Türk İdare Tarihi

Yanıt Açıklaması: Ocak 1921'de yayınlanan Teşkilat-ı Esasiye'nin en önemli maddesi;  Hâkimiyetin kaynağının kayıtsız şartsız ulusa ait olduğunu belirtilmesidir. Bu madde ile birlikte ilk defa monarişiye karşı çıkılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Başvekalet kurumu oluşturulsa da sadrazam padişahın mutlak vekili olarak görevine devam etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Prof. Heper, İnönü’nün mizacının bürokrasinin karakterini belirlediğini iddia etmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1929 yılında gümrük bağımsızlığının sağlanmasıyla 6. İnönü Kabinesine "Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti" adıyla yeni bir bakanlık daha eklenmiştir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kanun-i Esasi ile birlikte, getirilen hak ve özgürlükler, açtığı parlamento ile siyasal rejim değişime uğramış ve parlamenter monarşiye ( demokrasi değil ) geçilmiştir. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: İttihatçıların 1898 yılında ettikleri yeminin aksine yaşadıkları bu siyasi değişimin temel sebebi içlerindeki muhalifleri arındırmak olarak açıklanabilir.

Yanıt Açıklaması: Bucak, 5442 sayılı Yasayla aralarında; “coğrafya, ekonomi, güvenlik ve mahalli hizmet” bakımlarından bağlantı bulunan kasaba ve köyleri bir araya getiren birimdir (md. 41).

Yanıt Açıklaması: Nazırların en büyük yardımcıları müsteşarlardı. Müsteşarlık uygulaması önce İngiltere’de ortaya çıkmış daha sonra diğer ülkelerce benimsenmişti. Görevleri her ülkede aynı değildi, farklılıkları işlevlerinden kaynaklanıyordu. Sorumlu ve İdari müsteşarlık olarak ikiye ayrılmaktaydı. Sorumlu müsteşar, nazırın haklarını paylaşır, parlamentoya hesap verir, kabineye dâhildir ve hükûmetle beraber görevden ayrılırdı.

Yanıt Açıklaması: Jön Türk hareketi kuruluş aşamasının ilk zamanlarından itibaren Osmanlıcılık düşüncesini benimsemiş bir hareket olarak ortaya çıkmıştır. Bu hareketi şekillendiren önemli kavramlardan biri seçkinciliktir. Gustav Le Bon’un düşüncelerinden etkilenen Jön Türk’ler kalabalık halk kesimlerinin değil eğitimli ve yetkin kişilerin yönetimde söz sahibi olması gerektiğini savunmuşlardır. Jön Türk’lere göre böyle bir yönetim için mevcut hiyerarşik yapı değişmeli ve yerine tepede seçkinlerin olduğu ve halkın tabanda yer aldığı piramit şeklinde bir hiyerarşik yapı oluşturulmalıydı. Bu güçlü devlet yapısının sağlanması için gerekli görülmüştü. Güçlü devletin Jön Türkler tarafından benimsenmesinin bir nedeni de iktidarın bilgi sahibi kişilerin elinde olması gerektiğine olan inançlarıydı. İmparatorluk yapısına karşı meclis ve anayasal düzeni savunmaları da hürriyetçi bir anlayışa sahip olduklarının en temel işareti olarak görülebilir. Ancak Türkçülük Jön Türkler tarafından benimsenmiş bir düşünce biçimi olmamıştır. Tersine Osmanlı’nın kurtuluşunun tüm unsurların birlikteliğinden ve eşitliğinden geçtiğine inanmışlardır.

Yanıt Açıklaması: Abdülhamid ve II. Meşrutiyet Dönemlerinde memur disiplin ve denetimini sağlamak için kurulan Memurin-i Mülkiye ve Sicill-i Ahval gibi merkezî organların oluşturulmasına Cumhuriyet Dönemi’nde gerek görülmeyişi, çerçeve yasaların salt maaş kanunlarından ibaret olması, bunun da Maliye Vekâletinin sorumluluğunda bulunması gibi yanlış bir bakış açısının türemesine yol açmıştır ki genel bir personel sisteminin önündeki en büyük engel bu anlayıştan kaynaklanacaktır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Her boy kendine seçtiği bir sembol vardı ve sembol sayesinde gerek savaşta gerek barışta birbirlerini kolayca tanıyabiliyorlardı. Boyun kendine has sembolüne “uran” denmekteydi. Bozkır imparatorluklarında ordu sadece egemen boy ve budunlardan oluşmaz, aynı zamanda güçle boyun eğdirilmiş boy ve kabilelerin silahlı güçlerinden destek alırdı. Ordunun en küçük çekirdeği, temeli Mete tarafından atılan onlu sisteme dayanmaktaydı. 10, 100 ve 1000 kişilik bölümlere ayrılan ve her birimin başında onbaşı, yüzbaşı gibi unvanlar taşıyan rütbelilerin bulunduğu ordu, aynı mantık içerisinde aile, boy ve budun dilimlerine göre taksim edilmişti. Ordunun başkomutanı ise kağandı.

Yanıt Açıklaması: 1856 Paris Konferansı ile Avrupa devletler camiasına kabul edilen Osmanlı İmparatorluğu, bu antlaşmayla Avrupalı devletlerin Tanzimat Fermanı hükümlerinin genişletilerek uygulaması taleplerini kabul etmiştir. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Kutlu Kağan

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti’nin hâkimiyetini tanıyan Kırım Hanlığı, Mekke Emirliği, Eflak, Boğdan ve Erdel Beylikleri, Sakız Cumhuriyeti imtiyazlı yönetimlerdi. Bunlar iç işlerinde serbest olup yöneticileri Osmanlı tarafından kendi soyluları arasından atanırdı. Bu hükümetlerden Kırım Hanlığı ve Mekke Emirliği dışındakilerden yıllık belli bir vergi alınırdı. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: İttihad-ı Osmani İshak Sukuti, Abdullah Cevdet, Mehmed Reşid ve İbrahim Temo tarafından kurulmuştur. Tunalı Hilmi, örgütün çalışmaları hükümetin istihbaratına takılmış ve yapılan kovuşturmalar sonucunda yurtdışına kaçmak zorunda kalanlardan biridir.

Yanıt Açıklaması: 5442 sayılı yasaya göre, coğrafya, ekonomi, güvenlik ve mahalli hizmet bakımlarından bağlantı bulunan kasaba ve köyleri biraraya getiren birim Bucak'tır.

Yanıt Açıklaması: 19 Mart 1877 tarihinde soluk almaya başlayan ilk Osmanlı parlamentosunun ele alıp yasalaştırdığı ilk kanun, Belediyeler Kanunu idi. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Niş’te çıkan karışıklıklar Avrupa devletlerinin müdahalelerine yol açmış, Sadrazam Kıbrıslı Mehmet Paşa, 1860 yılında Rumeli vilayetlerini denetlemek üzere Varna’ya gitmişti. Bu sırada Orta Doğu’da Dürzîler ile Marûniler arasında çatışmalar meydana gelmişti. Olaylar Avrupa devletlerinin de müdahalesiyle bir iç sorun olmaktan çıkarak uluslararası bir boyut kazanmıştı. İngiltere, Fransa, Avusturya, Rusya ve Osmanlı hükümetlerinin katılımlarıyla oluşturulan bir komisyon, 9 Haziran 1861 tarihli Lübnan Nizâmnâmesi’ni hazırladı. Cebel-i Lübnan Vilayeti’ne özerk bir statü veren nizâmnâmeye göre, vilayet Hristiyan bir mutasarrıf tarafından yönetilecekti.

Yanıt Açıklaması: Cumhuriyet tarihinin ilk başvekili İsmet İnönü'dür.

Yanıt Açıklaması: Yıldız’daki teşkilatlanmada Topkapı ve Dolmabahçe’de karşılaştığımız görev dağılımına sadık kalınarak, Mabeyn (resmî) ve Harem (hususi) daireleri ekseninde kurumlaşmaya gidilmişti. Mabeyn dairesinin en önemli fonksiyonu, padişah ve bürokratlar arasındaki ilişkiyi koordine etmekti. Ancak Sultan Abdülhamid, mabeyn değil harem personelinin kamusal alana çıkışlarını kesinlikle engellemiş hatta devlet yıllıklarında belirtilmesini dahi istememiştir. Dolayısıyla sadece ikinci önerme yanlıştır. Doğru cevap C’dir.