Hijyen ve Sanitasyon

Yanıt Açıklaması: Genel olarak çalışılan ortamların aydınlatma düzeylerinin 200-300 lüks düzeyinde olması yeterlidir. Doğrudan işin yürütülmesi ile ilgili olmayan depo, ambar, koridor gibi yerlerde 40-50 lüks düzeyi yeterli olurken, daha ince işlemlerin yapıldığı ortamlarda 1000-2000 lüks düzeyinde aydınlatma gerekebilir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: -İşitme cihazları kulak burun boğaz uzmanı hekimlerce yapılan muayene sonucunda, onların önerilerine uygun şekilde kullanılmalıdır. -İşitme cihazları her zaman dikkatli kullanılmalı, kulaklık kısmı nem ve sıcaktan korunmalıdır. -İşitme cihazları kullanımda değilken kapalı konumda ve kutusunun içinde saklanmalıdır. İşitme cihazının pillerinin düzgün çalıştığı kontrol edilmeli ve dolu yedek pil bulundurulmalıdır. -İşitme cihazları kişiye özel olmalıdır. Kullanıldıktan sonra kulaklık ve kalıp kısmı önce kuru bir bezle yavaşça silinmeli, kulak kirinin kulaklığı tıkamaması sağlanmalıdır. İşitme cihazı üreticisinin önerdiği temizleme solüsyonları kullanılabilir. -İşitme cihazları kozmetik ürünlerden ve saç spreylerinden korunmalıdır. -Kullanım amacı ne olursa olsun tüm kulaklıklar kişiye özgü olmalıdır. Başkasının kulaklığı kullanılmamalıdır. Günümüzde eğlence amaçlı TV, bilgisayar vb. cihazlara bağlı olarak kullanılan kulaklıklar da kişiye özgü olmalıdır. -Kulaklıklar da kullanımdan sonra kuru bezle ve yapısına uygun olarak üreticisinin önerdiği uygun temizleme solüsyonları ile silinerek temiz bir bez veya saklama kutusuna konulmalıdır. -Eğlence ve dinleme amaçlı kullanılan kulaklıklar yüksek sesle kullanılmamalıdır.

Yanıt Açıklaması: Kursun: Gıda ve sularda kurşun bulunması hem doğal bir süreç hem de insan kaynaklı olmaktadır. En önemli kaynağı ise insanların yaptığı çalışmalardır. Akü, pil, boya, kaplama malzemeleri, insektisitlerin üretiminde kullanılmaktadır. Kurşunun başta sinir sistemi olmak üzere, kan, sindirim sistemi ve böbrekler üzerine olumsuz etkileri görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Dünyada 10 milyon civarında böcek cinsi bulunmaktadır. Bal arısı, ipekböceği gibi böcekler insanlar açısından ekonomik öneme sahipken, hamamböceği, karasinek, sivrisinek ise insanlara hastalık etkeni bulaştırmaları nedeniyle zararlı kabul edilirler. Tüm böceklerin ekolojik dengede ve döngüde önemli rolleri de vardır. Örneğin; arıların polen taşınmasında, karıncaların ise organik atıkların uzaklaştırılmasında önemli rolleri söz konusudur. Vektörlerce insanlara bulaşabilen ve salgınlara bile neden olabilen hastalıklara örnekler şunlardır: • Sinekler: İshal, dizanteri, konjonktivit, tifo, kolera, parazitler, • Sivrisinekler: Sıtma, ensefalit (beyin dokusunun virüslerce enfekte edilmesi), • Bit: Tifüs, • Pire: Veba, tifüs. • Kene: Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, Lyme hastalığı

Yanıt Açıklaması: HACCP Uygulamasında 14 aşama vardır. -Terimlerin ve amacın tanımlanması. -HACCP ekibinin oluşturulması -Ürünün tanımlanması -Ürünün amaçlanan kullanımı -Üretimin akış semasının oluşturulması: hasattan, işleme, dağıtım ve kullanıma kadar üretilen gıdayla ilgili bütün tehlike ve risklerin belirlenmesi, yani risk analizlerini içerir. Bunun için hammaddeden başlayarak tüketime kadar bütün aşamalar ayrıntılı bir şekilde akış semasında gösterilmektedir. -Akış şemasının üretim hattında kontrolü. -Tehlike analizi -Kritik kontrol noktalarının saptanması -Tanımlanan her bir kritik kontrol noktası için kullanılacak limit ve kontrol kriterlerinin belirlenmesi -Kritik Kontrol Noktalarının ve Kriterlerin Kontrol ve İzlenmesi İçin Sistem Oluşturulması -Gerekli olduğu durumlarda kritik kontrol noktalarında düzeltici önlemlerin alınması -Kayıtların tutulması. -Sistem etkinliğinin kanıtlanması -HACCP planının gözden geçirilmesi.

Yanıt Açıklaması: Gıdada bozulmaya neden olabilecek ve dolayısıyla sağlığa zararlı hâle getirebilecek fiziksel, kimyasal ve biyolojik tüm riskler tehlike olarak tanımlanabilir. Fiziksel riskler: taş, kıl, cam parçaları. Kimyasal riskler: antibiyotik, hormon, ağır metal ve deterjan kalıntıları. Biyolojik riskler: bakteri, virüs, parazit. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Cep telefonundan yayılan elektromanyetik alanın vücutta soğrulmasının ölçüsüne “SAR (Specific Absorption Rate)” denir. Avrupa Birliği standartlarında bir cep telefonunun kabul edilebilir SAR değeri 10 gram dokuda 2 W/kg’dır.

Yanıt Açıklaması: Tozların sağlık üzerine olumsuz etkilerinden çalışanların mutlaka korunması gerekir. Bunun için alınabilecek önlemler şunlardır: 1. Teknik Önlemler İkame: Zararlı, tehlikeli bir madde veya yöntem yerine daha az zararlı ya da zararsız madde veya yöntemin kullanılmasıdır. Havalandırma: İş yeri ortamında ortaya çıkan tozun ortamdan uzaklaştırılmasıdır. Genel veya lokal (bölgesel) olabilir. Lokal havalandırma, tozun çıktığı yerde aspirasyon sistemi kullanılarak tozun havaya karışmasını önlemeyi amaçlar ve bu nedenle genel havalandırmadan daha etkilidir. Duvarda matkap ile delme işlemi yapılırken elektrik süpürgesinin matkabın ağzına yakın tutulması günlük yasamda da sık kullandığımız lokal havalandırmaya örnektir. Islak-Yaş Yöntem: Toz kaynağına su püskürtülmesi ile tozumanın önüne geçilmeye çalışılmasıdır. Kapatma: Tozun çıktığı alanın kapatılmasıdır. Ayırma: Tozlu bir işlemin, diğer çalışma alanlarının dışında başka bir yerde yapılmasıdır. 2. Tıbbi Önlemler İşe Giriş Muayenesi: İş yeri hekimince yapılan, çalışanın işe kabulünden önce adayın ise sağlık açısından uygun olup olmadığının değerlendirilmesidir. Tozlu bir iş yeri için; sigara kullanan, akciğerlerinde sorun olan birinin bu is yerindeki riskler nedeniyle o kişinin daha ciddi sağlık sorunları ile karşılaşma olasılığının yüksekliği nedeniyle kabul edilmemesi gerekir. Periyodik (Aralıklı) Muayene: İş yeri hekimince çalışanın belirli aralıklarla standart muayenelerinin yapılmasıdır. Böylece çalışanın is yeri ortamındaki etkenlerden etkilenip etkilenmediği değerlendirilir. Bu muayenede amaç, etkilenim varsa bunu en erken zamanda saptayarak alınabilecek diğer önlemlerin ve gerekli tedavilerin yapılması sağlanır. Kişisel Koruyucu Donanım Kullanımı: O iş için gerekli maske, gözlük, baret, giysi, eldiven vb. donanımların kullanılmasının sağlanmasıdır. Her iş için uygun donanımlar seçilmeli ve çalışan bunları çalıştığı sürece önerilen sekliyle aksatmadan kullanmalıdır. Sağlıklı, yeterli ve dengeli beslenme sağlanmalıdır. Sigara gibi alışkanlıkların önlenmesi, kullananların ise bırakmaları konusunda desteklenmesi gereklidir.

Yanıt Açıklaması: Tuvaletin bina dışında olması ya da ortak kullanılması, odalarda pencerenin olmaması, elektrik tesisatının ya da elektriğin olmaması, odalarda ısınma olanağının olmaması, oda başına nüfusun 1.5 kişinin üzerinde olması ve de yatılan odaların kalabalık olması ve kişi başına uyuma alanı 3.7 m2’den az olması bir konutun sağlıksız olduğunu tanımlayan temel özelliklerdendir. Fakat II. maddede belirtilen 3 m2 değil 3.7 m2dir bu oran. Bu nedenle doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Gıdaları zamanla bozulma durumlarına göre başlıca 3 grupta toplayabiliriz. Dayanıklı gıdalar: Şeker, un, baklagil v.b. Az dayanıklı gıdalar: Patates, fındık v.b. Dayanıksız gıdalar: Et, balık, taze meyve ve sebze, yumurta, süt ve mamulleri, ekmek v.b.

Yanıt Açıklaması: Kontakt lensler kişiye özgüdür. Sadece bireyin kendisi kullanmalıdır. Eller bu lenslerin kullanımından önce ve sonra yıkanmalıdır. Normalden farklı görünüme sahip kontakt lens ve solüsyonları kullanılmamalıdır.

Yanıt Açıklaması: Gelişmiş ülkelerde konuyla ilgili çalışma ve düzenlemelerin sistemli olarak sürdürüldüğü görülmektedir. Amerikan Halk Sağlığı Örgütü konu ile ilgili ilk rehberini 1938’de yayımlamıştır. Bu kaynakta sıralanan bazı asgari zorunluluklar şöyle sıralanabilir: • Konutta ilk bulunan kişi için 14 m2 döşeme alanı gerekmektedir. Daha sonraki her üye için 9.3 m2 eklenmelidir. • İçinde yaşanılan her oda için en azından 2 m’lik bir yükseklik gerekir. • Tek mutfaklı bir konutun birden fazla aile tarafından kullanılması mümkün değildir. • Konutların çöplük, bataklık, vb. yerlerin yakınına yapılmaması gerekir. • Duvar, döşeme, pencere ve çatı yapısal olarak nitelikli olmak zorundadır. • Katlı konutlarda döşeme yeterli ağırlık çekebilmelidir. • Beş veya daha fazla basamaklı her merdivenin mutlaka trabzanının olması gerekir. • Yangında kurtulmayı sağlayabilmek için en azından iki çıkış olmalıdır. • Evde gıdaların saklanmasını ve işlenmesinin sağlayacak araç ve gerecin bulunması zorunludur. Bunun için ocak, baca, buzdolabı konacak yer, fırın konacak yer bulunmak zorundadır. • Tuvalet olmalı, sifon bulunmalı, lavabo yerleştirilmelidir. • Banyo odası olmalıdır.

Yanıt Açıklaması: -İşlemin kritik yerlerinden kontrolün çok iyi yapılmasını sağlamak, -Kontrol zaman, sıcaklık, görsel muayene gibi ucuz ve hızlı parametreler ile kolayca yapılabilir olmasını sağlamak, -Kontrol sonuçlarını kullanarak hızlı çözümleri bulmak, -Kontrol işlemlerinde laboratuvarlardan çok işlem operatörlerinin etkili olması, -Potansiyel tehlikelerin hesaba alınması ve -HACCP yeniliğe kolayca adapte edilebilir olması HACCP uygulamasının avantajlarıdır. Seçenekte yer alan Potansiyel tehlikelerin göz ardı edilmesinin yerine tam tersine uygulamalarda potansiyel tehlikeler hesaba katılır.

Yanıt Açıklaması: Paketleme gıda muhafaza yöntemlerinden biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Fibrinojenik tozlar, akviğerde birikerek KOAH hastalığına sebep olur.

Yanıt Açıklaması: Mantarlara etki eden pestisitler fungisit, Nematodlara etki eden pestisitler ise nematisit olarak sınıflandırılırlar.

Yanıt Açıklaması: Aşırı soğukta ­iş kazaları artar, dokunma duyusu kaybolur, ­iş ver­imi­ düşer. Bu nedenden dolayı iş yerindeki ısı değeri ayarlanmalı termal konfor sağlanmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Dünya Sağlık Örgütü ortaklaşa olarak 1950 yılında iş sağlığını tanımlamiş ve 1995’de revize etmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: • Kene: Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, Lyme hastalığı.

Yanıt Açıklaması: Genel anlamda diyabetli hastalar için sağlık ve hijyen önerileri şu şekilde özetlenebilir: -Diyabetli hastalar kişisel hijyen kurallarına uymalıdır. -Cilt yapısına uygun, tahriş edici olmayan, pH’sı 5.5 olan sabun kullanarak çok sıcak olmayan, ılık su ile günde veya 2 günde 1 olacak şekilde banyo yapmalıdır. Diyabetli bireylerde cilt bütünlüğü korunmalı, yara oluşmamasına dikkat edilmelidir. Ciltte kesik-çizik oluşmaması için kesici aletleri kullanırken dikkatli olmalı, koruyucu eldiven kullanmalıdır. -Güneş yanığı oluşmamasına özen göstermelidir. Bu nedenle güneşli günlerde şapka kullanmalı, güneşin daha dik olduğu öğle saatlerinde güneş ısınlarından korunmalı, koruma faktörü yüksek kremler kullanmalıdır. -Ciltte yaralanma veya çizik oluşmuşsa hemen sağlık kuruluşuna başvurmalı, tedavileri hemen ve aksatılmadan yapılmalıdır. -Tıraş olurken dikkatli olmalı, cilt kesiği olmamasına dikkat etmeli, temiz ve tahriş etmeyen jilet veya tıraş bıçağı kullanılmalıdır. Kuaförlerde, berberlerde, ayak ve el tırnağı bakımı yapılan yerlerde kişiye özgü malzemeler kullanılmalıdır. -El ve ayak tırnakları dikkatli kesilmelidir. Ayak tırnakları düz, el tırnakları ise oval, hilal şekilde kesilmelidir. -İç çamaşırlarının temizliğine dikkat edilmeli, özellikle alt iç çamaşır olmak üzere, iç çamaşırların her gün değiştirilmesine çaba göstermelidir. Ayrıca bu bölgenin temiz ve kuru olmasına dikkat edilmelidir. Diyabetik ayak oluşmaması için aşağıdaki önlemler alınmalıdır: -Diyabetik hastanın bacak ve ayaklarında kan dolaşımının kesintisiz devam etmesi sağlanmalıdır. Bunun için hastanın düzenli fiziksel aktivite yapması önemlidir. Ayrıca otururken bacaklardaki dolaşımı engellememek için uzun süre bacak bacak üstüne atmamalı, yerde diz üstü veya bağdaş kurarak oturmaması önerilmelidir. -Ayakkabı seçilirken içine hava alan, terlemeyi önleyen, ortopedik ve rahat olmasına dikkat edilmelidir. -Ayakkabılar ve terlikler çorapsız giyilmemelidir. -Çoraplar her gün değiştirilmeli, terlemeyi önleyen pamuklu, yünlü vb. çoraplar tercih edilmelidir. Hem çok çabuk terleten, hem de çabuk kurumayan naylon, polyester, vb. imal edilen çoraplar tercih edilmemelidir. Çoraplar özellikle lastikli veya dikişli olmamalıdır. Bu tür çorapların dolasımın bozulmasına, bacakta sıkışmaya bağlı iz oluşumuna ve küçük yaralar oluşmasına neden olduğu bilinmelidir. -Diyabetli hastalar beslenmelerine büyük özen göstermeli, diyetisyenleri ve doktorlarının önerilerine tam uyum göstermelidirler. Özellikle günlük almaları gereken kalori miktarlarına uygun, yeterli ve dengeli beslenmelidirler. Özellikle hipertansiyon ve böbrek sorunları olan diyabetli hastalar tuz kısıtlaması yapmalıdırlar. -Diyabetli hastalar için fiziksel aktivite çok önemlidir. Yaşlarına uygun yapacakları yüzme, yürüyüş (haftada 3 gün 30-45 dakika düz yerde yürümek) gibi fiziksel aktiviteler ile hem kan şekerlerini daha rahat düzenleyebilirler, hem de dolaşım, solunum, sindirim ve hareket sistemleri daha sağlıklı hâle gelebilir. -Diyabetli hastalar ağız-diş sorunları ile daha sık karşılaşırlar. Bu nedenle diş hekimlerinin önerilerine uygun diş fırçası kullanılmalı, dişler günde en az 2 defa fırçalanmalı, diş hekimlerinin önerilerine göre belirli aralıklarla diş muayeneleri yapılmalıdır. -Sigaranın ağızdan başlayarak vücutta birçok hücre, doku ve organ üzerinde olumsuz etkileri vardır. Bu nedenle diyabetli hastalar kesinlikle sigara içmemelidirler. -Diyabetli hastaların enfeksiyon hastalıklarına karşı duyarlılıkları fazladır. Gelişen enfeksiyonlar da daha uzun ve ciddi seyredebilir. Bu nedenle diyabetli hastalar özellikle soğuk mevsimlerde çok kalabalık yerlerde bulunmamaya özen göstermeli, hava kirliliğinin yoğun olduğu günlerde dışarı çıkmamalı, hekimlerinin önerileri doğrultusunda yapılması gereken aşılarını yaptırmalıdır. Yaşlı, hipertansiyonu, kalp hastalığı, böbrek hastalığı olan diyabetlilerin daha yakından tıbbi kontrolleri yapılmalıdır. -Diyabetik hastaların genel diyabet hakkında ve ayak başta olmak üzere eğitimleri yapılmalıdır. Bu anlamda ülkemizde birçok sağlık kurumunda diyabet okulları vardır. Buralarda diyabet eğitimi konusunda yetkin ve yetkilendirilmiş hemşirelerce eğitimler yapılmaktadır. Diyabet hastalarının bu eğitimlere katılmaları sağlıklı bir yaşam sürmeleri için çok yararlıdır.