Hijyen ve Sanitasyon

Yanıt Açıklaması: Genel anlamda yiyecek-içecek üreten ve satan işyerlerinin hijyenik koşulları şu şekilde olmalıdır: Konut sağlığında ve hasta bina sendromu bölümlerinde belirtilen genel önlemlerin birçoğu yiyecek-içecek üreten ve satan işyerleri için de geçerlidir. İş yerinin mimari tasarımı, boyutları, kullanılan ahşap, boya, kaplama, taş, mermer, granit, metal vb. malzemeler, mobilya, tezgah, ocak vb. araç, gereç, eşya ve cihazlar hijyen uygulamalarına ve temizlik yapabilmeye olanak sağlayacak nitelikte olmalıdır. İş yerinin çevresinde toz, koku, kimyasal maddeler, mikrobiyolojik etkenler içeren ve ortaya çıkartma potansiyeli olan çöp, atık toplama alanı, kanalizasyon sistemi, arıtma tesisi, fabrika, hatta yoğun trafik gibi yiyecek ve içeceklere doğrudan olumsuz etki yapabilecek kirletici unsurlar olmamalıdır. Yiyecek üretim, işleme, hazırlama, sunum ve tüketim vb. alanlarında hiçbir şekilde, evcil de olsa, hayvan bulundurulmamalı ve barındırılmamalı, bu alanlara haşere, kemirgen gibi zararlıların girişi, yerleşmeleri ve çoğalmaları önlenmeli ve kontrol edilmelidir. Yiyecek-içecek üreticisi, sunucusu ve satıcısı gıdaların mali boyutunu değil, asıl olarak insan sağlığına verdiği katkıyı veya zararı baz almalıdır. Bu nedenle ham maddeden başlayarak gıda üretiminden son noktaya kadar titizlikle davranmak zorundadır. Ham maddesi veya kendisi mikrobiyolojik ve/veya kimyasal açıdan kirlenmiş, dolayısıyla son ürünü insan tüketimi için zararlı hâle gelmiş ürünler asla kullanılmamalıdır. Yiyecek-içecekle ilgili işyerleri işlerinin her aşamasında sıcaklık, nem gibi ilgili ölçüm ve değerlendirmeleri yapmalı, süreç ve sonuçları kayıt altına alınmalıdır. Drenaj yani sıvı atık kanallarının kanalizasyon sistemi ile bağlantısı sağlam olmalı, zaman zaman kontrol edilmeli, temizlenmeli, haşere, kemirgen vb. canlıların girişini, koku çıkışını ve atık sıvıların geri basmalarını önleyecek şekilde olmalıdır. Katı atıklar ile evsel ve geri dönüşüme uygun ambalaj atıkları ayrı toplanmalı, karıştırılmamalıdır. Evsel nitelikli organik katı atıklar sızdırmaz poşetlerle veya çöp kovaları ile toplanmalı, sızdırmaz ve koku ve haşerenin iş yerini etkilemeyeceği yerlerde konulan ağzı kapalı büyük çöp konteynerlerinde depolanarak işyerlerinden uzaklaştırılmalıdır. Geri dönüşüme uygun ambalaj atıkları ise yine ayrı konteynerlerde toplanarak hem kontamine olmaları önlenmeli, hem de çevre ve ekonomi açısından yararlı bir işlem yapılması sağlanmalıdır. İş yerinde personel sağlık ve hijyen kullarına uymalı, bunun için sık sık etkin eğitimler yapılmalı, uymaları gereken kurallar ile iyi hijyen uygulamaları hakkında uyarıcı yazılar asılmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Vektörlerce insanlara bulaşabilen ve salgınlara bile neden olabilen hastalıklara örnekler şunlardır: • Sinekler: İshal, dizanteri, konjonktivit, tifo, kolera, parazitler, • Sivrisinekler: Sıtma , ensefalit (beyin dokusunun virüslerce enfekte edilmesi), • Bit: Tifüs, • Pire: Veba, tifüs. • Kene: Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, Lyme hastalığı, • Kemirgenler: Fare ısırığı hastalığı, leptospirozis, salmonellozis, kuduz.

Yanıt Açıklaması: Görev zenginleştirmesi yapma dışındaki seçenekeler stresle baş etmede alınabilecek bireysel önlemelere örnek teşkil etmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Gıdalardan kaynaklanan riskler fiziksel, kimyasal ve biyolojik riskler olarak gruplandırılmaktadır: • Fiziksel Riskler: Gıdalara karışan cam, plastik, tahta, metal, kâğıt parçaları, taş, toprak, saç, kıl, tırnak, sigara izmariti ve külü, sinek, böcek vb. haşere ve parçaları fiziksel maddelerle radyoaktiviteden oluşturmaktadır. Kısmen sağlık sorunlarına neden olabilir. Ancak gıdanın içinde bulunması gıdanın üretim, hazırlanma, sunulması ve saklanmasında hijyenik kurallara dikkat edilmediğinin bir göstergesi olarak kabul edilir. Bu nedenle bu tür bulaşma söz konusu ise o gıda tüketilmemelidir. • Kimyasal Riskler: Son dönemlerde üzerinde en çok tartışılan konulardandır. Gıdalardaki kimyasal riskler mikotoksinler gibi mantarların ve küflerin ürettiği kanserle ilişkili doğal toksinler ile arsenik, civa, kurşun, dioksin, kadmiyum gibi ağır metaller, gübre kalıntıları, pestisit ve hayvanlarda hastalıkları için kullanılan veterinerlik ilaçların kalıntıları başlıcalarındandır. Yine son zamanlarda koruyucu, raf ömrünü uzatıcı, renk ve tad verici, küflenmeyi veya bozulmayı önleyici vb. amaçlarla gıdaların içerisine katılan gıda katkı maddeleri de bu grupta yer almaktadır. Gıda katkı maddelerinin onaysız olanlarının kullanılması, dozlarının fazla kullanılması, etkileşimleri tam bilinmeyen katkı maddelerinin aynı gıdada kullanılması sağlık açısından kronik sorunlara yol açabilmektedir. Gıdalar içerisindeki kimyasal maddeler akut ve kronik olarak hastalıklara neden olabilir. Akut olarak bunlar da zehirlenme ve toksik tabloya neden olabileceği gibi alerjik reaksiyonlara da yol açabilir. Alınan maddelerin türüne ve dozuna bağlı olarak iştahsızlık, ağırlık kaybı, bulantı, kabızlık, ishal, büyüme ve gelişmenin olumsuz etkilenmesi, husursuzluk, uykusuzluk, unutkanlık gibi sinir sistemi bozukluklarına, anemiye (kansızlık), sindirim sistemi bozuklukları ile kolon, akciğer, karaciğer, mesane kanserlerine yol açabilmektedirler. • Mikrobiyolojik Riskler: Gıdaların bakteri, virüs, parazitlerle kirlenmesi sonucu ortaya çıkan kirlenmedir. Etkileri daha çok akut olarak ortaya çıktığı için yol açtığı besin ve gıda zehirlenmeleri özellikle toplumda ciddi sıkıntıya ve endişeye neden olabilmektedir. Cevap:D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Cep telefonunu cihazı açık olarak, beden üzerinden en az kaç 30-40cm uzakta tutulmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Saglıklı bireylerde kan dolasımı ile vücuttaki tüm hücrelere ulaşan glukoz, sindirim sistemi salgı organlarından pankreastan salgılanan insülin hormonu yardımıyla hücrelerin içine tasınır.

Yanıt Açıklaması: Temel hijyen koşullarını sağlamayan ve sanitasyon gereksinimlerini taşımayan konutlar sağlıklı kabul edilemez. Bir konutun sağlıksız olduğunu tanımlayan temel özellikler şöyle sıralanabilir: • Ev içinde su şebekesinin ve kaynağının olmaması, • Evde kullanılan su kaynağının kontamin eve kirli olması, • Tuvaletin konut ve bina dışında olması, • Tuvaletin başka konutlarla ortak kullanılması, • Tuvaletin bina dışında olması, • Oda başına nüfusun 1.5 kişinin üzerinde olması, • Yatılan odaların kalabalık olması ve kişi başına uyuma alanı 3.7 m2’den az olması, • Yangın, acil durumlar ve afetler için konutta en az iki çıkışın olmaması, • Oturulan, yatılan odalarda ve banyoda ısınma olanağının olmaması, • Konutta elektrik tesisatının veya elektriğin olmaması,

Yanıt Açıklaması: Havaalanlarında apronda çalışanlar yazın sıcağa, kışın ise soğuğa maruz kalırlar.

Yanıt Açıklaması: Hastalık özellikle koyun, keçi, sığır, manda, köpek ve diğer çiftlik hayvanları ile yabani hayvanlarda görülmekle birlikte, yabani hayvanların evcil hayvanlar için rezervuar olabileceği bildirilmektedir. Hastalık çiftlik hayvanlarından elde edilen çiğ süt ve çiğ sütten yapılan taze peynir, krema ve tereyağı gibi gıdalarla insanlara bulaşır.

Yanıt Açıklaması: Hastalığa yol açabilecek miktarda zararlı biyolojik etken içeren atıklar enfeksiyöz atıklar olarak isimlendirilir. Bu atıklar ön dezenfeksiyon işlemlerinden geçirildikten sonra genel kanalizasyona verilmeli veya düzenli depolamaya gönderilmelidir. Cevap: D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Menstruel dönemin 11-16. günleri arası meydana gelen korunmasız cinsel ilişki sonrası gebelik oluşabilir.

Yanıt Açıklaması: Aşağıdakilerden hangisi hastanelerde biyolojik etkenlerin kontrol altına alınması ve sağlık açısından uygun hale getirilmesi için yapılması gerekenlerden şunlardır: Hastalığa yol açabilecek miktarda zararlı biyolojik etken içeren atıklar enfeksiyöz atıklar olarak isimlendirilir. Bu atıklar ön dezenfeksiyon işlemlerinden geçirildikten sonra genel kanalizasyona verilmeli veya düzenli depolamaya gönderilmelidir. Hasta lazımlıkları, bezleri ve idrar sondalarının bakım ve temizlikleri ile ilgili kurum yöneticilerince hazırlanan yönergeler olmalı, çalışanlara ve hasta bakımı ile ilgili olanlara konu hakkında eğitimler yapılmalıdır. Tüm lavabolar ve tuvaletler sık aralıklarla sodyum hipoklorit ile temizlenmelidir. Lavabolarda sıvı sabun kullanılmalı, hasta başı uygulamalar için sağlık personeline yönelik el dezenfektan solüsyonları bulundurulmalıdır. Hasta ziyaretleri kültürümüz de çok önemlidir. Hastanenin kurallarına uygun hasta ziyaretleri yapılmalıdır. Ziyaretlerde çok kişi olmamalı, ziyaretçinin akut bir enfeksiyon hastalığı olmamalı ve ziyaret kısa sürmelidir. Hastaneden hastalık etkenleri bulaştığında kendisi için de riskli olan kişiler, ziyaret amaçlı hastaneye gelmemelidir. Hasta ziyareti amacıyla hastaneye çocuk getirilmemelidir. Enfeksiyonlara ve alerjilere neden olduğu için çiçek getirilmemelidir. Ziyaretler sırasında hastaya yiyecek ve içecek getirilmesi, hem biyolojik kirliliğe neden olabilir, hem de getirilen gıda hasta için uygun olmayabilir. Hastaneye gelirken ve hastaneden çıkarken kişisel hijyene dikkat edilmeli ve eller mutlaka yıkanmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Konutlar insanı dış ortam koşullarından ve etkenlerinden koruyarak, hem insanların temel gereksinimlerinin sağlanmasına, hem de sağlıklı bir yaşam sürmelerine olanak sağlar. Bu anlamda insan konutunda yaşar. Yani korunur, ısınır, karnını doyurur, uyur, çalışır, dinlenir, çocuk sahibi olur, aile olmanın mutluluğunu içerisinde paylaşır. İnsanlar başlarını sokacakları bir ev hayali içerisinde bulunmalarının temel nedenleri bunlardır

Yanıt Açıklaması: Bruselloz dünyanın pek çok ülkesinde insanlarda ve hayvanlarda Brucella spp. tarafından meydana getirilen zoonoz enfeksiyonudur. Enfeksiyon insanlarda “Malta Humması” veya “Dalgalı Ateş” olarak bilinmektedir.

Yanıt Açıklaması: Kadmiyum; en çok fungusitlerin yapısında bulunmakla birlikte pil yapımında, plastik yapımında, boyalarda ve cila yapımında kullanılmaktadır. Gıdalar ve sular aracılığı ile alınmaktadır. Akut zehirlenmelerde kusma ve ishal gözlenirken; kronik durumlarda böbrek üzerine olumsuz etkiler göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: Sıcak ortama yeni gelen bir kişi dakikada 15 gram terlerken, aklimatize olan kişilerin terleme miktarı 50 g/ dk. düzeyine kadar artabilir.

Yanıt Açıklaması: Karbondioksit, metan gibi gazların bulunduğu bu gazlara basit boğucu gazlar denir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Kırma kusuru olan kişilerde gözlük yerine kullanılan lenslere korreksiyon lens denir.

Yanıt Açıklaması: Özellikle erkeklerde prostat büyümesi, kadınlarda da mesane boynu fonksiyon bo-zukluklarına bağlı olarak sık idrara çıkma, gece idrara çıkma veya idrar kaçırma problemleri olabilir.

Yanıt Açıklaması: Günümüzde konut, barınak olmaktan öte bir anlam kazanmıştır. Bu nedenle bu konunun daha kapsamlı araştırılması ve açıklanması amacıyla ekistiks terimi kullanılmıştır. Bu terim iyi bir sosyal, fiziksel ve mental sağlık ve iyilik hâli ile uyumlu bir yaşam sağlamak üzere çalışan insan yerleşim bilimi anlamında kullanılmaktadır.