Türk Dili 1

Yanıt Açıklaması: Bir sözcüğün ölçünlü söylenişi, genel kabul görmüş, yaygınlaşmış biçimidir. O¨lçün dışı kul- lanımlar hemen kulakları tırmalar. O¨rneğin nasip sözündeki /a/ sesinin uzatılarak na¯sip, edebiya¯tımız sözündeki uzun /a¯/ sesinin ise kısa söylenmesi söyleyiş yanlışıdır. Dekan sözünün son hecesinin kalın söylenmesi gerekirken deka^n biçiminde ince, hika^yedeki /a/ sesinin ince olmasına karşın kalın söyleyişi bir başka yanlıştır.

Yanıt Açıklaması: İyelik ekleri, adın belirttiği nesne ya da kavramın, altı kişiden (ben, sen, o; biz, siz, onlar) birine ait olduğunu gösterir. İyelik eki almış sözcükler, isim tamlamalarında tamlanan ögeyi oluştururlar. 'para-sı' üçüncü tekil kişi, 'annem-in' birinci tekil kişi eki almıştır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Soru kitaptaki metni aynen sorduğu için hatırlama düzeyindedir.

Yanıt Açıklaması: Altı çizili öbek eylemin neden gerçekleştiğini söylemektedir. Bu bir zarf edatıdır.

Yanıt Açıklaması: Yazım, imla olarak da adlandırılan ve bir dilin belli kurallarla yazıya geçirilmesi; söz varlığının yürürlükte olan ses, biçim, köken bakımından kurallara uygun olarak yazılması, noktalama işaretlerinin yerli yerinde kullanılması olarak tanımlanan dil bilgisi terimidir. Yazım kuralları ve sözlerin,özel adların, kısaltmaların bu kurallara göre yazılmış biçimleri, abece sıralamasına göre yazım kılavuzunda yer alır. Söyleyiş, telaffuz, sesletim, söyleniş olarak da adlandırılan ve bir sözcüğün ses, hece, ton, vurgu bakımından söylenme biçimi olarak tanımlanan dil bilgisi terimi. Doğru seçenek B'dir.

Yanıt Açıklaması: Kökler, kendilerinden daha küçük anlamlı parçalara ayrılamayan, sözlüksel anlam taşıyan ve bir sözcük türüne ait olan biçim birimlerdir. Gövdeler, biri bağımsız biçim birim olmak üzere, en az iki biçim birimden oluşan yani bir veya daha fazla ek alan kök biçim birimlerdir. Tabanlar, eklerin, yani bağımlı biçim birimlerin eklendiği yalın sözcükler, yani bağımsız biçim birimlerdir. Ekler, herhangi bir sözcük türüne dahil olmayan, yani eylem, ad (isim), sıfat, zarf vb. sözcük türlerinden birine girmeyen bağımlı biçim birimlerdir. Eklenme, sözcüğün yapım eki veya çekim eki almasıdır.

Yanıt Açıklaması: Diller arası etkileşimde verici dilleri konuşan toplumların uygarlıkta, bilimde, kültürde üretken ve baskın olmaları dikkat çeker. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bugün, yaşayan Dünya dilleri arasında, en eski yazılı belgelere sahip olan dil, Türk Dili’dir. Bunun kanıtı, çivi yazılı Sümerce tabletlerdeki alıntı kelimelerdir.

Yanıt Açıklaması: Türk edebiyatında hitabet türü­nün ilk örneği olmasına karşın son derece etkileyici bir anlatım söz konusudur. Bütün bu özellikler, Türk dilinin tarihinin çok daha öncelere, tarihin karanlık dönemlerine kadar uzandığını gösteren kanıtlardır.

Yanıt Açıklaması: B seçeneği ki’li bileşik cümledir. C ve D seçenekleri şartlı bileşik cümledir. E seçeneği ise basit cümledir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yapı bakımından eklemeli dil olması dolayısıyla Türkçede yeni sözcükler, terimler türetmek çok daha kolaydır.Yapım eklerinin sayıca çok ve işlevsel olduğu dillerde bu özellik daha güçlü iken daha az sayıda yapım ekine sahip olan dillerde ekler yoluyla türetilen sözcükler daha sınırlı sayıdadır.

Yanıt Açıklaması: Türkçe kökenli sözlerde /j/ bulunmaz: kolej ve jandarma Söz başında /c, f, ğ, h, j, l, m, n, ñ, p, r, ş, v, z/ ünsüzleri bulunmaz: filika Sözcük sonunda /b, c, d, g, g/ ünsüzleri bulunmaz: hac Bu nedenle doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkçede karşılığı bulunan sözcüklerin yerine de alıntı sözlerin kullanılması halk dilinden kopuk bir yüksek zümre dilinin doğuşuna yol açmıştır: göz varken dide; kaş varken ebru; dudak varken leb; ağız varken dehen~dehan veya fem; yıldız varken necm, kevkeb, ahter veya sitare; güneş varken şems, aftab, mihr veya hurşid; ay varken kamer veya mah gibi. Edebî eserlerde yabancı ögelerin oranının da gittikçe arttığı görülür. Süleyman Çelebi’nin Mevlid’inde %26 dolayındaki yabancı ögelerin oranı Baki’nin şiirlerinde %65’e, Nef´i’de %60’a, Nabi’de %54’e yükselir. Mahallileşme akımının öncülerinden Nedim’de ise bu oran %41’e kadar gerilemiştir (Aksan, 2004).

Yanıt Açıklaması: 'Kapının' ve 'kolu ' sözcüklerinin her ikisi de addır. Bu nedenle verilen sözcük öbeği ‘ad tamlamasıdır’ ve sözcüklerin her ikisi de ek almıştır. Bu özellikleri nedeniyle ‘kapının kolu' sözcük öbeği belirtili ad tamlamasıdır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İthal ürünlerin kullanım kılavuzlarından Türkçe'ye yer verilmemesi Türkçe'nin kullanılmasında yaşanan 'İş yaşamında Türkçe' ile ilişkilidir. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Takısız ad tamlaması: Her iki sözcüğün de ek almadığı ad tamlamasıdır. Bu tür ad tamlamalarında tamlanan ögenin niteliği, benzetme ve/ya neden yapıldığını be- lirtilir. Örnek: Kendisine yün kazak örmüştü. Tahta kapıdan içeri girince ilk onu gördü. Vitrinde gördüğü elmas yüzükle geçmişe daldı. Doğru cevap A'dır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Toplumların bir kültür alanına girmeleri, bir inancı benimsemeleri yazının da değiş­mesini, farklı yazıların benimsenmesini sağlayabilmektedir. Özellikle Türk dili bu açıdan değerlendirildiğinde geçmişte Türkçenin yazımı için pek çok abece kullanıldığı görülür. İlk yazılı kaynağımız Orhon Yazıtları’nda kullanılan ve bir bölümü Türk damgalarından gelen harflerden oluşan Göktürk yazısı ulusal abecemizdir. Ancak daha sonra farklı kültür ve inançların etki alanına giren Uygurlarla birlikte başka abeceler de kullanılır olmuş­tur. Mani, Soğut, Brahmi, Tibet gibi yazı sistemleriyle Türkçe yazılabilmiştir. Türklerin İslam dinini kabul etmeleriyle birlikte Arap kaynaklı yazı bin yılı aşkın bir süredir Türk dilinin çeşitli yazı dillerinin kâğıda dökülmesinde kullanılmıştır. Bazı Türk toplulukları bugün Arap yazısını hâlâ kullanmaya devam etmektedir. Türkçe için Grek, Ermeni, İbra­ni, Süryani yazıları da kullanılmıştır. Batı ile ilişkiler sonucunda tanıştığımız Latin abece­si Türkçeyi ifade etmekte en uygun yazı olduğu düşüncesiyle kullanılmaya başlanmıştır. Yine geçen yüzyılda Sovyetler Birliği yönetimi altındaki Türk soylu halklar Latin yazısını kullanırken sonradan Kiril yazısına geçirilmişlerdir. Bugün de Kiril yazısını kullanan Türk soylu halklar bulunmaktadır. Doğru cevap C’ dir.

Yanıt Açıklaması: Sorudaki örnek, Türkçe veya Türkçeleşmiş adların işyerlerinde kullanılırken gelenekselleşmiş Türk yazımı yerine yabancı kurallara göre yazma eğilimine ve iş yaşamında Türkçe'ye örnektir. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Dilin toplumsal bir iletişim sistemi olması, toplumla ilgili birçok unsurun dilde de karşılık bulmasına sebep olur. Toplumsal statü, yaş, eğitim, toplumsal roller, cinsiyet vb. toplumsal unsurlar, bireylerin dil davranışlarını da etkilemektedir.