Yönetim Bilimi 1

Yanıt Açıklaması: Daha önce de belirtildiği gibi Klasik Yönetim teorisinin ortaya çıkışı ve daha sonra gelişmesi kuşkusuz Sanayi Devriminin itici gücü ile gerçekleşmiştir. Sanayi Dev­riminin İngiltere başta olmak üzere diğer Avrupa ülkelerine yayılması ile birlikte önemi giderek artmıştır. Netice olarak ülkelerin ekonomik yapılarında kapitalist bir yaklaşımın benimsendiği, teknolojik icatlar sayesinde üretim yöntemlerinin değiştiği, sosyo-kültürel açıdan kentlerde iş alanlarının (fabrikaların) fazlalaşması ile kent nüfusunun arttığı, yetişkin kadın ve erkek çalışanların yanı sıra çocuk işgörenlerin de üretim sürecinde yer aldığı pek çok sonuç ortaya çıkmıştır. Kuş­kusuz bu değişim süreci Avrupa’da olduğu kadar ABD’de de kendini göstermiştir. Dünya tarihi bakımından yaşanan bu değişim sürecinin daha da ileriye götürülüp geliştirilmesi ise özellikle ABD’de yapılan çalışmalar ile başlamıştır. Sanayi Dev­rimi özellikle üretimde makinelerin kullanılmasıyla birlikte hem üretim tesisle­rinin büyümesine hem de sermaye talebinde artışa neden olmuştur. Eskiye göre daha büyük ölçekli sanayi işletmelerinin kurulması ise hem üretimin rasyonel bir şekilde yapılmasını hem de üretim için kullanılan iş gücünün yönetimi ile ilgili sorunları gündeme getirmiştir. Bunun yanı sıra karşılaşılan bir başka sorun ise büyük üretim işletmelerinin örgüt yapılarının oluşturulmasına yönelik sorunlar olmuştur. Son olarak üretilen ürünlerin aynı olmasının (aynılığının) göstergesi olan standartlaşma ile ilgili sorunlar da gündeme gelmiştir. Karşılaşılan tüm bu sorunlar konu ile ilgili kişileri çözüm arayışına götürmüş ve birbirinden farklı birçok araştırmanın yapılmasına yöneltmiştir (Baransel, 1993, ss.105-107-116). 1880-1930 yılları arasında yapılan bilimsel araştırmaların sonuçları doğrultusun­da Klasik Yönetim Teorileri ortaya çıkmış ve bu döneme yönetim yazınında Bi­limsel Yönetim Dönemi adı verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1940-1950 yıllarını kapsayan dönemde insan ilişkileri yaklaşımına K. Lewin, R. Lippitt ve W. F. Whyte (savaş sırasında ve sonrasında yaptıkları liderlik ve grup dinamiği araştırmalarıy­la), W. Lloyd (Yankee City araştırmasıyla), L. Coch ve J. French (Harwood araştırmalarıyla), A. H. Maslow (ihtiyaçlar hiyerarşisi modeliyle) ve P. Selz­nick (örgüt teorisiyle) önemli katkıda bulunmuşlardır. Hwthorne araştırmaları doğuş döneminde Tavistock Enstitüsü kömür ocakları araştırmaları ise olgunlaşma döneminde gerçekleştirilmiştir. Doğru yanıt B’dir.

Yanıt Açıklaması: İnsan aslında tembel değildir, ancak eğer örgüte bağlılıkları sağlanırsa örgüte daha yararlı olmaya çalışırlar.

Yanıt Açıklaması: Durumsallık yaklaşımını klasik yönetim teorilerinden farklılaştıran temel noktalardan birisi durumsallık yaklaşımında örgüt yapısının bağımlı değişken olarak ele alınmasıdır.

Yanıt Açıklaması: McClelland’ın başarma ihtiyacı teorisine göre bireyler aşağıdaki ihtiyaçlarının etkisinde olurlar; • İlişki kurma ihtiyacı: Başkaları ile ilişki kurma, gruba girme, sosyal ilişkiler geliştirmeyi ifade eder. Bu ihtiyacı kuvvetli olan biri kişilerarası ilişkileri kurma ve geliştirmeye önem verecektir. • Güç kazanma ihtiyacı: Güç kazanma ihtiyacı kuvvetli olan biri, güç ve otorite kaynaklarını genişletme, başkalarını etki altında tutma ve gücünü koruma davranışları gösterecektir. • Başarma ihtiyacı: Başarma ihtiyacı kuvvetli olan bir kişi ise kendisine ulaşılması güç ve çalışma gerektiren amaçlar seçecek bunları gerçekleştirmek için uğraşacaktır.

Yanıt Açıklaması: Dikey İletişim: Hiyerarşik işletme düzeyinde ast-üst arası ilişkileri düzenleyen sistemdir. Bu tür iletişimde yukarıdan aşağıya yönetici ile çalışan iletişim kurmaktadır ya da tam tersine iletişim yönü aşağıdan yukarıya yani çalışandan yöneticiye olabilmektedir. Yöneticinin bölüm müdürü ile iletişimi örnek olarak verilebilir.

Yanıt Açıklaması: Söz konusu on dört ilke şunlardır: İş Bölümü: Bir kişi ya da grup, üzerine düşen çalışma süresinin azaltılmasına yardım eder. Uygulamada pratiklik ve işlere aşinalık sağlar. Yetki ve sorumluluk: Emir verme hakkına sahip olmaktır. Yetki ve sorumlulu­ğun birbirine denk olmasını ifade eder. Disiplin: Yapılacak olan işlerin belirli bir düzen ve belirli bir süre içinde ya­pılmasıdır. Örgüt ve çalışanlar arasında biçimsel ya da biçimsel olmayan yollarla yapılan anlaşmaların saygı çerçevesinde hayat bulmasıdır. Kumanda Birliği: Bir astın tek bir üste bağlı olmasıdır. Tek adam, tek lider. Yönetim Birliği: Faaliyetlerin aynı amaca yönelik olarak sürdürülmesi ve plan­lanmasıdır. Diğer bir ifade ile amaç birliği sağlamaktır. Genel Çıkarların Kişisel Çıkarlardan Önde Tutulması: Kişilerin ya da grupların çıkarları, genel çıkarların önüne geçmemelidir. Bu husus, oldukça zorlanılan nok­talardan biridir. Maaş ve Ücretler: Maaş ödemeleri hem çalışan hem de işletme için adil olmalıdır. Merkezileşme: Kararların tek bir merkezden alınıp ilgili birimlere iletilmesidir. Örgütün büyüklüğüne ve yöneticilerin yapısına bağlı olarak kimi örgütlerde bü­yük önem taşırken kimi örgütlerde fazla ön plana çıkmaz. Hiyerarşi ilkesi: Ögütün en üst noktasından en alt noktasına kadar uzanan yet­ki (otorite) çizgisidir. Bu hiyerarşi sayesinde sahip olunan yetki düzeyine göre ast­lara emir verme ve iş yaptırma mümkün olur. Düzen: Her şey olması gereken yerde bulunuyorsa yönetici de olması gereken yere ulaşmış demektir. Eşitlik: Çalışanlara karşı sunulan nezaket ve adaletin bir araya gelmesiyle oluşur. Personelin Devamlılığı: Personelin görev süresinde istikrarlı olmasını ifade eder. Çalışanların işlerine adapte olabilmeleri için kendilerine belirli bir süre ta­nınmalıdır. Özellikle yöneticiler için bu süre biraz daha uzun tutulmalıdır. İnisiyatif: Yetki ve disiplin sınırları içinde kalmak üzere her seviyeden çalışanın inisiyatif kullanması teşvik edilmelidir. Birlik ve Beraberlik Ruhu: Uyum, bir örgütün en büyük gücüdür. Bu yüzden ekip çalışmalarına önem verilmelidir.

Yanıt Açıklaması: Örgütlemenin en önemli alt süreçlerinden biri, bölümlendirmedir. Bölümlendirme süreci kapsamında, örgütsel amaçlara ulaşmak için yapılması gereken görevler belli açılardan gruplandırılmakta ve gruplandırılan bu görevler belli bölümlerin sorumluluğuna verilmektedir. Bölümlendirme süreci neticesinde ortaya çıkan yapının etkili ve verimli olabilmesi için bazı ilkelerin göz önüne alınması gerekmektedir. Bu ilkeler şöyle özetlenebilir: Faaliyetlerin Benzerliği Uzmanlaşmadan Yararlanma Denetimi Kolaylaştırma İşe Gereken Önemi Verme Zorunluluğu İşletmedeki Koşulları Dikkate Alma Zorunluluğu Harcamaların Azaltılması

Yanıt Açıklaması: Geriye Yönelik Denetim: Faaliyet sonuçlarına odaklanan ve sorunları gerçekleştikten sonra çözen ve en yaygın biçimde kullanılan geleneksel denetimdir. Ürünler elde edildikten sonra standartlarla karşılaştırılır. Son denetimde eş zamanlı denetimdeki gözlemin aksine sayısal ve istatistiksel bilgiler denetlenir. Doğru cevap A seçeğidir.

Yanıt Açıklaması: Ekip Liderliği (Çalışana ve üretime yüksek ilgi) hem çalışana hem de üretime yüksek ilgi gösterilen lider tipidir. Ancak işi başarma hevesi olan, nitelikli çalışanlar ile istenilen sonuçlar elde edilir.

Yanıt Açıklaması: Klasik yönetim teorileri kapsamında insana makine gözü ile bakıldığından dolayı, karar verme sürecine katılmalarının beklenmesi/sağlanması teorinin felsefesine aykırıdır.

Yanıt Açıklaması: Neo-klasik yaklaşımın temelini oluşturan araştırmalar arasında; Hawthorne, Yankee City, Harwood, Tavistock Enstitüsü, Liderlik ve Grup Dinamiği araştırmaları yer almaktadır. Hawthorne araştırmaları kapsamında ışıklandırma deneyleri, röle montaj odası deneyleri, mika yarma test odası deneyi, mülakat programı ve seri bağlama gözlem odası deneyi yapılmıştır.  Işıklandırma deneyleri  sırasında ışığın şiddeti artırıldı ve azaltıldı. Bu deneyler pek çok kez tekrarlandı. Ancak işçilerin verimlilikleri aydınlatmadaki bu değişimlere bağlı olarak artış ya da azalış göstermemişti. Bir başka deyişle, verimlilik düzeyleri ışıktaki değişimlerle ilgisiz olarak değişmişti. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Bölümlendirme süreci neticesinde ortaya çıkan yapının etkili ve verimli olabilmesi için bazı ilkelerin göz önüne alınması gerekmektedir. Bunlar; Faaliyetlerin benzerliği Uzmanlaşmadan yararlanma: Denetimi kolaylaştırma İşe gereken önemi verme zorunluluğu İşletmedeki koşulları dikkate alma zorunluluğu Harcamaların azaltılması

Yanıt Açıklaması: Neo-klasik yönetim anlayışında merkezî ve merkezkaç uygulamaların derecesini belirten bazı kriterler vardır.  1. Alt kademelerin verdikleri karar sayısı, 2. Bu kararların önemi, 3. Bu kararların üst kademelerin kontrolüne tabi olup olmadığı, 4. Alt kademelere devredilen karar yetkisinin, fonksiyonları ve örgütü etkileme genişliği. Örgüt yapısı bu kriterler bakımından merkezi ya da merkezkaç olarak değerlendirilebilir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bir örgüt içinde yer alan her alt makam, kendisinin bağlı olduğu bir üst makam tarafından denetlenir. Makamlara atanacak personel, teknik yeterliliğe göre belirlenir. Diğer bir ifade ile işe uygun çalışan seçilmelidir. Yetkililer, örgütün sahibi olamazlar. Yetkili konumundakilerin kendi hakları vardır ve çalışanların belirli makamlara karşı hiçbir hakkı yoktur. Görevler önceden belirlenmiş kurallar, kararlar ve eylemler doğrultusunda yazılı olarak kayıt altına alınmış yönetmelik ve tüzükler doğrultusunda yerine getirilir. Bir örgütte görevler yerine getirilirken çalışanlara tahsis edilen araç ve personel, kişisel işler için kullanılmaz. Örgütte hiyerarşik basamaklar arasında iletişim yazılı olarak gerçekleştirilir. Böylece bu yazılı belgeler ihtiyaç duyulduğunda delil olarak kullanılabilir. Örgüt içinde yöneticilerin keyfi uygulamalar yapma hakkı yoktur. Astlar üstlerinin verdiği görevleri onların kişisel hırs ve ihtiyaçlarına dayalı olmadığı için diğer bir ifade ile öznel (sübjektif) olmayıp rasyonel olduğu için itaat ederler.

Yanıt Açıklaması: Çalışan istek ve beklentilerini önemsemeyip verimliliği ön planda tutan liderlik tipi görev liderliğidir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Durumsallık yaklaşımını klasik yönetim teorilerinden farklılaştıran temel noktalar şöyledir (Koçel, 2010, ss. 272-273): - Durumsallık yaklaşımının temel amacı evrensel ve gelecek odaklı çözümler üretmek değil, örgütün içinde bulunduğu koşullara ilişkin yapısal çözüm üretmektedir. - Durumsallık yaklaşımına göre örgüt yapısı çeşitli içsel ve dışsal koşulların bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. - Durumsallık yaklaşımında örgüt yapısı bağımlı değişken olarak ele alınmaktadır. - Durumsallık yaklaşımı evrensel bir en iyi arayışı değil, koşullar bağlamındaki en iyinin arayışıdır. - Durumsallık yaklaşımı örgütü açık bir sistem olarak ele almaktadır. Bir başka deyişle, örgütsel sistemlere ilişkin bir önceki bölümde yapılan tüm açıklamalar, durumsallık yaklaşımında da geçerliliğini korumaktadır.

Yanıt Açıklaması: Geriye Yönelik Denetim: Faaliyet sonuçlarına odaklanan ve sorunları gerçekleştikten sonra çözen ve en yaygın biçimde kullanılan geleneksel denetimdir. Ürünler elde edildikten sonra standartlarla karşılaştırılır. Son denetimde eş zamanlı denetimdeki gözlemin aksine sayısal ve istatistiksel bilgiler denetlenir. Son denetimler, iş gücünün değerlendirilmesini, bireyi bölüm ya da birim için belirtilmiş kotaları (performans hedefleri), kalite denetimlerini, proje denetimlerini ve finansal analizleri içerir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bir benzetme ile hakemin düdüğü ile santrada topa vurulmasıyla “yöneltme” işlevi başlar.