Hijyen ve Sanitasyon

Yanıt Açıklaması: Dünya Sağlık Örgütü 1948 yılında sağlığı “sadece hastalık ve sakatlığın olmaması değil, fiziksel, ruhsal (akılsal) ve sosyal yönden tam bir iyilik hâli “olarak tanımlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Su Depolamaya İlişkin Hastalıkların sınıflandırılması sudaki kirleticinin kaynağını araştırmak, sudaki kirleticinin kaynağını bulmak için geriye doğru yapılan araştırma yöntemi Filyasyon’dur.

Yanıt Açıklaması: Aynı özellikte olan atıkların biriktirilmesi ve toplanması işlemlerinden sonra mümkünse geri dönüşümü veya geri kazanımı mümkün değilse de bertaraf edilmesi işlemine geçilmektedir. Bunlar; 1. Gömme (Depolama) Metodu 2. Termal Bertaraf Yöntemleri 3. Kompost Metodu olmak üzere 3 farklı şekilde yapılabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Su kirliliği ile değişik niteliklere göre değişik sınıflamalar yapılmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır: 1. Alıcı Ortama Göre Su Kirliliği: -Yeraltı Su Kirliliği: Doğal Kaynak Sularının Kirliliği; Termal Suların Kirliliği -Yüzeysel Su Kirliliği: Deniz Kirliliği; Göl, Gölet, Baraj Gölü Kirliliği; Akarsu Kirliliği -Yağış Suları Kirliliği. 2. Suyun Kullanım Durumuna Göre Kirliliği: -İçme Kullanma Suyunun Kirliliği -Diğer Suların Kirliliği 3. Nedenlerine Göre Su Kirliliği: -Doğal Nedenler Sebebiyle Oluşan Su Kirliliği -İnsani Faaliyetler Sebebiyle Oluşan Su Kirliliği: Evsel Kirlenme, Endüstriyel Kirlenme, Tarımsal Kirlenme, Isıl Kirlenme. 4. Kirleticilerin Suda Görülebilmesine Göre: -Makroskobik Su Kirliliği -Mikroskobik Su Kirliliği. 5. Kirletici Etkenlere Göre Su Kirliliği: -Mikrobiyolojik Kirlilik -Organik Maddelerden Kaynaklanan Kirlenme -Radyoaktif Kirlilik -Kimyasal Kirlilik: Endüstri Atıkları; Sentetik Deterjanlar; Pestisitler; Yapay ve Doğal Organik ve İnorganik Kimyasal Maddeler; Yapay ve Doğal Tarımsal Gübreler. -Isıl Kirlenme -Kombine atıklarla meydana gelen kirlenme. 6. İçme - Kullanma Sularının Kirlendiği Yere Göre Su Kirliliği: -Suyun Kaynağında Kirlenmesi -Suyun Kirlilik Gideriminde Sorun Olması -Su Dağıtım Sisteminden Kaynaklanan Kirlilik: Şebeke Sistemlerinden Kaynaklanan Kirlilik; Şebeke Yetersizlik ve Hasarları; Geri Emilim -Bina İçi Su Yapılarından Kaynaklanan Kirlilik.

Yanıt Açıklaması: Patojen: Canlı vücudunda hastalıklara sebep olan her türlü organizma.

Yanıt Açıklaması: Kullanılan Etkene Göre Temizlik; 1. Buharla Temizlik 2. Yüksek Basınçlı Suyla Temizlik 3. Basınçlı Havayla Temizlik 4. Titreşimle (Ultrasonik) Temizlik 5. Köpükle Temizlik 6. Jelle Temizlik olarak altı çeşittir. Makineyle yapılan temizlik uygulama şekline göre temizlik çeşididir.

Yanıt Açıklaması: Yunan mitolojisinden etkilenilerek dünya tıp literatüründe geçen hijyen kelimesi DSÖ’ye göre “sağlık hâlinin korunması, devam ettirilmesi ve hastalıkların engellenmesi amacıyla yapılan uygulamalar ve yardımcı koşulların hepsini birden kapsayan işlemlerin bütünüdür” olarak tanımlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Toplumlarda, ailenin yapısı, bireyin hijyene olan isteği ve hijyene ilişkin bilgi düzeyi, kişisel özellikler, kültürel yapı, sosyoekonomik durum, gelişmişlik düzeyi gibi faktörler kişisel hijyen faaliyetlerini direkt etkilemektedir.

Yanıt Açıklaması: Kimyasal Yöntem: Atık sular ilk önce pıhtılaşmayı artırıcı özellikteki maddeler kullanılarak su içinde bulunan yapışkan ve askıda bulunan maddelerin birleştirilmesi ve floklamaya hazır hâle getirilmesi amacıyla koagülasyon aşamasına tabi tutulur. Floklastırma olarak da bilinen ikinci aşamada atık su uygun bir şekilde karıştırılır ve küçük taneciklerin birbirleriyle birleşmeleri sağlanır. Suda kalsiyum, magnezyum gibi maddelerin bulunmasına bağlı olarak şekillenen sertliğin giderilmesi amacıyla iyon değiştiriciler kullanılarak iyon değiştirme işlemi uygulanır. Daha sonra sudaki patojenleri yok etmek maksadıyla klorlama aşamasına geçilir. Sudaki kokuyu gidermek ve mikropları öldürmek amaçlı klorlamanın yerine aktif oksijenin kullanılması ile ozonlama işlemi de yapılabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Filyasyon ; hastalığın kaynağını bulabilmek amacıyla yapılan geriye dönük yapılan araştırmalar ve çalışmalar bütünüdür.

Yanıt Açıklaması: Şampuanların bileşiminde genellikle lauril sülfat bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Ayak hijyenine dikkat edilmemesi durumunda aşağıdaki rahatsızlıklar görülebilir. 1. Ayak kokusu 2. Tırnak batması 3. Nasır oluşumu 4. Ödem ve agrı 5. Mantar Nasır oluşumu: Dar ve sert tabanlı, kalitesiz ayakkabıların tercih edilmesi nedeniyle sürtünmenin artması nasıra sebep olabilir. Doktor tavsiyesi ile alınan nasır bantları kullanılmalıdır.

Yanıt Açıklaması: İnorganik veya organik cıva şeklinde çevreye endüstriyel tesislerden yayılabilir. Buharı ile etkileyebildiği gibi en önemli etkilenim yolu su ürünlerinin yenmesidir. Merkezi sinir sistemi için toksik bir ağır metaldir. Akut olarak böbrek ve sinir sistemi hasarına neden olabilir. Her sinir sistemi sorunu düşünülen çocuğun kan cıva düzeyi mutlaka incelenmelidir.

Yanıt Açıklaması: Günlük hayatta insanların yaşadıkları her alanda tüketim sırasında ve sonrasında oluşan organik çöpler, işe yaramayacak özellikteki ambalaj atıkları, kâğıt, karton, cam, metal, plastik gibi katı maddeler ile yaşam faaliyetleri için gerekli olan suyun kullanımı sonrasında oluşan atık su, insan ve hayvanların vücutlarından atılan metabolik artık maddeler atık olarak tanımlanabilir. Diğer yandan sağlık, gıda, tekstil, boya, kimya, otomotiv, maden, demir-çelik, döküm, deniz ve petrol sanayi gibi birçok sektörde faaliyet gösteren işletmelerin hizmet verirken veya ürün üretirken çıkarmış oldukları kimyasal, fiziksel ve mikrobiyolojik içerikleri ile bırakıldıkları ortamlara zarar verebilen katı, sıvı veya gaz hâldeki bütün maddelere “atık” denir.

Yanıt Açıklaması: Tiyomersalat, Merkürokrom ve Fenilmerküri nitrat Metal Bileşikleri arasındadır. Gluteraldehit ise aldehitler arasındadır.

Yanıt Açıklaması: Ajanlara Göre Kirler: Kirlerin yapısal özelliklerine göre yapılan sınıflandırmadır. Bu sınıflandırma gıdaların kirlenmesine risk oluşturan durumlarının belirlenmesinde ve güvenilirliklerinin tanımlanmasında çok kullanılmaktadır. 3 farklı grupta incelenir. Fiziksel Kirler: Cam malzeme, metal parçaları. Kimyasal Kirler: İlaçlar, kimyasal içerikli solüsyonlar, tarım ilaçları, fazla miktarda gıda katkı maddeleri, gıda maddelerinin bulundukları kaplardan çözünme ile geçen metal kalıntıları. Mikroorganizmalar: Virüs, bakteri, parazit ve mantarlar.

Yanıt Açıklaması: Hijyenik el yıkama; daha çok hastane ortamlarında, hastane personelinin uygulaması gereken el yıkama tipidir. Yoğun bakım ünitesi, yeni doğan üniteleri gibi kritik alanlarda çalışan kişilerin el yıkama işlemlerinde antibakteriyel etkinliği olan sabunlarla (klorheksidin, kloroxylenol) ellerin temizlenmesi ve temiz kalması amaçlanır. Hijyenik el yıkamada kâğıt havlu ile musluk açılır. Eller ıslatılır. Yaklaşık 3-5 ml antibakteriyel etkili sabun alınarak eller 20 saniye boyunca yıkanır. Normal el yıkama işleminde olduğu gibi elin her yeri tekniğe uygun bir şekilde yıkanır ve durulanır. Kurutma için kâğıt havlu kullanılır. Musluk yine kâğıt havlu ile kapatılır. Daha sonra ellere alkol içerikli bir antiseptik dökülerek eller alkol kuruyana kadar ovuşturulur. Bu işlemler ile geçici florada bulunan mikroorganizmalar hızlı ve etkili bir şekilde uzaklaştırılırken, kalıcı florada değişiklik olmaz.

Yanıt Açıklaması: Atık suların arıtılmasında; -Su içinde askıda bulunan katı maddeleri uzaklaştırmak -Zararlı ağır metalleri uzaklaştırmak -Zehirli bileşikleri uzaklaştırma -Organik maddeleri uzaklaştırmak -Patojen mikroorganizmaları uzaklaştırmak hedeflenmektedir.

Yanıt Açıklaması: Tıbbi atıklar çevre ve insan sağlığını tehdit edebilecek mikroorganizma yükü taşıyan veya yapısındaki kimyasal bileşenleri ile temas ettiği bölgede devamlı kirliliğe sebep olabilecek özellikteki atıklardır. Bunların uygun şartlarda bertaraf edilmesi amacıyla diğer katı atıklardan ayrı biriktirilmesi, toplanması gereklidir. Bu amaçla Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 22.07.2005 tarih 25883 sayılı Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nde gerekli hükümler yer almaktadır. Tıbbi atıkların özel kırmızı renkli torbalar veya kaplar içinde toplanarak, geçici depolama alanlarına teslim edilmesi gereklidir.

Yanıt Açıklaması: Ülkemizde de Cumhuriyet’in ilanından önce 1920 yılında sağlığın ve koruyucu hekimliğin faaliyetlerini oluşturmak amacıyla Sıhhat ve İctimai Muavenet Vekaleti kurulmuş, Cumhuriyet’in ilanından sonra da ismi Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı olarak değiştirilmiştir. Bu bakanlık bünyesinde halk sağlığı ile ilgili olarak Refik Saydam Hıfzısıhha Enstitüsü kurulmuştur. Bakanlığın ismi 1989 yılında çıkarılan bir kanunla Sağlık Bakanlığı olarak değiştirilirken Enstitü de 2012 yılından itibaren Türkiye Halk Sağlığı Kurumu adı altında hizmetlerine devam etmektedir.