamda, tüketim odaları bu odalar içerisinde yer almaz. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Karmaştık modeller kullanılmamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Cerrahi yolla veya bir madde yoluyla anatomik, fizyolojik yapıda hastalık, bozukluk oluşturulmuş hayvan modelleridir. Hayvanlarda oluşturulan hastalıkların hedef organizmada görülenlerle; hastalığın nedeni (etiyolojisi), patolojisi ve semptomatiği yönlerinden benzemesi gerekmektedir.

Yanıt Açıklaması: Ülkemizde deney hayvanlarının çalışmaları sırasında yukarıda bahsedilen ilkelerin modifiye edilmiş ve kendi dilimizde karşılık bulan şekli 4A kuralıdır. Bunlar; • Az sayıda deney hayvanı kullanımı, • Ağrısız-acısız deney protokolü, • Alternatif araştırma olanaklarını araştırmak, • Ahlak ve bilimsel yönteme sahip araştırmacı, şeklinde söylenebilir.

Yanıt Açıklaması: Şıklarda verilenlerin tamamı Hayvan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin maddelerindendir.