Laboratuvar Hayvanlarını Yetiştirme ve Sağlığı

Yanıt Açıklaması: 1950 Danimarka hayvanları koruma yasası, 1965 İngiltere çiftlik hayvanları refahı, Brambell Raporu, 1971 Avrupa Birliği kümes hayvanları kesim yönergesi ve 1978 Hayvan hakları evrensel bildirisi şeklinde sıralanır.

Yanıt Açıklaması: Ortalama yavru sayısından daha fazla yavru doğurması hayvanın refahının ve yaşam kalitesinin düşük olduğunu göstermez. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: HADMEK’in görevleri şöyle sıralanabilir; Yapılacak deneysel çalışmalarda hayvanların kullanılmasına dair etik çalışma prensiplerini belirlemek. Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurullarının (HADYEK) kuruluş yönergelerini kontrol ederek onaylamak ya da çalışma esaslarına uygunsuzluk tespiti olması halinde de bu kurulları feshetmek. HADYEK’lerin mevcut olan yönetmelik hükümlerine göre çalışıp çalışmadığını denetlemek ve her yıl sonu hazırlanmış olan yıllık raporlarını değerlendirmek. HADYEK’lerin hizmet verdiği üretici ve kullanıcı kurum ve kuruluşlardaki deney şartlarını ve laboratuvarları yasalar ve yönetmelikler çerçevesinde denetlemek. Var olan yönetmeliğe aykırı olarak deney hayvanı kullanılmasını engellemek amacıyla gerekli adli girişimlerde bulunmak. Yerel etik kurulların, araştırmacıların önerdiği çalışmalar ile ilgili aldığı kararlara yapılan itirazları değerlendirmek. Değerlendirme sonucunda gerekli görülmesi halinde dosyaları yeniden incelemek üzere gerekçeleri ile birlikte ilgili HADYEK’e geri göndermek. HADYEK’lerin deney hayvanı kullanımı ve bakımı ile ilgili tüm personele yönelik gerçekleştirilen eğitim programlarının usul ve esaslarını belirlemek ve denetlemek. Deney hayvanı kullanım sertifikalarının denkliklerini değerlendirmektir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Etik kurul başvuru formunda istenilen bilgiler; araştırmanın başlığı, araştırma ekibi, araştırmanın türü, süresi, amacı, deney hayvanları üzerinde yapılacak işlemler, alternative yöntemler, deney hayvanlarının temin edileceği yer, deney hayvanının kimliği, seçilen türün gerekçeleri, deney grupları ve sayıları, deney süresince hayvanların bakım yeri ve bakım koşulları, deneylerde kullanlacak kimyasal/biyolojik maddeler ve farmakolojik ajanlar, deney hayvanları için kısıtlayıcı durumlar, deney sırasında/sonrasında ortaya çıkabilecek tehlikeli durumlar, oluşacak tıbbi atıklar ve imhası.

Yanıt Açıklaması: Zoolog William Russel ve mikrobiyolog Rex L. Burch 3R ilkesini (Replacement, Reduction ve Refinement) 1959’da tanımlamışlardır

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de deney hayvanları ile ilgili ulusal mevzuatlar; İyi Laboratuvar Uygulamaları Prensipleri ve Test Laboratuvarlarının Belgelendirilmesine Dair Yönetmelik, İyi Laboratuvar Uygulamalarının Denetlenmesi ve Çalışmaların Kontrolüne Dair Yönetmelik, Deneysel ve Diğer Bilimsel Amaçlar için Kullanılan Deney Hayvanlarının Korunması, Deney Hayvanlarının Üretim Yerleri ile Deney Yapacak Olan Laboratuvarların Kuruluş, Çalışma, Denetleme, Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik, Hayvanları Koruma Kanunu Kozmetik Yönetmeliği, Deneysel ve Diğer Bilimsel Amaçlar için Kullanılan Deney Hayvanlarının Korunması, Deney Hayvanlarının Üretim Yerleri ile Deney Yapacak Olan Laboratuvarların Kuruluş, Çalışma, Denetleme, Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliğin Uygulama Talimatı, Hayvanların Korunmasına Dair Uygulama Yönetmeliği, Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik, İyi Laboratuvar Uygulamaları Prensipleri, Test Birimlerinin Uyumlaştırılması, iyi Laboratuvar Uygulamalarının ve Çalışmaların Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik, Deneysel ve Diğer Bilimsel Amaçlar için Kullanılan Hayvanların Refah ve Korunmasına Dair Yönetmelik, Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmeliktir.

Yanıt Açıklaması: Yerine koyma-Azaltma-İyileştirme 3R kuralıdır.

Yanıt Açıklaması: Bilimsel araştırmalarda, deneylerde ve biyolojik testlerde kullanılan hayvanlar “Deney Hayvanları” olarak tanımlanırlar.

Yanıt Açıklaması: Beş temel özgürlük çiftlik hayvanlarının refahı esasından köken alan ve tüm evcilleştirilmiş hayvanların refahını kapsayan bir kavramlar dizisidir. Bütün araştırmacılar normal olarak bütün hayvanlara yaşadıkları ortamda en azından beş temel gereksinimin sağlanması gerektiği konusunda görüş birliği içindedir. Bu beş temel gereksinim aynı zamanda hayvanların beş temel özgürlüğü olarak tanımlanmaktadır. Bunlar; -Dengeli beslenme özgürlüğü -Sıkıntılı olmama özgürlüğü -Hastalıktan, yaralanmalardan ve ağrıdan muzdarip olmama özgürlüğü -Normal davranış gösterme özgürlüğü -Stres ve korkuya maruz kalmama özgürlüğü

Yanıt Açıklaması: Deney hayvanları değişik amaçlarla çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Bunlar arasında aşı üretimi, hastalık tanısı, adli tıp araştırmaları, cerrahi tekniklerin geliştirilmesi bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Hayvanların konaklaması için uygun görülen ortalama nem oranı %45-70 arasıdır.

Yanıt Açıklaması: Geçmiş dönemlerde birçok bilimsel araştırmada kullanılan ve insan ile duygusal bağları çok güçlü olan at, kedi, köpek ve maymun gibi hayvanların ise özellikle etik kaygılardan dolayı günümüzde çok sınırlı olarak belirli araştırmalarda kullanıldığı görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Standart bir pelet yem içeriğinde bulunması gereken besin ögeleri ve oranları özetle, yiyeceği %24 oranında ham protein, %4 oranında ham yağ ve %6 oranında lif, çeşitli vitamin ve mineralleri içermelidir.

Yanıt Açıklaması: “Hayvan deneyi” terimi, omurgalı ya da omurgasız olmalarına bakılmaksızın hayvanlara yapılan tüm bilimsel uygulamalar için kullanılır.

Yanıt Açıklaması: Basit girişim odasının kullanıldığı yerlerden belki de en önemlisi, üretim, barındırma ya da post operatif bakım sonrasında meydana gelen ölümlerde otopsi işlemi için kullanılmasıdır. Operasyon odaları ya da genel olarak laboratuvar bölümünde aşağıdaki bölümlerin bulunması gerekmektedir: • Deney Hayvanı Kabulü ve Karantina Odası • Basit Girişim Odası • Hayvan Hazırlama Odası • Soyunma Odası • Operasyon Odası • Re animasyon (Uyandırma) Odası • Post-operatif Bakım Odası • Yıkama ve Sterilizasyon Odası Kabul ve karantina odalarında oda aydınlatması ve havalandırması yönetmeliklere uygun olmalıdır. Yıkama ve sterilizasyon odası, ihtiyaca göre deney sırasında kullanılan ya da kullanılacak malzemelerin temizliğinin yapıldığı ve sterilizasyonunun sağlandığı odalardır. Bu odalarda deneylerde kullanılan malzemelerin uygun bir sterilizatör yardımı ile mikroplardan arındırma işlemi gerçekleştirilir. Sterilizasyon işlemi fiziksel ya da kimyasal olarak yapılabilir. Hayvanların iyileşme sürecinde, deneyin gerektirdiği süre boyunca post-operatif bakım odasında barınması sağlanır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Tarihin eski dönemlerinden itibaren hayvanlar üzerinde incelemeler yapıldığı bilinmektedir. Yaşayan hayvanın içindeki yapı ve işleyişin anlaşılması için kesilerek açılması anlamına gelen “viviseksiyon“un tarihi Eski Yunan’a kadar dayandırılabilir. Bu dönemde yaşamış Hekim Krotonlu Alkemon'un (M.Ö 500) hayvanlar üzerinde incelemeler yaptığı bilinmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bazı araştırmalarda, deney hayvanı yerine daha basit yapılı canlılardan faydalanılması önerilmektedir. Eğer yapılacak çalışma açısından mümkün ise öncelikle sinir sistemi daha az gelişmiş omurgasız hayvanlar veya bir hücreli canlıların tercih edilmesi daha doğru olacaktır. Tabi ki sadece düşük organizasyona sahip canlılar değil aynı zamanda doku, organ, hücre kültürleri ya da matematiksel modellemelerin yanında bilgisayar destekli programlar ile bir sonuca gidilebilecek ise yerine başkasını kullanma ilkesi gereğince öncelikli alternatif olarak değerlendirilmelidir. Bu ilke replacement olarak isimlendirilir.

Yanıt Açıklaması: Deneysel çalışmalarda kullanılan bazı hayvan türlerinin ortalama sıcaklık ve nispi nem ihtiyaçları Tavşan için 11-21 o C, en az %45 nem olmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Fransa’da hayvanların kötü uygulamalara maruz kalmalarına karşı başlayan protestolar, 1876’da İngiltere’yi etkilemiş ve İngiltere’de hayvanlar üzerinde yapılan deneyler konusunda kontrolü sağlayan yasal bir düzenlemenin yayınlanmasına neden olmuştur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Premedikasyon, hayvan refahı açısından, cerrahi uygulanacak hayvanı çeşitli stres unsurlarından uzaklaştırmak amacı ile ameliyatın hemen öncesinde yapılan anestezi işlemine verilen isimdir. Deney sonrasında anestezi altında cerrahi işlem görmüş hayvanların yeniden uyanıncaya kadar gözetim altında tutulduğu odalara reanimasyon (uyandırma) odası adı verilir. Doğru seçenek B şıkkında verilmiştir.